Operatsion tizimlar Jarayon

Operatsion tizimlar Jarayon

Bajardi:Karimova Gavhar

REJA:

• Jarayon tushunchasi
• Jarayonlar holati
• Jarayonlarni yaratish
• Jarayonlarni rejalashtirish(Scheduling)
• Xulosa
• Foydalanilgan adabiyotlar

KALIT SO’ZLAR

• Jarayon
• Jarayon holati
• Dastur, topshiriq (buyruq)
• Jarayonlar jadvali (Scheduling)

Jarayon tushunchasi

• “Dastur”va“topshiriq”tushunchalari statik,faol bo’lmagan(неактивний)obyektlarni tavsiflash uchun ishlatiladi.
• Dastur bajarilishi uchun,operatsion tizim ma’lum hajmli xotira ajratishi,unga kiritish/chiqarish qurilmalarini va fayllarni bog’lashi,ya’ni butun hisoblash tizimi resurslari hisobidan ma’lum qismini ajratisb qo’yishi lozim.
• Ularning soni va konfuguratsiyasi vaqt o’tishi bilan o’zgarishi mumkin.Bunday faol obyektlarni tavsiflash uchun “dastur”va“topshiriq” terminlari o’rniga yangi “JARAYON” terminini ishlatamiz.
• Demak qisqa qilib aytganda,jarayon– bu biron birdastur bajarilishidagi faol topshiriqlar (buyruqlar) ketma-ketligi

Jarayon bajarilish vaqtidagi dasturnixarakterlaydiganabstraksiya

JARAYON KOMPONENTALARI

• Dastur obyekti (ishga tushuvchi yokibajariluvchi dastur)
• Data (Kiruvchi va chiquvchima’lumotlar)
• Resurslar (protsessor, xotira)
• Holat (bajarilyapti, to’xtatildi, kutishva h.k.)

JARAYONLAR HOLATI

• Jarayonlar operatsion tizim boshqaruvi ostida hisoblanadi.
• Bir protsessorli kompyuter tizimida vaqtning har bir momentidafaqat bitta jarayon bajarilishi mumkin.
• Multidasturli hisoblash tizimlarida bir nechta jarayonni psevdoparallel qayta ishlash, protsessorni bir jarayondan ikkinchi jarayonga o’tkazish yordamida amalga oshiriladi. Bir jarayon bajarilguncha qolganlari o’z navbatini kutadi.

soddalashtirilgan jarayonlarning o`rmoni. Strelka ota –farzand munosabatini ko`rsatadi.

Jarayonlarni rejalashtirish.

Har gal, chegaralangan resurslar va ularning bir nechta iste’molchilari bilan ish ko`rilganda, masalan, misol uchun mexnat jamoasida maosh fondini taqsimlash deylik, biz mavjud resurslarni istehmolchilar o`rtasida taqsimlash bilan shug`ullanishimizga to`g`ri keladi, yoki boshqacha aytganda resurslardan foydalanishni rejalashtirishimizga to`g`ri keladi. Bunday rejalashtirish aniq qo`yilgan maqsadlarga (ya’ni, masalan, resurslarni taqsimlash xisobicha biz nimaga ega bo`lmoqchimiz) va bu maqsadlarga mos va istehmolchi parametrlariga tayanadigan algoritmlarga ega bo`lishi kerak.

Rejalashtirish ko`rsatkichi va algoritmlarga talablar.

Jarayonlarni rejalashtirish xar bir darajasi uchun, xar turli juda Ko`p algoritmlarni taklif qilish mumkin. Qaysi algoritmni tanlash, xisoblash tizimi yechadigan masalalar va biz rejalashtirishdan foydalanib erishmoqchi bo`lgan maqsadlarimizga bog`liqdir. Bu maqsadlar quyidagilardir.

Xaqqoniylik –kom`yuter tizimida, xar bir jarayon va to`shiriq uchun `rotsessordan foydalanish vaqtining ma’lum qismi ajratilishiga kafolat berish. Ya’ni, bir foydalanuvchi jarayonni xar doim `rotsessor vaqtini band qilishi va boshqa foydalanuvchi jarayoni bajarilmay turishiga yo`l qo`ymaslik.

• Xaqqoniylik –kom`yuter tizimida, xar bir jarayon va to`shiriq uchun `rotsessordan foydalanish vaqtining ma’lum qismi ajratilishiga kafolat berish. Ya’ni, bir foydalanuvchi jarayonni xar doim `rotsessor vaqtini band qilishi va boshqa foydalanuvchi jarayoni bajarilmay turishiga yo`l qo`ymaslik.

• Samaradorlik –protsessor ish vaqtining xamma 100%ni band qilishga xarakat qilish. Bunda u, bajarishga tayyor jarayonlarni kutib turishi kerak emas. Real xisoblash tizimlarida `rotsessor yuklanishi 40ta 90%gacha o`zgarib turadi.

To`liq foydalanish vaqtining qisqarishi(turn aroid time) –jarayonni starti yoki to`shiriqni yuklashga navbat qo`yishi va uni tugallashi orasidagi minimal vaqtni ta’minlash.

• To`liq foydalanish vaqtining qisqarishi(turn aroid time) –jarayonni starti yoki to`shiriqni yuklashga navbat qo`yishi va uni tugallashi orasidagi minimal vaqtni ta’minlash.
• Kutish vaqtini qisqartirish –jarayonlarning tayyor xolati va yuklashga navbatni berish vaqtini qisqartirish.

• Javob berish vaqtini qisqartirish –jarayonning interaktiv tizimlarda foydalanuvchi so`roviga javob berish uchun kerak vaqtini minimallashtirish.
• Rejalashtirishning qo`yilgan maqsadlariga bog`liq bo`lmagan xolda, algoritmlar quyidagi xossalarga ega bo`lishi kerak.

  Xulosa

• Xulosa qilib aytish mumkinki bugungi kunda operatsion tizimlar algoritmlashgan jarayonlarga talab katta. Xamma rejalashtirish parametrlarini ikkita katta guruxlarga bo`lishi mumkin: statik parametrlar va dinamik parametrlar. Statik parametrlar xisoblash tizimi ish vaqtida o`zgarmaydi, dinamiklari esa teskarisi, doimo o`zgarishda bo`ladi.
• Tizimning statik parametrlariga uning resurslarining chegaraviy qiymatlarini (o`erativ xotira xajmi, svoping uchun diskdagi xotira maksimal soni, ulangan kiritish –chiqarish qurilmalarining soni va xokazolar). Tizimning dinamik parametrlari ayni vaqtdagi bo`sh resurslar sonini tavsiflaydi.