|
O`tmishdan ertaklar” Abdulla Qahhor
|
bet | 2/3 | Sana | 30.05.2024 | Hajmi | 88,5 Kb. | | #257782 |
Bog'liq “O`tmishdan ertaklar” Abdulla QahhorIkki eshik orasi
Roman 1982-1985 yillarda yozilgan va 7 bobdan iborat. O’tkir Hoshimov roman hodisalarini chuqur va teran o’ylaganligi sababli kitobhonga har bir voqea tushuncharli va aniq qilib bayon etiladi.
Romanning asosiy voqealari: Oqsoqol,Qora amma, Shomurod, Rano, Kimsan, Robiya, Umar zakunchi , Olimjon , Muzaffar, Munavvar tomonidan hikoya qilinadi.
Asarning bosh qahramani – Robiya. Robiya Samarqandlik bo’ladi,Onasi vafot etgach(kasallikdan),otasi uni Toshkentga olib keladi.Hasan Duma bilan Qora Ammaga qiz bo’ladi.Ya’ni otasi o’qituvchi bo’lganligi sababli, maktabda matematika boshqa fanlardan bolalarga dars berganligi uchun uni olib ketishadi. Turli yolg’on,aldovlar bilan o’ldirib yuboriladi.Shundan keyin yetim qolgan Robiya Xusan Duma bilan Qora Amma tarbiyasida qoladi. Ularni yakkayu yagona o’g’li bore edi – kimsan. Kimsan bilan Robiya bir birini yoqtirip qoladi.ular bir uyda katta bo’lishadi.
Asarda eng asosiy va barchani tushkunlikka tushishiga sababchi bo’lgan mavzu – urush hisoblanadi. Urush Robiya bilan Kimsanni bir biridan ayridi. Kimsan urushga ketadi,xat yozib turadi. Keyin bir xatida uydagilarga Robiyani yoqtirishi , unga uylanmoqchiliigini aytadi. Shundan keyin ularni unashtrib qo’yishadi va Kimsan kelishi bilan to’y qilishmoqchi bo’lishadi. Ming Afsuslar bo’lsinki Kimsan urushdan qaytmaydi.Lekin Robiya uni har on kutadi.
Bosh qahramonlardan yana biri – Muzaffar edi.Muzaffar Shomurod va Ra’noning farzandi edi. Shomurod Qora ammaning ukase Kimsanning tog’asi,shu jumladan Robiya ham uni o’z tog’asidak ko’radi.urush tufayli Shomurod ham urushga ketadi. Barcha erkaklar urushga ketadi. U paytda Shomurod endigina uylangan bo’ladi. Shunga qaramay Ra’noni yolg’iz tashlab urushga ketadi. Rano juda go’zal qiz bo’ladi u paytda Ko’tarma rais Umar Zakunchi edi. U Ranoni bir ko’rishda yoqtirip qoladi. Umar Zakunchi ham kelishgan edi. Rano o’zi yolg’iz yashardi. Bazida Robiya kelib qolib ketardi. Bazi kunlari Umar Zakunchi hol axvol so’ragani kelardi. Bayram kunlari osh va boshqa mayda chuyda narsalarni olib kelib Ranoga tashlab ketardi. Umar Zakunchi bu mehribonliklaridan keyin Rano ham uni yoqtirib qoladi. U Shomurodga hiyonat qiladi.Hammasiga urush sababchi bo’ladi.
Agar urush bo’lmaganida Ranoga Umar Zakunchini yoqtrip qolmagan bo’lardi. Chunki yonida Shomurod bo’lardi. Hullas urush o’z nihoyasiga yetadi.Shomurod qayti keladi. Lekin Rano Umar Zakunchini yoqtirp qolgan bo’lsada,hali Shomurod bilan Ajrashmagan edi. Ular yana birga hayot kechirishadi. Keyin Muzaffar dunyoga keladi. Muzaffar 3 oylik chaqaloqliida Rano uni Shomurodni o’ziga qoldirib Umar Zakunchi bilan qochib ketadi. Shundan keyin Muzaffarni Bashorat degan qahramonimiz o’zini qizi Munavvar bilan birga katta qiladi. Munavvar bilan Muzaffar emikdosh bo’lib nikoh bo’lmaydi(turmush qura olmaydi.
Katta bo’ladi,Muzaffar sutdan chiqqach dadasi bilan yolg’iz yashaydi.
Shomurod urushdan oqsoq bo’lib qaytib keladi.Otasi qayerga borsa Muzaffar ham boradi. Baribir u yosh bola edi, unga ona kerak edi. Shomurod Ranoni hiyonatidan keyin tez-tez ichadigan bo’lib qoladi. Muzaffar istimalaganida Ammasi Mog’ay Qorg’ondan kelib parvarishlardi.
Muzaffarni ko’rib unda dili achir edi. Bir fikr aytadi ya’ni qizi Robiyani o’z ukasiga olib berishni aytadi.Shomurod indamaydi Robiya bu habarni asrab olgan onasidan eshitgan karaxt bo’lib qoladi. Chunki yuqorida aytganimizdek,Shomurodni o’z tog’asidek ko’rardi. Axir bundan tashqari u ko’ngil qo’ygan kimsadan qora xat kelgan bo’sada,haligacha umidi uzilmagan edi,uni kutardi.
Shunday qilib onasini iltimosini rad eta olmaydi va rozi bo’ladi. Muzaffar Robiya opa dep chaqirar edi uni yaxshi ko’rar edi. Robiya ham chiroyli shuningdek sochlari uzun edi. To’y kuni Muzaffar hech nimani tushunmaydi,axir u yosh bola edi. Oyin kulgudan xursand bolib yuraverdi.shunday qilib Robiya qolgan umrini Shomurod bilan otkazadi.Undan bir farzand koradi.Ismi Omon boladi.
Bu orada Muzaffar ham maktabga bora boshlaydi.Onasi Rano bolasini tashlab ketgan bolsada soginadi. Maktabda ora orada Muzaffar bilan korishadi.Pul yana ub nimalarni berib ketadi.Lekin Muzaffar uni tanimasdi ham.Shuniham aytib ketaylik Muzaffarni singlisi boladi Nasiba.Rano Umar zakonchi bilan ketgandan keyn qizli boladi.
Muzaffar maktabda Munavvar bilan tanishadi.Ular bir birini yoqririb qoladi.lekin yuqorida aytib otganimizdek ular turmush qurolmasdilar.lekin bundan ikkisinig ham habari yoq edi.Bir biriga qattiq boglanib qoladi.Maktabni bitirgach Muzaffar onasi Robiyani Munavvarnikiga sovchilikka jonatadi.
Onasi ham Munavvar kimni qizi ekanidan bexabar edi.U ularni emikdosh ekanligidan habardor edi.Munavvarni onasi Bashor opani korgach qaytib keladi u qiz senga togri kelmaydi deb qoyadi.xullas shomurod bilan robiya bu sirniqanday qilib aytish haqida oyladi. Shu orada Toshkentda 1966-yilda qattiq zil zilz boladi Robiyani uy bosib qolib vafot etadi.
Aslida Robiyani uy bosib vafot etmagandi.U zil zilada oldin nomusga qolishdan qorqib bir qancha dorilar ichib uyquga ketgandi.Lekin hamma zil zila sababli vafot etdi deb oylashdi. Roman songida Muzaffar qurilish mobay brigadasinig boshligi boladi.Lekin shu paytgacha uylanmaydi.Bu paytgacha ukase omoning 2 ta farzandi boladi.Keyin ranodan [Qoqonda Umar zakonchi bilan yaxshab qizi bolgan onasi] xabar kelgan boladi.Unda uni vafot etganligi juma kuni chiqarilishi aytilgan boladi.
Shu tariqa roman yakunlanadi.Roman voqealariga etinor beradigon bolsak hamma nohush hodisalarga urush sabab bolganligini anglaymiz.Mana masala agar urush bolmaganda Rano Shomurodga hiyonat qilib Umar zakonchi bilan qochib ketmasdi.
Muzaffar Munavvar bilan emikdosh bolib katta bolmagan bolardi. Muzaffar esa Munavvar bilan bahtli bolgan bolardi.Yozuvchi bu roman orqali yetkazilgan aziyatlarga xiyonatlarga umuman olganda nohush hodisalarga sabab bolganligini ochiq oydin yoritib berdi. Va ishonamizki bu roman bir oqishning ozida biz kitobxonning qalbidan joy oldi.
|
| |