|
Tog’ ekosistemasi reja: Kirish
|
| bet | 1/2 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 26.27 Kb. | | #124774 |
Bog'liq TOG’ EKOSISTEMASI 18132628, Odamda neyrodegenerativ kasalliklar va gen terapiysasi, Oqsillarni identifikatsiyalash resursi (Protein Identification Resource,PIR), Axborot tizimlari va texnologiyalari (S.G\'ulomov, R.Alimov va b.), 12-ìàâçó Uch karrali integralda o zgaruvchini almashtirish. Kar, JAMOLIDDINOVA KAMOLAXON, 7. Metrologiya va standartlashtirish fanidan17.10.2019, d- oila metallarining koordinatsion birikmalari, Burg\'ilash mashinalari va uskunalari (A.Aminov va b.), paragraphs, boshlang-ich-sinfda-matematika-o-qitishni-tashkil-qilish-shakllari, 100 qiyin misollar baxtiyor.uz , Список деталей2, 1-Mustaqil ish — копия
TOG’ EKOSISTEMASI
Reja:
Kirish
Ekotizimning ta'rifi
Ekotizim turlari
Tog’ ekosistemasi
Tog'larning ekotizimlari ketma-ketligi
Xulosa
Adabiyotlar ro’yxati
Kirish
Ekosistema (yun. uy, yashash joyi va sistema), ekologik sistema — birgalikda yashaydigan organizmlar va ular yashaydigan sharoit majmui. Ekosistemada uning tarkibiy qismlari oʻzaro qonuniy bogʻlangan. „Ekosistema“ terminini ingliz botanigi Arthur Tansley taklif etgan (1935-yil). Arthur Tensli taʼrificha, ekologiya nuqtai nazaridan Ekosistema yer yuzidagi tabiiy birlik boʻlib, unga barcha organizmlar bilan bir qatorda fizik omillar majmui, yaʼni biomuhit (keng maʼnoda yashash muhiti) omillari majmui ham kiradi. Olim Ekosistemada ular tarkibiga kiruvchi organizmlar hamda organizmlar bilan anorganik muhit oʻrtasida har xil tarzda moddalar almashinuvi boʻlib turishini koʻrsatgan.
Koʻpincha „Ekosistema“ tushunchasiga tirik organizmlar bilan ular yashaydigan muhitning notirik komponentlari tarzida qaraladi. Ekosistemaning tirik va notirik komponentlari oʻrtasida produtsentlar, konsumentlar va redutsentlar ishtirokida moddalarning biotik aylanishi sodir boʻlib turadi. Ekosistema terminini sunʼiy Ekosistema (qishloq xoʻjaligi dalalari, bogʻlar, xiyobonlar, oqova suvlarni biologik tozalaydigan inshootlar va boshqalar) ga nisbatan ham qoʻllash mumkin. Ekosistema oʻziga xos xususiyatlarni uzoq vaqt davomida saqlab turadigan oʻta turgʻun yoki qisqa muddatli (mas, efemer suv havzalari, koʻlmak suvlar) boʻlishi mumkin. Murakkablik darajasidan qatʼi nazar Ekosistema turlar tarkibi, unga kiradigan organizmlar soni, biomassasi, ayrim trofik guruhlar nisbati, organik moddalarning hosil boʻlishi va parchalanish jarayonlarining tezligi bilan tavsiflanadi. Ekosistema chegarasi va ularda kechadigan moddalar aylanishi jarayonlari turli darajada roʻy beradi. Ekosistema atrof muhitdan faqat energiya emas, balki koʻp yoki oz miqdorda moddalar kelib turgandagina mavjud boʻladi. Barcha Ekosistema birgalikda yer biosferasini tashkil etadi.
Ekotizim - bu atrof-muhitning bir qismi bo'lgan va tirik va inert mavjudotlardan tashkil topgan yaxlit tabiiy muhit. Ekotizimning har bir turi o'ziga xos yaxlitlikni ta'minlaydigan boshqalaridan o'ziga xos va har xil xususiyatlarga ega. Barcha ekotizimlar ekologik muvozanatni saqlashi sharti bilan faol va "sog'lom" bo'lib qoladi.
Tog 'ekotizimlarini jismoniy qo'llab-quvvatlashi sifatida ularning xususiyatlariga va ularning tarqalishiga ta'sir qiluvchi bir qator elementlarni belgilaydi.
Baland tog 'ko'tarilayotganda atrof-muhit harorati pasayadi, bu vertikal termal gradient deb ataladi. Mo''tadil zonadagi tog'larda harorat har 155 m balandlikda 1 ° S pasayadi va tropik zonada, quyosh nurlari yuqori bo'lganida, har 180 m balandlikda 1 ° S pasayadi.
Issiqlik gradiyentidagi bu farqlarga atmosferaning mo''tadil va sovuq kengliklarga qaraganda tropik mintaqalarda qalinroq bo'lishi ham ta'sir qiladi. Bu tog 'ekotizimlarining balandlik gradyanida tarqalishiga hal qiluvchi ta'sir ko'rsatadi.
Balandlik natijasida hosil bo'lgan iqlim sharoiti tog'ning quyi va o'rta sathlarida o'rmonlar va yuqori qismlarida siyrak, otsu yoki buta o'simliklari borligini aniqlaydi.
Ekotizimning ta'rifi
20-asr oʻrtalariga kelib ekologik muammolarning keskinlashuvi natijasida Ekosistemaning funksional xususiyatlarini oʻrganish boʻyicha tadqiqotlar keng miqyosda olib borila boshlandi. Ekosistema strukturasi, mahsuddorligi va turgʻunligini tushunib olish uchun ulardagi trofik bogʻlanishni oʻrganish muhim ahamiyatga ega. Trofik bogʻlanishlar orqali Ekosistemada moddalarning biologik transformatsiyasi amalga oshadi. Zamonaviy metodlar, xususan, Ekosistemani matematik modellashtirish orqali bu jarayonlar intensivligi va samaradorligini miqdoriy jihatdan aniqlash tabiiy resurslardan samarali foydalanish va odam yashaydigan muhitni saqlab qolish masalalarini hal etishda muhim ahamiyatga ega. Koʻp hollarda biogeotsenoz termini ham Ekosistema termini sinonimi sifatida ishlatiladi.
Ekotizim organizmlar jamoasi bilan birgalikda ular yashaydigan tabiiy muhitdan tashkil topgan.
Ekotizimlar turli oʻlchamlarda boʻlishi hamda dengiz, chuchuk suv va quruqlik ekotizimidan tashkil topishi mumkin. Quruqlik ekotizimining katta toifasi biomlar deb ataladi.
Ekotizimlarda ham modda, ham energiya saqlanadi. Energiya tizim orqali yorugʻlik energiyasidan issiqlik energiyasiga oʻtadi, modda esa qayta ishlanadi.
Biologik xilmaxilligi yuqori boʻlgan ekotizimlar buzilishlarga, yaʼni vayron qiluvchi hodisalarga nisbatan yuqori chidamlilik va qayta tiklanuvchanlik bilan barqarorroq boʻlishadi.
Ekotizimlar nafaqat oʻlchami bilan farq qiladi, balki tasavvur qilish mumkin boʻlgan deyarli har bir biotik va abiotik tarkibi bilan ham ajralib turadi.
Baʼzi ekotizimlar dengiz, boshqalari chuchuk suv va yana boshqalari quruqlikdir. Okean ekotizimlari Yer yuzida eng koʻp tarqalgan ekotizim hisoblanadi, chunki okenlar va ulardagi tirik organizmlar Yer yuzining 75% ini tashkil etadi. Chuchuk suv ekotizimlari eng kam tarqalgan boʻlib, Yer yuzining 1,8% ini egallaydi. Yer yuzasining qolgan qismini quruqlik – yer ekotizimlari tashkil qiladi.
Quruqlik ekotizimlari iqlim sharoitlariga qarab, biomlar deb ataluvchi kattaroq turkumlarga guruhlanishi mumkin. Quruqlik ekotizimlariga nam tropik oʻrmonlar, savannalar, choʻllar, ignabargli va bargli oʻrmonlar hamda tundralarni misol qilish mumkin. Quyida berilgan xaritada Yer yuzida biomlarning keng tarqalishi aks ettirilgan.
Ekotizimning bir qismi bo'lgan barcha tarkibiy qismlar mutanosiblikni keltirib chiqaradigan mukammal muvozanatga ega. Ham tirik, ham inert mavjudotlar funktsiyaga ega va tabiiy muhitda "xizmat qilmaydigan" narsa yo'q. Biz zerikarli hasharotlarning ayrim turlari "foydasiz" deb o'ylashimiz mumkin. Biroq, mavjud bo'lgan har bir tur atrof-muhitning hayotiyligi va funktsiyasini qo'llab-quvvatlaydi.
Bundan tashqari, nafaqat bu, balki tirik va tirik mavjudotlarning muvozanati ham Yer sayyorasini biz bilganimizga aylantiradi.
Tabiat yoki insonparvarlashtirilgan ekotizimlarni tashkil etuvchi barcha jihatlarni o'rganish uchun fan javobgardir. Odamzot aksariyat hududlarni mustamlaka qilganligi sababli, bu ekotizimlarni o'rganishda asosiy o'zgaruvchidir.
Avval aytib o'tganimizdek, har xil ekotizim turlari mavjud. Har bir alohida jihat uni o'ziga xos va o'ziga xos qiladi. Biz quruqlik, dengiz, er osti ekotizimlarini va navlarning cheksizligini topishimiz mumkin. Ekotizimning har bir turida ko'proq evolyutsion yutuqlarga erishgan ayrim turlar ustunlik qiladi va shuning uchun ularning yashash tarzini yaxshiroq nazorat qiladi va soni bo'yicha ham, hududi bo'yicha ham kengayadi.
Ekotizimning ko'rinishi
Ekotizim - ekologiyada asosiy o‘rin egallovchi birlik hisoblanadi, chunki unga tirik organizmlar ham, o‘lik tabiat ham kiradi. Ekotizim to‘g‘risidag‘i tasavvur ancha ilgari paydo bo‘lgan bo‘lsa, bu atama birinchi marta 1935-yilda ingliz ekolog-olimi A.Tensli tomonidan taklif qilingan. Har turga kiruvchi birgalikda yashovchi organizmlar va ularning yashash shart- sharoitlari ekologik tizim deb hisoblanadi. Yer kurrasida cho‘llar, o‘rmonlar, o‘tloqzor yoki suv havzalari ekotizimga misol bo‘la oladi.
Hovuzlarda tirik organizmlar (gidrobiontlar) bilan birgalikda suvning fizik xossalari va kimyoviy tarkibi, hovuz tubining turli xususiyatlari, suv yuzasiga tushayotgan Quyosh nuri va atmosfera havosi kabilar ekotizimning tarkibiy qismlari hisoblanadi.
Ekotizim juda keng tushuncha bo‘lib, u tabiiy (o‘rmon, to‘qay,'cho‘l) hamda sun’iy majmualar (akvarium, paxtazor, issiqxona, kosmik kema)ga nisbatan ishlatiladi.
Ekotizimda moddalar aylanishi uchun uch guruhga kiruvchi organizmlar bo‘lishi zarur. Bular yashil o‘simliklar (produtsentlar), hayvonlar (konsumentlar) va mikroorganizmlar (redutsentlar)dir.
Shunday qilib, mikroblari bilan bir tomchi suv ham, o‘rmon ham, gul tuvak ham, fazo kemasi ham, oqova suvlarni tozalash inshooti ham ekotizimdir.
Ekotizim har qanday o‘zgaruvchi deb qaralib, ma’lum sharoitda undagi barcha tirik organizmlar o‘zaro bir-birlari bilan hamda atrof-muhit bilan bog‘lanishda bo‘ladi. Natijadaushbu tizimlar energiya va modda aylanishini keltirib chiqaradi.
Ekotizim o‘z-o‘zini boshqarish va ushlab turish xususiyatiga ega. Ekotizmlarni o‘z tuzilishi va vazifalarini tirik omillar ta’sirida ushlab turish qobiliyati uning barqarorligi deb ataladi.
Inson o‘z manfaatlari yo‘lida ekologik tizimlarni va alohida populyatsiyalarni boshqarish bo‘yicha tadbirlar o‘tkazganda, masalan, yirtqich hayvonlarni yo‘qotayotganda, hayvonlar va o‘simliklarni ko‘chirayotganda, kelib chiqishi mumkin bo‘lgan oqibatlarni hisobga olishi zarur. Ekotizimning suv, tuproq va atmosfera havosi kabi tarkibiy qismlariga insonning hukmronligi kuchayib borishi tabiatni muhofaza qilishgina emas, balki inson o‘zini ham muhofaza qilish zaruriyatini vujudga keltirdi.
Bu esa ona tabiatni asrab-avaylashni, uning bir-butunligini saqlash lozimligini taqozo qiladi. Bu esa o‘z-o‘zidan amalga oshib qolmaydi. Ekologik tizimdagi barcha tirik organizmlarni tabiiy holatiga zarar yetkazmaslik uchun odamlar, har bir organizm bilan o‘ta ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lishlari lozim.
Yerning tarkibidan xulosa qilish mumkinki, aksariyat ekotizimlar suvli, chunki sayyora suvning 3/4 qismidan iborat. Shunga qaramay, ko'plab turdagi er usti ekotizimlarining boshqa turlari mavjud. Ushbu turdagi ekotizimlarning aksariyati odamlarga ma'lum, chunki ular shahar markazlaridan unchalik uzoq emas.
Inson barcha mumkin bo'lgan hududlarni mustamlaka qilishga urindi va shuning uchun ham u son-sanoqsiz tabiiy muhitni buzdi. Butun sayyorada deyarli hech qanday bokira hudud qolmasligi mumkin.
Ekotizimda biz hisobga olishimiz kerak bo'lgan ikkita asosiy omilni topamiz. Birinchisi abiotik omillar. Ularning nomidan ko'rinib turibdiki, ular hayotga ega bo'lmagan va barcha munosabatlarni ekotizim ichida mukammal qiladigan ekotizimlardir. Abiotik omillar sifatida biz erning geologiyasi va topografiyasini, tuproq turi, suv va iqlimni topishimiz mumkin.
Bu o'simliklar, hayvonlar, bakteriyalar, zamburug'lar, viruslar va protozoa turlari kabi hayotga ega bo'lgan tarkibiy qismlardir. Bu omillarning barchasi atrof-muhit zarur bo'lgan narsalarga va hayotning millionlab yillarga cho'zilishi uchun eng yaxshisiga qarab bir-biriga bog'langan. Bu ekologik muvozanat deb ataladi. Ekotizimning abiotik yoki biotik bo'ladimi, har bir tarkibiy qismi o'rtasida mavjud bo'lgan o'zaro bog'liqlik muvozanatli bo'lib, hamma narsa uyg'unlikda bo'ladi
Agar ekotizimning ekologik muvozanati buzilgan bo'lsa, u o'z xususiyatlarini yo'qotadi va muqarrar ravishda buziladi. Masalan, ifloslanish orqali.
Ekotizim turlari
Endi biz mavjud bo'lgan turli xil ekotizim turlarini tavsiflaymiz.
Tabiiy ekotizimlar
Ular tabiat ming yillar davomida rivojlanib kelgan narsadir. O'shandan beri ular katta er maydoniga ega ular ham quruqlikda, ham suvda joylashgan. Ushbu ekotizimlarda biz insonning qo'lini hisobga olmaymiz, shuning uchun biz ularning sun'iy o'zgarishlarini boshqa ekotizim turlariga qoldiramiz.
Sun'iy ekotizimlar
Bular inson faoliyatidan hosil bo'lgan narsalardir. Bular tabiatning o'zi yaratgan sirtga ega bo'lmagan va ko'p jihatdan oziq-ovqat zanjirlarida foyda olish uchun yaratilgan joylardir. Inson faoliyati tabiiy ekotizimlarga zarar yetkazadi va shuning uchun nomlangan ekologik muvozanatni muqarrar ravishda tiklash uchun uni tiklashga harakat qilinadi.
Quruqlik
Ular ichida biotsenoz faqat tuproqda va er osti qismida hosil bo'ladi va rivojlanadi. Ushbu muhitning barcha xarakteristikalari namlik, balandlik, harorat va kenglik kabi ustun va bog'liq omillarga ega.
Biz o'rmonlarni, quruq, subtropik va boreal o'rmonlarni topamiz. Bizda cho'l muhiti ham bor.
Toza suv
Bu yerda ko'llar va daryolar mavjud bo'lgan barcha joylar mavjud. Bizda lotika va lentik bor joylarni ham hisobga olishimiz mumkin. Birinchisi, mavjud bo'lgan bir tomonlama oqim tufayli mikro yashash joyi shakllanadigan oqimlar yoki buloqlar.
Boshqa tomondan, lentik - bu toza suv oqimlari bo'lmagan joylar. Ularni turg'un suvlar deb ham atash mumkin.
Dengiz
Dengiz ekotizimlari Yer yuzida eng ko'p tarqalgan. Buning sababi bu sayyoradagi barcha hayot dengizda rivojlana boshladi. Uni tashkil etuvchi barcha tarkibiy qismlar o'rtasidagi katta bog'liqlik tufayli u ekotizimning eng barqaror turlaridan biri hisoblanadi. Bundan tashqari, uning egallagan maydoni inson qo'li bilan zarar etkazadigan darajada katta.
Shunday bo'lsa-da, butun dunyo bo'ylab okeanlar va dengizlar insoniyatning jiddiy harakatlaridan aziyat chekmoqda, masalan, suvning ifloslanishi, zaharli chiqindilar, marjon riflarini oqartirish va boshqalar.
Tog' ekitizimi
Ushbu ekotizimlarda biz yuqori relyefni topamiz va ko'p hollarda juda tik. Bunday balandliklarda o'simliklar va hayvonlar yaxshi rivojlana olmaydi. Balandlik oshgani sayin biologik xilma-xillik kamayadi. Tog'ning etagida ko'plab turlar mavjud va ular atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir qiladi. Biroq, balandlik oshgan sayin, turlar kamayadi. Bo'ri, kamzul kabi hayvonlar va burgut va tulpor kabi yirtqich qushlarni uchratamiz.
Togʻlar, togʻli oʻlkalar — yer yuzasining tevarakatrofdagi tekisliklardan yakka yoki qator koʻtarilib turgan baland joylari. T. turli yoʻnalishda, har xil masofada toʻgʻri chiziq shaklida (Ural, Katta Kavkaz, Kordilyera, Olay, Zarafshon va boshqalar) yoki yoysimon shaklda (Alp, Karpat vab.) choʻzilgan boʻladi. Togʻli oʻlkalar Yer poʻstining burmali va turmalipalaxsali strukturaga ega, balandligi dengiz sathidan bir necha ming m gacha koʻtarilgan va oʻz doirasida balandliklari keskin farq qiluvchi keng (boʻyi minglab, eni yuzlab km ga choʻzilgan) hududlaridir. Togʻli oʻlkalarda togʻ tizmalari, yakkayakka togʻlar, vodiylar, keng soyliklar ham mavjud. Togʻ tizmalari har ikki tomondagi yon bagʻirlari tik boʻlgan, uzunasiga choʻzilgan yirik relyef shakllaridir. T.ning balandligi dengiz sathidan 200 m dan (qirlar, adirlar) boshlab bir necha km ga yetishi mumkin. Mas., Yer sharining eng baland nuqtasi Himolay togʻlaridagi Jomolungma choʻqqisi (8848 m). T. yon atrofidagi tekisliklardan togʻ etag i, baʼzan adirlar bilan ajralib turadi. Togʻ etagi T. shaklining turiga qarab har xil koʻrinishda boʻlishi mumkin. T. relyefining tarkibiy qismlari — togʻ zanjirlari, ularning ayrim tarmoqlari — tizmalar, ular orasidagi tektonik choʻkmalar, qad. denudatsion koʻtarilmalar va q.k.dan iborat. Morfologik jihatdan qor chizigʻidan yuqori koʻtarilgan baland yoki alp tipidagi (bal. 3000–5000 m dan ziyod) T. alohida ajralib turadi. Bunday T. relyefi tik, muzlik hosil qilgan relyef shakllari: qirlar, piramidasimon choʻqqilar, oʻtkir qirrali togʻ tepalari, togʻorasimon vodiylardan iborat boʻladi. Bularga Kavkaz, Pomir, Tyanshan, Himolay, Alp, Kordilyera togʻlarini misol qilish mumkin. Alp tipli togʻlardan farqli ravishda, oʻrtacha balandlikdagi (bal. 2000–3000 m) T.ning tepalari yumaloqroq, yon bagʻirlari qiyaroq. Kopetdogʻ, Oʻrta va Shimoliy Ural, Karpat, Shvarsvald togʻlari oʻrtacha balandlikdagi T. dir. Tashqi omillar, ichki va tashqi kuchlar taʼsirida T. yemirilib, pasaya boradi, choʻkindilar koʻproq toʻplanadi, relyef shakllari silliqlanadi. Balandligi dengiz sathidan 1000 – 2000 m gacha koʻtarilgan boʻlsa past T. deyiladi: Qozogʻiston past togʻlari, ChuIli, Janubiy Tojikistondagi T. past togʻlardir. Tabiatda T. toʻla ravishda yemirilmay turib, yana koʻtarila boshlaydi va bunday oʻzgarishlar bir necha marta takrorlanadi.
Tog'larning ekotizimlari ketma-ketligi
Baland tog'da, asosan, harorat va namlikka qarab, poydevordan tepaga qadar ekotizimlarning o'zgarishi mavjud. Yerning ekvatori va Yerning qutblari o'rtasida sodir bo'ladigan narsalarga o'xshash narsa, bu erda o'simliklarning kenglik o'zgarishi hosil bo'ladi.
Yuqori mo''tadil va sovuq tog'
Mo'tadil va sovuq zonalarda tog'larda mo''tadil kengliklarga o'xshash pastki qismlarida bargli mo''tadil o'rmonlar uchraydi. Baland balandliklardan keyin subpolar kengliklarida boreal taygaga o'xshash subalpli ignabargli o'rmon keladi.
Va nihoyat, yuqori balandliklarda, arktik tundraga o'xshash alp tundrasi paydo bo'ladi va keyin abadiy qor zonasi paydo bo'ladi.
Baland tropik tog'
Tropik tog 'masalasida tog' ekotizimlari ketma-ketligi pastki qismlarida joylashgan tropik o'rmonlarning turlarini o'z ichiga oladi. Keyinchalik, balandroq balandlikda, alp tundrasiga o'xshash o'tloqlar va nihoyat abadiy qor zonasi.
Meksikaning Syerra-Madrdagi tog'lari tog'li va kenglikdagi ekotizimlar ketma-ketligi o'rtasidagi muvofiqlikning yaxshi namunasidir. Buning sababi shundaki, ular mo''tadil va tropik zonalar orasidagi o'tish davridir.
Ularda tropik o'rmonning tog'li ekotizimlari quyi qismlarda va keyinchalik iqlimli va tropik angiospermlarning aralashgan o'rmonlarida uchraydi. Balandroqda ignabargli o'rmonlar, keyin tog 'tundrasi va nihoyat abadiy qor bor.
Flora
Tog'li ekotizimlardagi flora, ularning rivojlanish balandligiga qarab juda o'zgaruvchan.
Tropik tog 'ekotizimlari
Bargli yoki yarim bargli o'rmonlar tropik And tog'larida tog 'etaklarida va pastki yon bag'irlarida uchraydi. Keyin ko'tarilayotganda nam o'rmonlar va hattoki bulutli o'rmonlar rivojlanadi va yuqori balandliklarda mors yoki sovuq o'tloqlar.
Nam tog 'o'rmonlarida balandligi 40 m dan ortiq daraxtlar mavjud, masalan, jo'ja (Albiziya karbonariyasi) va bola yoki qoshiq (Gyranthera caribensis). Moorsda ko'plab o'tlar va kompost butalari, ericaceae va dukkakli o'simliklar mavjud.
Mo'tadil tog 'ekotizimlari
Mo''tadil tog'larda mo''tadil bargli o'rmondan ignabargli o'rmonga, so'ngra tog 'tundrasiga gradyan mavjud. Eman kabi mo''tadil angiospermlar (Quercus robur), olxa (Fagus sylvatica) va qayin (Betula spp.).
Qarag'ay kabi ignabargli daraxtlar (Pinus spp.) va lichinka (Larix decidua). Alpin tundrasida rosaceae, o'tlar, shuningdek, mox va likenlar ko'p.
Sirkumpolyar kengliklarning tog'li ekotizimlari
Ignalilar va angiospermlar orasidagi ignabargli o'rmonlar va aralash o'rmonlar pastki yon bag'irlarida rivojlanadi. Baland joylarda alp tundrasi kam otsu va buta o'simliklari bilan rivojlanadi.
Tropik tog 'ekotizimlari
Tropik tog'larda juda ko'p biologik xilma-xillik mavjud, ko'plab qushlar va hasharotlar turlari, shuningdek sudralib yuruvchilar va mayda sutemizuvchilar mavjud. Xuddi shu tarzda, qurtlar ham yashaydi, ular orasida turlar ajralib turadi Panthera yaguar bilanPanthera onca) Amerikada, leopard (Panthera pardus) Afrika va Osiyoda va yo'lbars (Panthera yo'lbarsi) Osiyoda.
Markaziy Afrikaning tog 'o'rmonlarida tog' gorillari turi mavjud (Gorilla beringei beringei). O'z navbatida, And tog'larida, Janubiy Amerikada ko'zoynakli ayiq (Tremarctos ornatus).
Mo'tadil va sovuq tog 'ekotizimlari
Ushbu hududlarning tog'li ekotizimlarida jigarrang ayiq yashaydi (Ursus arctos), qora ayiq (Ursus americanus) va yovvoyi cho'chqa (Sbizni skrofa). Tulkiga o'xshab (Vulpes vulpes), bo'ri (Canis lupus) va turli xil kiyik turlari.
Xuddi shunday, qushlarning bir necha turlari mavjud, masalan, grouse (Tetraus urogallusPicos de Europa va soqolli tulporada (Gipaetus barbatus) Pireneyda. Shimoliy Xitoyning aralashgan o'rmonlarida ulkan panda (Ailuropoda melanoleuca), emblematik tabiatni muhofaza qilish.
Rancho Grande bulutli o'rmoni (Venesuela)
Ushbu bulutli tropik o'rmon Venesuelaning shimoliy-markaziy mintaqasidagi Kosta tog 'tizmasida, dengiz sathidan 800-2500 metr balandlikda joylashgan. Bu katta o'tlar va butalar, shuningdek, ikkita daraxt qatlamlarini zich o'sishi bilan tavsiflanadi.
Birinchi qavat mayda daraxtlar va palma daraxtlaridan iborat, so'ngra balandligi 40 m gacha bo'lgan boshqa daraxtlar. Keyin, bu daraxtlar toqqa chiqadigan araceae va bignoniaceae, shuningdek epifitik orkide va bromeliad bilan mo'l-ko'l.
Bulutli o'rmonning nomi ekotizim deyarli butun yil davomida tuman bilan qoplanganligi sababli berilgan, bu nam havo massalarining kondensatsiyasi mahsuli. Bu o'rmonning ichki qismida muntazam ravishda yog'ingarchilikni keltirib chiqaradi, 1800 dan 2200 mm gacha, nisbiy namlik va salqin harorat (o'rtacha 19 ºC).
Yaguar kabi turlarni topishingiz mumkin (Panthera onca), yoqali peccary (Tayassu pecari), araguato maymuni (Allouata senikulum) va zaharli ilonlar (Bothrop atrox, B. venezuelensis).
Mintaqada u turpialni ta'kidlab, qushlar jihatidan dunyodagi eng xilma-xillardan biri hisoblanadi (Ikterus icterus), konoto (Psarocolius decumanus) va sorocuá (Trogon kollari). Ushbu yuqori xilma-xillik Paso Portachuelo nomi bilan tanilgan qushlarning Amerikaning shimolidan janubigacha ko'chishi o'tadigan tabiiy yo'l borligi bilan bog'liq.
Xulosa
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, Ushbu turdagi ekotizim relyefi bilan ajralib turadi. Va bu baland joylarda o'simlik va hayvonot dunyosi ular yaxshi rivojlana olmaydi. Bu sohalarda bioxilma-xillik unchalik yuqori emas. U balandlikka ko'tarilganda tushmoqda. Tog'ning etagida odatda ko'plab turlar yashaydi va turlar va atrof-muhit o'rtasida o'zaro ta'sir mavjud.
Ushbu ekotizimlarda uchraydigan turlar orasida bizda bo'rilar, kamzullar va echkilar bor. Shuningdek, burgut va burgut kabi xayvonlar ham bor. Turlar atrof-muhitga moslashib, tirik qolishlarini ta'minlash uchun o'zlarini kamuflyaj qilishlari va bir-birlari tomonidan ov qilinmasligi kerak.
|
| |
