5
I.BOB. MILLIY IQTISODIYOT RIVOJLANISHIDA
XALQARO TASHKILOTLARNING ROLI
1.1. Xalqaro tashkilotlarning turlari va vazifalari
Xalqaro tashkilotlar - davlatlarning yoki hukumat qaramogʻida boʻlmagan
milliy jamiyat (assotsiatsiya)larning siyosiy, iqisodiy, ijtimoiy, fan-texnika,
madaniyat va shu kabi sohalarda umumiy maqsadlarga erishish uchun tuzilgan
uyushmasi, davlatlar oʻrtasidagi koʻp tomonlama hamkorlikning eng muhim
shakllaridan biri hisoblanadi. Hozirgi kunda xalqaro tashkilotlarning soni 4
mingdan ortiq boʻlib, 300 tasi hukumatlararo tashkilotdir. Xalqaro tashkilotlar
oʻziga xos bir qancha xususiyatlari bilan ajralib turadi. Jumladan, xalqaro
tashkilotlarning
tuzilmasi,
asosiy
maqsad
va
tashkilot
faoliyatining
yoʻnalishlarini belgilab beruvchi taʼsis hujjati (ustavi) boʻladi. Bunday
tashkilotlar doimiy yoki vaqti-vaqti bilan faoliyat yuritadi, koʻp tomonlama
muzokaralar va muammolarni muhokama qilish ular faoliyatining asosiy usuli
hisoblanadi. Qarorlar ovoz berish yoki konsensus yoʻli bilan qabul qilinadi va
ular odatda, tavsiyaviy kuchga ega boʻladi. Hukumatlararo xalqaro tashkilotlar
va nohukumat xalqaro tashkilotlar, shuningdek, umumjahon va mintaqaviy
tashkilotlar farqlanadi.
2
Xalqaro tashkilotlar tashkilot, ittifoq, jamgʻarma, bank, agentlik, markaz va
va boshqa nomlar bilan ataladi.
Davlatlararo kelishuvlar asosida ishtirokchi davlatlarning yagona moliya va
kredit siyosatlarini amalga oshirish uchun pul mablag’larining davlatlararo
maqsadli fondlari tuziladi. Davlatlararo fondlar (tashkilotlar) daromadlarini
shakllantirish usullari va moliyalashtirish tusiga ko’ra bir qancha turlarga
bo’linadi.
