ACADEMIC RESEARCH IN MODERN SCIENCE
International scientific-online conference
122
OPERATSION TIZIMLARDA JARAYONLARNI REJALASHTIRISH
ALGORITMLARI TAHLILI
Narziyev Nosir Baxshilloyevich
(TATU, DIF, katta o’qtuvchi)
Qulmatov Qurvonali Zokirali o’g’li
(TATU, DIF, talabasi)
https://doi.org/10.5281/zenodo.7808519
Annotatsiya: Operatsion tizimlarda jarayonlarni rejimini belgilash va boshqarish
uchun qo’llaniladigan algoritmlarning tahlili,
jarayonlarni boshqarish va
rejalashtirishning asosiy maqsad va vazifalari keltiriladi.
Kalit so’zlar: Preemptive Scheduling, Non-preemptive Scheduling,
Jarayon, Priority (ustuvorlik),
First Come First Serve, Shortest-Job-First.
Jarayon - biror operatsion tizimdagi belgilangan amalning boshlanishi va
tugashi uchun belgilangan vaqt. Kompyuter tizimidagi barcha ishlaydigan
dasturiy ta'minot jarayonlar to'plami
sifatida tashkil etilgan, ya’ni jarayon bu
bajarilayotgan dasturdir. Jarayonlar operatsion tizim tomonidan boshqariladi va
rejalashtiriladi. Jarayonlarni rejalashtirish - protsessor vaqtini bir nechta
vazifalar o'rtasida taqsimlaydigan zamonaviy ko'p
vazifali operatsion
tizimlarning asosiy komponenti hisoblanadi. Operatsion tizimda jarayonlarni
rejalashtirish ishlarning effektivligini va samaradorligini oshirish maqsadida
tashkil etilgan. Bunda, tizimni yaxshi tashkil etish va boshqarish orqali, ishlarni
tez va aniq bajarish mumkin bo'ladi. Jarayonlarni
rejalashtirishda ishlarning
tartibi, muddatlari va natijalari belgilanadi va bu esa qaror qabul qilishning oson
bo'lishiga yordam beradi. Shuningdek, operatsion tizimda jarayonlarni
rejalashtirib borish xatoliklar sonini kamaytiradi va ishlar yaxshi
bajariladigan
muhit yaratiladi. Operatsion tizim jarayonlarni rejalashtirishi uchun quyidagi
algoritmlar ishlab chiqilgan.
1.
First Come First Serve (FCFS)
2.
Shortest-Job-First (SJF)
3.
Priority Scheduling
4.
Round Robin Scheduling
5.
Multilevel Queue Scheduling
First Come First Serve rejalashtirish algoritmi. Ushbu algotirmda vazifalar
yoki jarayonlar tizim tomonidan kelishi yoki qabul qilinishi tartibida bajariladi,
ya’ni birinchi kelgan jarayonga bizirchi xizmat ko’rsatiladi
va jarayon
yakunlangandan so’ng navbatda turgan keyingi jarayon bajarilishni boshlaydi.
Ushbu algoritm sodda va amalga oshirishi oson, lekin har doim ham samarali
bo'lmasligi mumkin.
Bu keyinroq keladigan, ammo bajarish muddati qisqaroq
