|
Останконсозлик заводининг электр таъминоти
|
| bet | 13/27 | | Sana | 21.12.2023 | | Hajmi | 4,74 Mb. | | #126322 |
Bog'liq mustaqil ishIrux.et=115 (A) > Ih.av=72,28 (A) talabga mos keladi.
Qolgan kabel liniyalari bo‘yicha ham xuddi shu tarzda hisoblashlarni davom ettirgan holda, kabellar tanlaymiz va natijalarini 8-jadvalga kiritamiz.
8-jadval
№ KL
|
Kabellarning yo‘nalishi
|
Sh.kl
|
Ih.n
|
Ih.av
|
Fh.kl
|
Fn
|
Irux.et.av
|
Irux.et.n
|
kVA
|
A
|
A
|
mm2
|
mm2
|
A
|
A
|
10 kV li kabel elektr uzatuv liniyalari uchun
|
1
|
BPP dan TP1 va 12 gacha
|
933.79
|
26.98
|
53.97
|
20.75
|
25
|
180
|
90
|
2
|
BPP dan TP4-3-2 gacha
|
915.57
|
26.46
|
52.92
|
20.35
|
25
|
180
|
90
|
3
|
TP-9dan 10gacha
|
704.65
|
20.36
|
40.73
|
15.66
|
25
|
180
|
90
|
4
|
TP-8-5-6 gacha
|
796.79
|
23.02
|
46.04
|
17,70
|
25
|
180
|
90
|
5
|
BPP dan TP-14-13gacha
|
1522.46
|
44
|
88
|
33.84
|
50
|
280
|
140
|
6
|
BPP dan TP-7-11gacha
|
311.8
|
9.01
|
18.02
|
6.93
|
25
|
180
|
90
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0,4 kV li kabel elektr uzatuv liniyalari uchun
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
110 kV li havo elektr uzatuv liniyasi uchun
|
HL
|
Tizimdan BPP gacha
|
7829
|
20,571
|
41,14
|
15,82
|
70
|
250
|
125
|
10-rasm. «Kitob temir-beton buyumlari» korxonasining sex TP lari va BPP sini orni, hamda ularga biriktirilgan havo va kabel elektr uzatuv liniyalarini yonalishlari.
8 .1. Elektr taminoti tizimida qisqa tutashuv.
Qisqa tutashuv (QT) deb, fazalararo tutashuv yoki neytral nuqtasi yerga ulangan tizimlarda, bir va undan kop fazalarni yer bilan tutashuvi tushuniladi.
Uch fazali tizimda quyidagi QT lar bolishi mumkin:
- uch fazali QT, bu uchta fazaning bitta joyda va bir vaqtning ozida ozaro tutashuvidir;
- ikki fazali QT, bu uch fazali tizimda ikkita fazaning bevosita tutashuvidir;
- bir fazali QT, bu neytrali yerga ulagan uch fazali tizimda bitta fazasining yerga tutashuvidir.
QT sodir bolishining asosiy sabablari:
- izolyatsiyaning mexanik shikastlanishi;
- yer ishlarini bajarish jarayonida kabelni ishdan chiqishi;
- chinni izolyatsiyalarni sinishi;
- havo elektr uzatuv liniyalari ustunlarini yiqilishi;
- eskirish, yani izolyatsiyalash xususiyatlarini yomonlashuvi;
- izolyatsiyani namlanishi;
- atmosferada sodir boladigan ota kuchlanishdan fazalarni birikishi;
- har xil otkazgich materiallari bilan fazalarni qoplanishi;
- operativ kommutatsiyalar jarayonida xatoliklarga yol qoyilishi va h.k.
Qt sodir bolgan zanjirlarda, tokning miqdori keskin ortadi va tizimning ayrim joylarida kuchlanish kamayib ketadi. Qt sodir bolgan nuqtalarda elektr yoyi hosil bolishi natijasida apparatlar, mashinalar va boshqa qurilmalar tola yoki qisman buziladi. Qt sodir bolgan joyga yaqin joylashgan otkazgichlar, izolyatorlar va elektr mashinalarining chulgamlariga katta mexanik kuchlar tasir etadi. Yuqori miqdordagi toklar natijasida otkazgichlarni qizishidan kabel tarmoqlarida, tarqatish qurilmalarida va elektr taminoti tizimining boshqa elementlarida yongin chiqishi mumkin. Kuchlanishni pasayishi, bu mexanizmlarning normal ish holatini buzilishiga, yuritgichlar va agregatlarni toxtashiga olib keladi. Qt toki elektr energetika tizimiga katta salbiy tasir korsatib, generatorlarning parallel ishlashini buzilishiga va tizimning barqarorligini izdan chiqishiga olib kelishi mumkin. Qt oqibatlarini kamaytirish uchun tizimning shikastlangan qismini tezkor ishlaydigan uzgichlar orqali jadallik bilan ochirishi zarur. Barcha elektr apparatlar va elektr qurilmalarning tok otkazuvchi qismlarini shunday tanlash kerakki, ular otish jarayonidagi katta miqdorli Qt toklariga bardosh bera olishsin. Buning uchun Qt toklarini togri hisoblash va uning miqdoriga qarab, elektr apparat va qurilmalarni togri tanlash maqsadga muvofiqdir.
Elektr taminoti tizimida bir fazali Qt kop sodir boladi. Kam uchraydigani va eng xavflisi, bu uch fazali Qt bolib, elektr qurilmalarini tanlash jarayonida ushbu Qt toki hisobga olinadi.
Qt tokini topish uchun elektr taminoti tizimining normal sharoitiga mos keladigan bir liniyali hisoblash sxemasi tuziladi va unda energiya manbalari parallel ulangan deb qaraladi. Hisoblash sxemasida barcha manbalar (generatorlar, sinxronlar kompensatorlar, katta quvvatli sinxron va asinxron mashinalar, energotizimlar), transformatorlar, havo va kabel elektr uzatuv liniyalari va reaktorlar korsatiladi. Hisoblash sxemasi asosida almashtirish sxemasi tuziladi. Unda tizimdagi barcha elementlarning qarshiliklari korsatiladi va Qt toki aniqlanishi kerak bolgan nuqta belgilanadi.
Generatorlar, katta quvvatli transformatorlar, havo elektr uzatish liniyalari va reaktorlarni almashtirish sxemasida induktiv qarshilik sifatida korsatiladi. Kuchlanishi 6-10 kV bolgan kabel liniyalari, hamda quvvati 1600 kVA va undan kichik bolgan transformatorlarni, almashtirish sxemasida aktiv va induktiv qarshiliklar sifatida qabul qilinadi. Barcha qarshiliklar nomli yoki nisbiy birliklarda olinishi mumkin.
6-10 kV va undan yuqori kuchlanishli sxema elementlarini qarshiliklarini nisbiy birlikda va 1000 V gacha bolgan sxema elementlarini qarshiliklarini nomli birlikda hisoblash tavsiya etiladi.
Qt tokini nisbiy birlikda hisoblashda kuchlanish va quvvatning bazaviy miqdorlari qabul qilinadi. Bazaviy kuchlanish sifatida Qt toki hisoblanayotgan nuqtaning ortacha kuchlanishini olish mumkin:
Ub = 230; 115; 37; 10,5; 6,3; 3,15; 0,4;.... 0,23 (kV).
Bazaviy quvvat tariqasida, Sb=100 yoki 1000 (MVA) olinadi.
Koriliyotgan nuqta uchun bazaviy tok:
.
Havo va kabel elektr uzatish liniyalari uchun qarshiliklar:
, ,
bu yerda, r0, x0 - liniyani 1 km uzunligiga togri keladigan aktiv va induktiv qarshiliklari, (Om/km);
l - elektr uzatuv liniyasini uzunligi, (km);
Transformatorlarning qarshiliklari:
, ,
bu yerda, uqt - transformatorning Qt kuchlanishi;
Pqt - transformatorni Qt nobudgarchiligi, (kVt);
Koriliyotgan nuqta uchun natijaviy tola qarshilik:
,
bu yerda, ; aktiv va reaktiv qarshiliklar yigindisi.
Koriliyotgan nuqta uchun QT toki:
.
Koriliyotgan nuqta uchun zarbaviy QT toki:
,
bu yerda, kzarb - zarb koeffitsiyenti, (6-ilova).
Qt tokining miqdoriga qarab, elektr apparatlarni, izolyatorlarni, shina va kabellarni tanlab olinadi.
Misol tariqasida, bir chiziqli elektr taminot sxemasi asosida almashtirish sxemasini tuzamiz va unda tizimdagi barcha elementlarning qashiliklarini nisbiy birliklarda olamiz.
1. Hisoblash uchun bazis birliklarini qabul qilamiz:
Sb=6,3 (MVA), Ub1=115 (kV), Ub2=10,5 (kV).
|
| |
