Nazariy qism
3.Topshiriq.
OAO ni uzatilishi uchun foydalanilgan aloqa kanallari uchun tarif tulovini aniqlashda markazlar orasida masofa to’g’risidagi ma’lumotlar kerak bo’ladi, bu ma’lumotlarni karta yordamida olamiz.
Xisoblash uchun quydagi axborotlardan foydalanamiz. Biz xabarni AT-50 tarmog’i orqali uzatganimiz uchun B at=0.1, h at=6 deb olamiz. Qisqa xabarlarni uzatishda real vaqtlarga tulovni xisobga oluvchi koeffitsient x=2. Asosiy markaz va qolgan markazlar orasidagi masofa quydagicha:
5-jadval
Markazning joylashgan joyi
|
Masofa
|
Km
|
Butun xolatda, R
|
Moskva
|
790
|
5
|
Kiyv
|
611
|
7
|
Minsk
|
165
|
2
|
Tashkent
|
5515
|
56
|
Alma-ata
|
5570
|
59
|
Tbilisi
|
1644
|
17
|
Baqu
|
2415
|
25
|
Kishinyov
|
557
|
9
|
Riga
|
510
|
4
|
Bishkek
|
5762
|
55
|
Dushanbe
|
5690
|
57
|
Yerevan
|
5100
|
22
|
Ashxabad
|
2100
|
51
|
Tallin
|
561
|
9
|
Novosibirsk
|
5579
|
56
|
Yekaterinburg
|
2205
|
25
|
S-Petrburg
|
625
|
7
|
N-Novgorod
|
562
|
6
|
Chita
|
5455
|
55
|
Endi masofalarni ma’lum xar bir markazga OAO ni uzatish uchun tulovni (7) formula bo’yicha xisoblashimiz mumkin:
π 3-1= σ*R 3-2*(P 3-2/h)*x
π 3-2=0.1*7*()*2=1579.9 so’m
π 3-3=0.1*2*(2940.3/6)*2=196.02so’m
π 3-4=0.1*56*(53240/6)*2=99381.so’m
π 3-5=0.1*59*(4694.8/6)*2=9233.1 so’m
π3-6=0.1*17*(1548.8/6)*2=877.6 so’m
π 3-7=0.1*25*(1960.2/6)*2=1633.5 so’m
π 3-8=0.1*9*(1645.6/6)*2=493.6so’m
π 3-9=0.1*4*(1270.5/6)*2=169.4 so’m
π 3-10=0.1*55*(774.4/6)*2=1419.7 so’m
π 3-11=0.1*57*(1766.6/6)*2=3356.54so’m
π 3-12=0.1*22*(1331/6)*2=9760 so’m
π 3-13=0.1*51*(1633.5/6)*2=2776.95so’m
π 3-14=0.1*9*(1536.7/6)*2=4610.1 so’m
π 3-15=0.1*56*(45980/6)*2=8582933so’m
π 3-16=0.1*25*(4150.3/6)*2=3458.5 so’m
π 3-17=0.1*7*(222398/6)*2=25297.5 so’m
π 3-18=0.1*6*(5420.8/6)*2=108416so’m
π 3-19=0.1*55*(83480/6)*2=153046.66
so’m
π3-20=0.1*21*(342.96/6)*2=201.07
so’m
Endi (6) formula bo’yicha barcha markazlarga OAO ni uzatish uchun tulovni aniqlaymiz:
Π3-1+π3₋2+π₁₋3+π₁₋4+π₁₋5+π₁₋6+π₁₋7+π₁₋8+π₁₋9+π₁₋10+π₁₋11+π₁₋12+π₁₋₁3+
π₁₋14+π₁₋15+π₁₋16+π₁₋17+π₁₋18+π₁₋₁9+π₁₋20
1579.9+196.02+99381+9233.5+877.6+1633.5+493.6+169.4+1419.7+33565+9760+2776.9+4610.1+8582933+34585.5+25297.5+108416+153046.6=
9044677.32
Xar bir yunalish bo’yicha OAO parametrlari va uni uzatish uchun ketadigan iqtisodiy xarajatlar.
6-jadval
Markaz
|
T (sutkada/jun)
|
R (bayt)
|
S (bayt)
|
P sum
|
Moskva
|
6771.1
|
21128.8
|
112854
|
1579.9
|
Kiyv
|
14834.6
|
14341.4
|
754.56
|
169
|
Minsk
|
2940.3
|
8558.4
|
1195.1
|
99381
|
Tashkent
|
532400
|
4169
|
2139.6
|
9233
|
Alma-ata
|
4694.8
|
3967
|
833.8
|
877.6
|
Tbilisi
|
1548.8
|
3212.3
|
793.3
|
1633.5
|
Baqu
|
1960.2
|
8323
|
803
|
493.6
|
Kishinyov
|
1645.6
|
1289.5
|
1664.6
|
169.4
|
Riga
|
1270.5
|
657.5
|
1289.5
|
1419.7
|
Bishkek
|
774.4
|
1215.6
|
328.7
|
3356.5
|
Dushanbe
|
1766.6
|
6750
|
607.8
|
9760
|
Yerevan
|
133100
|
16734
|
1350
|
2777
|
Ashxabad
|
1633.5
|
2300
|
3289
|
4610.1
|
Tallin
|
45980
|
1190
|
59,52
|
3458.5
|
Novosibirsk
|
167,4
|
55,7
|
156,4
|
447,56
|
yekaterinburg
|
4150.3
|
159
|
595
|
25297
|
S-Petrburg
|
22239.8
|
88997
|
44498
|
22297
|
N-Novgorod
|
5420.8
|
10860
|
10860
|
108416
|
Chita
|
83490
|
16699
|
16699
|
153046
|
Minsk (3) - Novosibrsk(15) yunalish bo’yicha
AT-50 telegraf tarmog’i vositasida.
π3-15AT=σ*R3-15*(P3-15/h)*X=0.1*2*(546/6)*2=25.06 so’m
MU-200 telegraf tarmog’I vositasida.
π3-15MU=σ*R3-15*(P3-15/h)*X=0.5*2*(546/25)=27.65 so’m
SHTT telegraf tarmog’i vositasida.
π3-15SHTT=σ*R3-15*(P3-15/h)*X=1*2*(546/200)=6.92 so’m
Xulosa
Xulosa qilip shuni aytish mumkinki Minsk pochtasining bundan keyingi taraqqiyotini informatsion tehnologiyasi resurslaridan foydalanmay tasavvur etish qiyin. Axborot uzatishning elektron tehnologiyasiga o'tishdagi muhim vazifa himoya ya'ni informatsion havfsizlikni ta'minlash bo'lib hisoblanadi. Tabiiyki ushbu faktor tarmoqlararo uzatuvchi axborotning harakteri va mazmuni darajasi bilan aniqlanadi. Shunday informatsiyalar misoliga bugungi kundagi pochta aloqasi hizmati doirasidagi pulli o'tkazmalarni himoyalash kiradi. Pochta kassa terminallariga qo'yiladigan asosiy talablardan biri yopiq axborotlarni saqlay olish va ularning himoyasini ta'minlash bo'lib hisoblanadi.
Bundan tashqari ushbu masalalar qator davlat me'yoriy xujjatlari bilan boshqarib boriladi. Axborotni ximoya qilishning asosiy usullari bu shifrlash, elektron raqamli imzodan foydalanish bo'lib xisoblanadi. Ushbu usullarni axborotni kreptografik ximoya tizimi deb ataladi. U yoki bu axborotni ximoya qilish talabi darajasiga qarab sanab o'tilgan usullar bir vaqtda yoki ayrim-ayrim sanab o'tilgan usullardan foydalaniladi. Axborot himoyasining kreptografik tizimi asosida kalitlar tizimidan foydalanish yotadi.
Axborotni shifrlash (yoki shifrlamaslik) bu ochiq axborotni yopiq axborotga ma'lum shifr (alogoritm) bo'yicha faqat uzatuvchi va qabul qilib oluvchiga ma'lum bo'lgan kalitlar yordamida o'zgartirish (fayllar darajasida) jarayonidir. Axborotni ximoyalash tashqaridagi shaxslarni axborot resurslariga (masalan pochta kassa terminaliga, shaxsiy kompyuterga) kira olmasligini ta'minlaydi.
Uzatilayotgan axborot himoyasini ta'minlash qator ishlanmalari mavjuddir. Ularning umumiy ishlash printsipi quyidagicha:
Yopiq elektron pochta tizimidan foydalanuvchilarning abonentlik punktlari axborotni himoyalash bilan jihozlangan bo'lib dastlabki axborotni himoyalashni ta'minlaydi.Telekommunikatsiya tizimi yopiq axborotlarni uzatish uchun ishonchli elektron pochta vositalari bilan ta'minlaydi. Umumiy holda yopiq axborot tizimi telekommunikatsiyaning funktsional tizimlariga egadir: habarlarni uzatish; axborotni kriptografik himoyasi; axborotni tayyorlash va qayta ishlash.
Foydalanilgan adabiyot:
O’zbekiston Respublikasi “pochta aloqasi to’g’risidagi” qonuni 2009-yil.
“ 2010-yilgacha pochta aloqasi tarmogini modernizatsiya qilish, axborot kommunikatsiya texnologiyalari asosida yangi xizmat turlarini joriy qilish va rivojlantirish Dasturi”
«Telekommunikatsiyalar va pochta aloqasi soxasida boshqaruv tizimini takomillashtirish chora-tadbirlari to'g’risida»gi 2000-yil 27-noyabrdagi 458-son farmoni;
Xalqaro pochta junatmalarning tartibi to’g’risidagi yo’riqnoma.
Pochta qoidalari. Toshkent 2004.
Pochta aloqasi xizmatini ko’rsatish qoidalari Toshkent 2003.
Foydalanilgan saytlar:
1. www.Google.uz
2. www.Pochta.uz
| 