|
O’zbеkistоn rеspublikasi хalq ta’limi vazirligi jizzaх davlat pеdagоgika instituti
|
| bet | 72/311 | | Sana | 20.12.2023 | | Hajmi | 4,4 Mb. | | #125403 |
Bog'liq IJTIMOIY-FALSAFAEhtimollik tamoyili – ijtimoiy voqelik to‘g‘risidagi har qanday falsafiy bilim ma’lum darajada ehtimoliy hususiyatga ega deb qarash lozim. Ijtimoiy falsafa falsafiy fan bo‘lganligi va u o‘rganayotgan masalalar o‘ta umumlashtirilganligi, abstraksiya qilinganligi bois mutlaq haqiqatga da’vo qilmaydi. Har bir chiqarilgan hulosa qat’iy tarzda emas, “boshqacha bo‘lishi ham mumkin” degan nuqtai nazarga asoslanadi. Bu nisbiy harakterga ega bo‘lib, bundan ijtimoiy-falsafiy bilimlar ishonchsiz ekan, degan hulosaga kelmaslik lozim. Shu sababli ham ijtimoiy falsafa tadqiq etadigan masalalar nihoyatda bahsli bo‘lib, doim yakdil hulosalar chiqarish imkonini beravermaydi;
Insonparvarlik tamoyili – ilgari surilganhar qanday ijtimoiy-falsafiy nazariya yoki konsepsiya: u jamiyat istiqboli to‘g‘risida bo‘ladimi, ijtimoiy muammolar echimi to‘g‘risida bo‘ladimi, albatta insonparvalikka nozidlik tamoyiliga asoslanishi lozim. Bu tamoyilni ijtimoiy falsafaning bosh tamoyili deb qabul qilish maqsadga muvofiq. Zero har qanday bilim avvalo inson manfaatlarini ifoda etmog‘i, uning farovonligi hamda baxtu-iqboli uchun hizmat qilmog‘i kerak. Ammo, ijtimoiy-falsafiy g‘oyalar tarixida har doim ham bu tamoyilga to‘la amal qilinmagan. Bir muammoning ijtimoiy-falsafiy echimiga doir bir qancha nazariyalar g‘ayriinsoniy ahamiyat kasb etganligiga tarix guvoh. Masalan, hozirda ham aholining haddan tashqari ko‘payib borishi bilan bog‘liq yuzaga kelayotgan muammolarning echimiga doir ko‘plab variantli nazariyalar mavjud. Ammo masala uning tez va qisqa fursatlarda echim topishida emas, balki ana shu echim inson manfaatlariga nechog‘lik mos kelishi bilan hal etilishi ijtimoiy falsafa uchun muhim jihat hisoblanadi.
Yuqoridagi tamoyillar ijtimoiy-falsafaning asosiy tadqiqot tamoyillari hisoblanib, uning boshqa tamoyillari ana shulardan kelib chiqadi. Ayni vaqtda bu tamoyillar o‘zaro aloqadorlikda amal qilishi lozim.
Ijtimoiy falsafaning funksiyalari. Ijtimoiy falsafaning asosiy ilmiy-nazariy funksiyalari umumfalsafa funksiyalari bilan aloqador.Ularni quyidagi tartibda keltirish mumkin:
Dunyoqarashlik;
Nazariy-metodologik;
Gnoseologik;
Insonparvarlik;
Mafkuraviy;
Ijtimoiy-bashorat;
Axloqiy-tarbiyaviy;
Kommunikativ;
|
| |
