|
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784Bog'liq c-tilida-satrlar-bilan-ishlash (1)Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
3(9), September, 2023
592
Agar bu operatorlar murakkab toifali bo‘lsalar, ularni alohida {} qavslarga olinadi.
C++ tilida dastur kichik harflarda yoziladi. Ba’zi operatorlar katta harflar bilan
kelishi mumkin, bunday xollarda ular alohida aytib o‘tiladi. Operatorlar oxiriga ;
belgisi qo‘yiladi. Operatorlar bir qatorga ketma-ket yozilishi mumkin. Dasturda
izohlar xam kelishi mumkin, ular /* ....*/ belgisi orasiga olinadi. Agar izoh bir
qatorda tugasa, uni // belgisidan keyin yoziladi. Masalan: main ( ) // C++ tilining
asosiy funksiyasi
Tilda quyidagi amallardan foydalanish mumkin:
Arifmetik amallar: +, -, /, *, %. Barcha amallar odatdagidek bajariladi, faqat
bo‘lish amali butunga bo‘lish bajariladi, ya’ni agar butun sonlar ustida bajarilayotgan
bo‘lsa, natija doim butun bo‘ladi, ya’ni kasr qism tashlab yuboriladi (9/5=1;
vaxolanki 1,8 bo‘lishi kerak). Shuning uchun surat yoki maxrajiga nuqta (.) qo‘yilsa,
natija ham xaqiqiy bo‘ladi (9./5=1.8). % belgisi (modul operatori) esa butun sonni
butun songa bo‘lgandan hosil bo‘ladigan qoldiqni bildiradi. Masalan: 9 % 5=4
Taqqoslash amallari: = = (tengmi?); != (teng emas); < ; > ; >=; <=
Mantiqiy amallar: && (and) mantiqiy ko‘paytirish; || (or) mantiqiy qo‘shish; !
(not) mantiqiy inkor. Mantiqiy amallarni ixtiyoriy sonlar ustida bajarish mumkin.
Agar javob rost bo‘lsa, natija 1 bo‘ladi, agar javob yolg‘on bo‘lsa, natija 0 bo‘ladi.
Umuman olganda 0 (nol) dan farqli javob rost deb qabul qilinadi.
Masalan: i>50 && j==24 yoki s1 < s2 && (s3>50 || s4<=20);
Yoki 6 ≤ x ≤ 10 yozuvini x>=6 && x<=10 deb yoziladi
Qiymat berish amallari: a. a=5; b = 2*c; x = y = z =1; a = (b = c)*d // 3=5 deb
yozib bo‘lmaydi
b. qabul qildim va almashtirdim deb nomalandigan amallar:
+ = : a+=b → a = a + b;
- = : a-=b → a = a - b;
* = : a*=b → a = a * b;
/ = : a/=b → a = a / b;
% = : a%=b → a = a % b;
Inkrement operatsiyasi (++) ikki ma’noda ishlatiladi- o‘zgaruvchiga murojaat
qilinganidan keyin uning qiymati 1 ga oshadi (a++ postfiks ko‘rinishi) va
o‘zgaruvchining qiymati uning murojaat qilishdan oldin 1 ga oshadi (++a prefix
ko‘rinishi); dekrement operatsiyasi (--), xuddi inkrement operatsiyasi kabi, faqat
kamaytirish uchun ishlatiladi. Masalan: s = a + b++ (a ga b ni qo‘shib keyin b ning
qiymatini 1 ga oshiradi), s = a+(--b) (b ning qiymatini 1 ga kamaytirib, keyin a ga
qo‘shadi). Yuqoridagi standart funksiyalardan tashqari yana quyidagi funksiyalar
ham ishlatiladi: ceil (x) - x ni x dan katta yoki unga teng bo‘lgan eng kichik butun
|
| |
