|
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784Bog'liq c-tilida-satrlar-bilan-ishlash (1)Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
3(9), September, 2023
589
Dastur bajarilishi jarayonida o‘z qiymatini o‘zgartira oladigan kattaliklar
o‘zgaruvchilar deyiladi. O‘zgaruvchilarning nomlari harfdan boshlanuvchi xarf va
raqamlardan iborat bo‘lishi mumkin. O‘zguruvchilarni belgilashda katta va kichik
harflarning farqlari bor. (A va a harflari 2 ta o‘zgaruvchini bildiradi) Har bir
o‘zgaruvchi o‘z nomiga, toifasiga, xotiradan egallagan joyiga va son qiymatiga ega
bo‘lishi kerak. O‘zgaruvchiga murojaat qilish uning ismi orqali bo‘ladi. O‘zgaruvchi
uchun xotiradan ajratilgan joyning tartib raqami uning adresi hisoblanadi.
O‘zgaruvchi ishlatilishidan oldin u aniqlangan bo‘lishi lozim [1].
Butun toifali o‘nlik sanoq tizimida: ular faqat butun sondan iborat bo‘ladilar.
Masalan- 5; 76; -674 va h.k. Sakkizlik sanoq tizimidagi sonlar: 0 (nol) dan boshlanib,
0 dan 7 gacha bo‘lgan raqamlardan tashkil topadi. Masalan: x=0453217; s=077,
O‘n oltilik sanoq tizimidagi sonlar- 0 (nol) dan boshlanadi va undan keyin x
yoki X harfi keladi, so‘ngra 0-9 raqamlari va a-f yoki A-F harflaridan iborat ketma-
ketliklar bo‘ladi. Masalan- 10 s.s.dagi 22 soni 8 s.s. da 026, 16 s.s.da 0x16 shaklida
bo‘ladi.
Haqiqiy toifali sonlar: ular butun va kasr qismlardan iborat bo‘ladilar. Masalan-
8,1, -12,59 va x.k. Haqiqiy toifali sonlarning bu ko‘rinishi oddiy ko‘rinish deyiladi.
Juda katta yoki juda kichik haqiqiy toifali sonlarni darajali (eksponensional) formada
yozish qulay. Masalan: 7,204-1012 yoki 3,567*10-11 kabi sonlar 7.204e+12 va
3.567e-11 ko‘rinishda yoziladi.
Simvolli konstantalar
Ular qatoriga dastur bajarilishi’’ ichida qabul qilinadigan
simvollar kiradi. C/C++ tilida har qanday o‘zgaruvchi ishlatilishidan oldin e’lon
qilinishi kerak. E’lon qilish degani ularning toifalarini aniqlab qo‘yish demakdir [2].
C++ tilida quyidagi toifali o‘zgaruvchilar ishlatiladi: Butun toifali kichik sonlar
yoki simvollar uchun- char uning o‘zgarish intervali -128 dan +127 gacha yoki
apostrof ichidagi ixtiyoriy 1ta simvol. Xotiradan 1 bayt joy oladi. Simvollar ASCII
kodlariga mos keladi. ( ASCII – American Standart Code for Information
Interchange )
Butun toifali o‘zgaruvchilar- int. Masalan: int a, i, j ; Bu yerda dasturda
ishlatilayotgan a, i, j o‘zgaruvchilarining toifasi butun ekanligi ko‘rsatildi. Bu
toifadagi o‘zgaruvchilar 2 bayt joy egallaydi. Ularning o‘zgarish intervali: -32768
dan +32767 gacha; (Hozirgi 32 razryadli kompyuterlarda 4 bayt joy oladi va oralig‘i
2 marta oshgan).
Butun toifali katta (uzun) o‘zgaruvchilar: long. Masalan: long s, s2, aa34; Bu
toifadagi o‘zgaruvchilar 4 bayt joy egallaydi. Ular –2147483648 dan +2147483647
oraliqdagi sonlarni qabul qilishi mumkin.
|
| |
