O‘zbekiston respublikasi axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti mavzu

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI   MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI MAVZU:BIPOLYAR TRANZISTORLARNING ULANISH SXEMALARI VA ASOSIY PARAMETRLARI

BAJARDI: NARZULLAYEV LAZIZBEK

TEKSHIRDI: SAIDOV KAMOLADDIN

REJA:

• Bipolyar tranzistor haqida tushuncha.
• Bipolyar tranzistor ulanish sxemalari.
• Bipolyar tranzistor asosiy parametrlari.
• BP da toklar.

Bipolyar tranzistor haqida tushuncha.

• Bipolyar transistor (BT) deb o’zaro ta’sirlanuvchi ikkita p-n o’tishdan tashkil topgan va signallarni tok, kuchlanish yoki quvvat bo’yicha kuchaytiruvchi uch elektrodli yarimo’tkazgich asbobga aytiladi.
• BT da tok hosil bo’lishda ikki xil (bipolyar) zaryad tashuvchilar-elektronlar va kovaklar ishtirok etadi;

Tranzistorning kuchli legirlangan chekka sohasi (n+-soha) emitter deb ataladi va u zaryad tashuvchilarni baza deb ataluvchi o’rta sohaga (p-soha) injeksiyalaydi. Keyingi chekka soha (n-soha) kollektor deb ataladi. U emitterga nisbatan kuchsizroq legirlangan bo’lib, zaryad tashuvchilarni baza sohasidan ekstraksiyalash uchun xizmat qiladi. Emitter va baza oralig’idagi o’tish emitter o’tish,kollektr va baza oralig’idagi o’tish esa kollektor o’tish deb ataladi.

• Tranzistorning kuchli legirlangan chekka sohasi (n+-soha) emitter deb ataladi va u zaryad tashuvchilarni baza deb ataluvchi o’rta sohaga (p-soha) injeksiyalaydi. Keyingi chekka soha (n-soha) kollektor deb ataladi. U emitterga nisbatan kuchsizroq legirlangan bo’lib, zaryad tashuvchilarni baza sohasidan ekstraksiyalash uchun xizmat qiladi. Emitter va baza oralig’idagi o’tish emitter o’tish,kollektr va baza oralig’idagi o’tish esa kollektor o’tish deb ataladi.

BT elektrodlari

Bipolyar tranzistor ulanish sxemalari.

• BT da elektrodlar uchta bo’lgani sababli , uch xil ulanish sxemalari mavjud:
• Umumiy baza (UB);
• Umumiy emitter (UE);
• Umumiy kollektor (UK);
• Bunda BT elektrodlaridan biri sxemaning kirish va chiqish zanjirlari uchun umumiy, uning o’zgaruvchan tok (signal) bo’yicha potensiali esa nolga teng qilib olindi’

• Tranzistor sxemaga ulanayotganda chiqishlaridan biri kirish va chiqish zanjiri uchun umumiy qilib ulanadi, shu sababli quyidagi ulanish sxemalarimavjud: umumiy baza (UB) (3 a-rasm); umumiy emitter (UE) (3 b-rasm); umumiy kollektor (UK) 3 v- rasm). Bu vaqtda umumiy chiqish potentsiali nolga teng deb olinadi. Kuchlanishmanbai qutblari va tranzistor toklarining yo’nalishi tranzistorning aktiv rejimigamos keladi. UB ulanish sxemasi qator kamchiliklarga ega bo’lib, juda kam ishlatiladi.