271
1. LAN (Losal Area Network)
- korxona, muassasa, bir tashkilot
doirasidagi mahalliy tarmoq;
2. MAN (Metropolitan Area Network) -
shahar yoki mintaqaviy tarmoq,
ya`ni shahar, viloyat va shu kabilar doirasidagi tarmoq;
3. WAN (Wide Area Network) - mamlakat, qit`a,
butun dunyo
abonentlarini bog`lovchi global tarmoq.
Juda keng tarqalgan Wi-Fi deb nomlanuvchi IEEE 802.11 deb nomlangan
simsiz tarmoq standarti mavjud. Lokal tarmoqni simsiz va simli ko`rinishi
quyidagi 6-rasmda ko`rsatilgan.
4.7-rasm. Simsiz va simli lokal tarmoq.
4.3.3. Ethernet va Fast Ethernet tarmog‗i
Standart tarmoqlar o‗rtasida eng ko‗p tarqalgan tarmoq bu- Ethernet
tarmog‗idir. U birinchi bo‗lib 1972- yilda Xerox firmasi tomonidan yaratilib,
ishlab chiqarila boshlandi. Tarmoq loyihasi ancha muvaffaqiyatli bo‗lganligi
uchun, 1980-yili uni katta firmalardan DEC va Intel qo‗lladilar (Ethernet
tarmog‗ini birgalikda qo‗llagan firmalarni bosh harflari
bilan DIX deb yuritila
boshlandi). Bu uchta firmaning harakati va qo‗llashi natijasida 1985- yili Ethernet
xalqaro standarti bo‗lib qoldi, uni katta xalqaro standartlar tashkilotlari standart
sifatida qabul qiladilar: 802 IEEE qomitasi (Institute of Electrical and Electronic
272
Engineers) va ECMA (European Computer Manufactures Association). Bu
standart IEEE 802.03 nomini oldi.
IEEE 802.03 standartining asosiy ko‗rsatkichlari quyidagilar:
Topologiyasi – shina; uzatish muhiti – koaksial kabel; uzatish tezligi – 10
Mbit/s; maksimal uzunligi – 5 km; abonentlarning maksimal soni – 1024 tagacha;
tarmoq qismining uzunligi – 500 m; tarmoqning
bir qismidagi maksimal
abonentlar soni – 100 tagacha; tarmoqqa ega bo‗lish usuli – CSMA/CD, uzatish
modulyatsiyasiz (monokanal).
Jiddiy qaralganda IEEE 802.03 va Ethernet orasida oz farq mavjud,
lekin
ular haqida odatda eslanmaydi.
Ethernet hozir dunyoda eng tanilgan tarmoq va shubha yo‗q albatta u yaqin
kelajakda ham shunday bo‗lib qoladi. Bunday bo‗lishiga asosiy sabab, uning
yaratilishidan boshlab hamma ko‗rsatkichlari, tarmoq
protokoli hamma uchun
ochiq bo‗lganligi, shunday bo‗lganligi uchun dunyodagi juda ko‗p ishlab
chiqaruvchilar Ethernet qurilma va uskunalarini ishlab chiqara boshladilar. Ular
o‗zaro bir-biriga to‗liq moslangan ravishda ishlab chiqiladi albatta.
Dastlabki Ethernet tarmoqlarida 50 Omli ikki turdagi (yo‗g‗on va ingichka)
koaksial kabellar ishlatilar edi. Lekin keyingi vaqtlarda (1990- yil boshlaridan)
Ethernet tarmog‗ining aloqa kanali uchun o‗ralgan juftlik kabellaridan
foydalanilgan versiyalari keng tarqaldi.
Shuningdek, shisha tolali kabellar
ishlatiladigan standart ham qabul qilindi va standartlarga tegishli o‗zgartirishlar
kiritildi. 1995- yili Ethernet tarmog‗ining tez ishlovchi versiyasiga standart qabul
qilindi, u 100 Mbit/s tezlikda ishlaydi (Fast Ethernet deb nom berildi, IEEE 802.03
u standarti), aloqa muhitida o‗ralgan juftlik yoki shisha tola ishlatiladi. 1000 Mbit/s
tezlikda ishlaydigan versiyasi ham ishlab chiqarila boshlandi (Gigabit
Ethernet,
IEEE 802.03 z standarti).
Standart bo‗yicha «shina» topologiyasidan tashqari, shuningdek, «passiv
yulduz» va «passiv daraxt» topologiyali tarmoqlar ham qo‗llaniladi.
Bu taqdirda
