50
Mikroprotsessorli vositalar – bu mikrosxemalar to‘plami (katta
integral
sxema, KIS) bo‘lib, kuchlanish, signal hamda uzatiladigan axborot qiymati bo‘yicha
mos va uning tarkibiga quyidagilar kiradi: MP, OXQ, kiritish-chiqarishni boshqarish
qurilmasi vahokazolar.
Masalani moxiyatini tushungan har bir mutaxassis o‘zining turlarga ajratish
tizimini taklif etishi mumkin. Mavjut juda ko‘p mikroprotsessorlarni tartibga solish
va ularni baholash ko‘rsatgichlarini tanlash uchun turlarga ajratish zarur. Shu
sabablarga ko‘ra turlarga ajratishning har-hil ko‘rsatgichlari birinchi o‘ringa
ko‘tarilishi mumkin. Eng ko‘p tarqalgan turlarga ajratishni ko‘rib chiqamiz.
Bajaradigan vazifasiga ko‘ra:
➢ universal, boshqarish va hisoblash vazifalarni bajarish uchun mo‘ljallangan;
➢
mahsuslashtirilgan, faqat tor doiradagi boshqarish yoki hisoblash masalalarni
bajarish uchun mo‘ljallangan (murakkab algebraik funksiya’ni hisoblash yoki
aniq bir qurilmani boshqarish – stanok, avtomobil vahokazo).
Ishlov beriladigan axborotning ko‘rinishi bo‘yicha:
➢ raqamli, binar
signallar bilan ishlovchi, mantiqiy nol va birni belgilovchi.
Odatda raqamli signal turiga ishora qilish maqsadga muvofiqdir: TTM yoki
KMOYa texnologiyada ishlab chiqarilgan integral sxemalar;
➢ analog (uzuluksiz), uzuluksiz qiymatli signal bilan ishlovchi. Uzluksiz signal
bo‘lgan holda kirish kuchlanishi va tokining ruxsat etilgan maksimal qiymati
ahamiyatga ega.
Axborotlarning razryadligi bo‘yicha:
➢
qayd qilingan, qayd qilingan razryadlikda bo‘lgan holda axborot uzunligini
aniq qiymati ko‘rsatiladi (bit, bayt, so‘z vahokazo);
➢ o‘zgaruvchan, o‘zgaruvchan razryadlik bo‘lgan holda kvant qiymati
ko‘rsatiladi, unda razryadlikni oshirish mumkin (2, 4 , 8 yoki 16 bit).
Takt chastotasi bo‘yicha:
➢ statik, nolga teng takt chastotani
quyi chegarasi mavjut, ya’ni MP takt
chastotasi bo‘lmagan holda u “kutish” yoki “uyqu” holatga o‘tadi, takt
chastotasi paydo bo‘lishi bilan ish holatga o‘tadi;
51
➢ dinamik, nolga teng bo‘lmagan takt chastotasining quyi
chegarasi mavjut,
ya’ni sinxronizatsiya chastotasi quyi chegarasidan pasaysa MP normal
ishlamaydi.
Sinxronlash turi bo‘yicha:
➢ sinxron;
➢
asinxron;
Turlarga ajratishning keyingi varianti ko‘p jixatdan oldingisiga o‘xshab
ketadi.
Joylashtirilishi (komponovka) bo‘yicha:
➢ bir kristalliy;
➢ ko‘p kristalliy;
➢ ko‘p kristalliy seksiyali.
Boshqarish magistrallarining soni bo‘yicha:
➢
birlashtirilgan;
➢ ajratilgan.
Buyruqlar tizimi bo‘yicha:
➢ qayd qilingan;
➢ o‘zgaruvchan.
