|
O‘simliklar evolyusiyasi va tirik tabiatning tarixiy jarayonda paydo bo‘lishi
|
| bet | 4/7 | | Sana | 16.11.2023 | | Hajmi | 2,07 Mb. | | #99829 |
Bog'liq 13 mustaqil yil fasllari dars ishlanmasi, Pul tizimi va uning mazmuni 222, Pulning metalilik nazariyasi1111, tarjima xol, Til va Jamiyat(2-mavzu, Maktabgacha taVena qon tomiri jarohatlanganda qon qora-qizil rangda tizillab oqa boshlaydi. Agar qon alohida tomchi ko’rinishida oqsa va jarohat joyi ham qonasa bu kapillyar qon oqish hisoblanadi. Arteriya qon tomiri jarohatlanganda jarohat joyidan uzik-uzik tizillagan qon oqishi kuzatiladi.
1 2 3 4
5 6
Arteriyani ostki suyaklarga barmoqlar bilan qisish usullari: 1-chakkaga oid; 2-pastki jag’ga oid; 3- bo’yinga oid; 4-bilakka oid; 5-kaftga va kaft ustiga oid; 6-songa oid.
Vena va kapillyar qon oqishini jarohatlangan joyni material bilan jips bog’lash orqali to’xtatiladi. Buning uchun jarohatlangan joyga mikroblarni o’ldiruvchi doka bo’lakchasi buklab qo’yilib uning ustiga vata qatlami qo’yiladida bint bilan mahkam bog’lanadi.
Arteriyadan qon oqishi eng xavfli hisoblanadi. Bunday jarohatlanishda qonni to’xtatish uchun jarohat joyidan yuqoriroqdan arteriyani mahkam qisib bog’lash, agar bu bilan qon to’xtamasa jgut yoki buramadan foydalanishkerak bo’ladi (20.3, 20.4.-rasm). Buning uchun rezina quvur, ip, qayish, rumol va boshqalardan foydalaniladi. Jgut bilan arteriyaning jarohatlangan joyini yuqorisidan ma’lum no’qtalardan tanaga mahkam qisib bog’lanadi.
Oyoqlar jarohatlanganda, qon oqimini to’xtatishning eng muhim usuli oyoqni, belning yuqori qismiga mahkam qisib bog’lash hisoblanadi. Jgutni bog’lashdan oldin oyoqlar ko’tariladi. SHuningdek bilak tirsaklar jarohatlanib arteriyadan qon oqishini kuzatilganda jarohatlanish ko’rinishiga qarab jgut yoki uning o’rnini bosadigan materiallar bilan bog’lanadi.
Jgutni qon to’xtaguncha qisishkerak. Jgutni qisilgan holatda 1,5…2 soatdan ortiq qoldirish mumkin emas, aks holda to’qimalarda hujayralarni o’lishi boshlanadi. Bu vaqt oralig’ida shikastlangan odamni yaqin atrofdagi tibbiyot muassasasiga etkazish zarur bo’ladi.
1 2 3 4
Arteriyadan okayotgan qoni to’xtatishda oyoqlarni maksimal egish; 1-elka oldi; 2-elka; 3-bel; 4-boldir.
Agar jarohat muskul ostida yoki shu kabi noqulay joylarda, murakkab holatlarda bo’lsa jgutdan foydalanish mumkin emas. Bunda qorin bilan son orasiga porolon yoki boshqa yumshoq material qo’yiladi. So’ng oyoqlar maksimal egiladi va u belning yuqori qismiga mahkam bog’lanadi.
Qo’l va oyoqlarni va boshqa joylarni suyaklari singanda va chiqqanda jarohatlanganlarga birinchi yordamni singan joylarini qimirlamaydigan qilib mahkam bog’lash va ularni qulay holatda yotqizishdan boshlashkerak. Singan joylarni bog’lashda qulay va uni og’riqsizligini taminlashda yupka taxta, tayoqcha va karton qog’ozlardan foydalaniladi va ularni bog’lash bint, qayish, ip va boshqalar bilan amalga oshiriladi .
Jarohatlangan joylarni taxtakachlashda taxta va shunga o’xshashlardan shunday foydalanishkerakki, bunda ular singan joylarni pastki hamda yuqori joylarini ham qamrab olsin. Ochiq sinish holatda uni bog’lashdan oldin qon oqishini to’xtatishkerak.
Oyoqlar singanda jarohatlangan kishiga birinchi yordam ko’rsatish.
Umurtqada sinish ro’y byyerganda jarohatlangan odamni tag qismiga panyer yoki tekis yog’och qo’yish lozim.
Umurtqasi singan kishiga birinchi yordam ko’rsatish.
Bunda jarohatlangan kishini gavdasi egilmasligini taminlashkerak. Jarohatlangan kishining qovurg’asi singan (nafas olishda og’riq bo’lsa) nafas chiqarishda ko’krakni bint yoki sochiq bilan qisib o’rashkerak bo’ladi. Organizmda suyaklar chiqqanda ularga faqat tibbiy yordam ko’rsatishga ruxsat beriladi.
Jarohatlanganda lat egan shishgan joylar mahkam bog’lanadi va lat egan joyga sovutuvchi narsa bosiladi. Qorin atrofida lat eyishi juda xavflidir. Bunday holda jarohatlangan kishini tezlik bilan kasalxonaga etkazishkerak.
|
| |
