|
Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences (E)issn: 2181-1784Bog'liq c-tilida-satrlar-bilan-ishlash (1)Oriental Renaissance: Innovative,
educational, natural and social sciences
(E)ISSN:2181-1784
www.oriens.uz
SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7
3(9), September, 2023
591
#include - C++ tilining grafik imkoniyatlaridan foydalanish uchun.
Bu fayllar maxsus kutubxona e’lon fayllari hisoblanadilar va ular alohida
INCLUDE deb nomlanadigan papkada saqlanadi. Hozirda C++ kutubxonasini
yangilandi va undagi fayllarning nomlaridan .h (head – bosh ma’nosida) kengaytmasi
olib tashlandi va oldiga c harfi qo‘shildi (C dan qolgan 18 tasiga). Bu fayllarda
funksiya prototoifalari, toifalari, o‘zgaruvchilar, o‘zgarmaslar ta’riflari yozilgan
bo‘ladi [4].
Direktivalar dasturni uni kompilyasiya qilinishidan oldin tekshirib chiqadi.
Makroslar - # define makro qiymati. Masalan:
#define y sin(x+25) – u = sin(x+25) qiymati berildi;
#define pi 3.1415 - pi = 3.1415
#define s(x) x*x - s(x) = x*x (; belgisi qo‘yilmaydi)
Global o‘zgaruvchilarni e’lon qilish. Asosiy funksiya ichida e’lon qilingan
o‘zgaruvchilar lokal, funksiyadan tashqarida e’lon qilinganlari esa global
o‘zgaruvchilar deyiladi. Global o‘zgaruvchilar dastur davomida ishlaydi va xotiradan
ma’lum joyni egallaydi. O‘zgaruvchini bevosita ishlatishdan oldin e’lon qilsa ham
bo‘ladi, u holda o‘z lokal bo‘ladi. Global o‘zgaruvchilar nomi lokal o‘zgaruvchilar
nomi bilan bir xil bo‘lishi ham mumkin. Bunday holatda lokal o‘zgaruvchining
qiymati joriy funksiya ichidagini qiymatini o‘zgartiradi, funksiyadan chiqishi bilan
global o‘zgaruvchilar ishlaydi [5].
Asosiy funksiya - main ( ) hisoblanadi. Bu funksiya dasturda bo‘lishi shart.
Umuman olganda C++ dagi dastur funksiyalardan iborat deb qaraladi. main ( )
funksiyasi { boshlanadi va dastur oxirida berkitilishi shart } . main – asosiy degan
ma’noni beradi. Bu funksiya oldida uning toifasi ko‘rsatiladi. Agar main ( )
funksiyasi beradigan (qaytaradigan) javob oddiy so‘z yoki gaplardan iborat bo‘lsa,
hech qanday natija qaytarmasa, void so‘zi keltiriladi. main ( ) funksiyasi dastur
tomonidan emas, balki OS tomonidan chaqiriladi. OSga qiymat qaytarish shart emas,
chunki u bu qiymatdan foydalanmaydi. Shuning uchun main ( ) funksiyasining turini
void deb ko‘rsatganimiz ma’qul. Har bir funksiyaning o‘z argumenti bo‘ladi, shuning
uchun main funksiya ( ) lari ichiga uning parametri keltiriladi. Ba’zan u bo‘sh
bo‘lishi ham mumkin. Bu funksiyadan chiqish uchun odatda return operatori
ishlatiladi. 0 (nol) qiymatining qaytarilishi operasion tizimga ushbu dastur normal
bajarilib turganini bildiradi. return orqali qaytadigan qiymat toifasi funksiya
e’lonidagi qaytish toifasi bilan bir xil bo‘lishi kerak [5].
Masalan int main ( ) va 0 (nol) qiymat butun toifalidir. Bu funksiyadan so‘ng
lokal o‘zgaruvchilar, qism dasturlar, ularning haqiqiy parametrlar e’lon qilinadi.
So‘ngra dasturning asosiy operatorlari (kiritish/chiqarish, hisoblash va h.k.) yoziladi.
|
| |
