O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universitetining jizzax filiali

Download 99,75 Kb.
Sana	22.12.2023
Hajmi	99,75 Kb.
	#127031

Bog'liq
Lapasov-463
Axborot xati konf. ADU, Mayers- Briggs qo\'shimcha, 36-qo\'shma qaror, 27.04.2022, Oila tushunchasi, uning turlari va shakillari, fHy1I56Pj1m1Sqci4f9q3e28B9S0AiBM, dars ishlanma, 11-21-ALGORITMIK TILLAR VA DASTURLASH, Мустақил ишни ташкиллаштириш, Иқтибослик учун, Документ Microsoft Word, Calendar plan-RAQAMLI VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI (2), статья, Исмаилова Н С , Шагазатов У У Жахон иқтисодиёти ва халқаро (1), A5

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI MIRZO ULUG‘BEK NOMIDAGI O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETINING JIZZAX FILIALI Axborot tizimlari va texnalogiyalar yo’nalishi 463-22 guruh talabasining Kompyuter fizikasi asoslari Fanidan 4-mustaqil ishi Bajardi: _________________ Tekshirdi:________________ Trigger (trigger tizimi) — ikki barqaror holatdan birida uzoq vaqt turish va ularni tashqi signallar taʼsirida almashtirish qobiliyatiga ega boʻlgan elektron qurilmalar sinfi. Har bir tetik holati chiqish voltajining qiymati bilan osongina tan olinadi. Harakatning tabiatiga koʻra, triggerlar impuls qurilmalariga tegishli — ularning faol elementlari (tranzistorlar, lampalar) asosiy rejimda ishlaydi va holatlarning oʻzgarishi juda qisqa vaqt davom etadi. Funksional qurilma sifatida triggerning oʻziga xos xususiyati ikkilik maʼlumotni saqlash xususiyatidir. Trigger xotira deganda kommutatsiya signali tugatilgandan keyin ham ikkita holatdan birida qolish qobiliyati tushuniladi. Holatlardan birini „1“, ikkinchisini esa „0“ deb qabul qilsak, trigger ikkilik kodda yozilgan sonning bir bitini saqlaydi (eslab qoladi) deb taxmin qilishimiz mumkin. Quvvat yoqilganda, tetik oldindan aytib boʻlmaydigan tarzda (teng yoki teng boʻlmagan ehtimollik bilan) ikkita holatdan birini qabul qiladi. Bu triggerning dastlabki sozlamalarini kerakli boshlangʻich holatga oʻtkazish zarurligiga olib keladi, yaʼni triggerlar, hisoblagichlar, registrlar va boshqalarning asinxron kirishlariga qayta oʻrnatish signalini yuborish va h.k. (masalan, RC zanjiri yordamida), shuningdek, flip-floplarda qurilgan RAMning hujayralari (statik turdagi xotira) yoqilgandan soʻng oʻzboshimchalik bilan maʼlumotlarni oʻz ichiga olishini hisobga oling. Triggerlarni ishlab chiqarishda yarimoʻtkazgichli qurilmalar asosan ishlatiladi (odatda bipolyar va dala effektli tranzistorlar), oʻtmishda — elektromagnit oʻrni, vakuum quvurlari . Kichik va oʻrta integratsiya darajasidagi mikrosxemalarni ishlab chiqarish texnologiyasining paydo boʻlishi bilan integral dizayndagi flip-floplarning keng assortimentini ishlab chiqarish oʻzlashtirildi. Hozirgi vaqtda mantiqiy sxemalar, shu jumladan flip-floplardan foydalanadiganlar, turli xil dasturlashtiriladigan mantiqiy integral mikrosxemalar (FPGA) uchun integratsiyalashgan ishlab chiqish muhitida yaratilgan. Ular asosan kompyuter texnologiyalarida kompyuter tizimlarining tarkibiy qismlarini tashkil qilish uchun ishlatiladi: registrlar, hisoblagichlar, protsessorlar, RAM. Register — yozish, saqlash va oʻqish uchun qurilman -bitli ikkilik maʼlumotlar va ular ustida boshqa amallarni bajarish. Registr flip-floplarning tartiblangan toʻplamidir, odatda D-flip-floplar, ularning soni soʻzdagi bitlar soniga mos keladi. Kombinatsion raqamli qurilma registr bilan bogʻlanishi mumkin, uning yordamida soʻzlar ustida maʼlum operatsiyalar bajariladi. Analogli signallar Analogli signallarni raqamli signallarga aylantiruvchi qurilmalar ikki qismdan–amplitudaviy-impulsli modulyator va kvantlovchi qismlardan iborat. Signallarni kvantlash quyidagi usullarda amalga oshirilishi mumkin. Birinchi usulda kvantlanuvchi kuchlanish 2n-1 ta komparator yordamida tayanch kuchlanishlari bilan solishtiriladi (7.42-rasm). Tayanch kuchlanishlari rezistorli taqsimlagichlardan olinadi. Agar kvantlanuvchi kuchlanish n-tayanch kuchlanishidan kichik bo„lsa, n-komparatorning chiqishida mantiqiy “0” signali, agar katta bo„lsa, “1” signali hosil bo„ladi. Signal komparatordan chiqib shifratorga beriladi va unda n – xonali parallel kodga aylanadi. SHu sababli bu usul parallel sxema deb ataladi. Bu qurilmalarda bitta sanoqni o„zgartirish vaqti 20-100 ns atrofida bo’ladi. 2. Radio yoki televidenie suhandoni nutq signali dinamik diapazoni 25-30 dB, uncha katta bo‘lmagan ashula guruhi 45-55 dB va simfonik orkestr signali diapazoni esa 65-75 dB ga teng. Har qanday aloqa kanalida foydali signal bor yoki yo‘qligidan qat’iy nazar doimo xalaqit bo‘ladi. Signalni qoniqarli sifat bilan uzatish uchun foydali signal quvvati xalaqit quvvatidan katta bo‘lishi kerak. Shuning uchun ba’zi hollarda signal dinamik diapazoni Ds o‘rniga, signal quvvatini xalaqit quvvatiga bo‘lgan nisbati Ps/Px=q dan foydalaniladi. Signal spektri odatda juda keng bo‘ladi. Bu holda signal spektri kengligi qilib signal quvvatining asosiy qismi joylashgan spektr kengligi olinadi. Ba’zi hollarda signal spektri kengligi uni uzatish sifatiga qo‘yilgan texnik talab asosida aniqlanadi. Masalan: telefon orqali aloqada quyidagi ikki talab asosida spektr kengligi aniqlanadi: birinchisi – nutqning dona-donaligi va ikkinchisi – telefon orqali so‘zlashayotgan ikki shaxs bir-birini tovushidan tanib olishi. Bu talablarga tovush spektrining 300÷3400 Hz oraliqdagi qismini uzatish orqali erishish mumkin. Televidenie tizimida asosiy talab tasvirning tiniqligi hisoblanadi. Tasvir bir kadrini 625 qatorga yoyish va bir qator o‘tkazib tasvirni yoyish usulidan foydalanilganda, televizion signal spektri 6,25 MHz ga yaqin bo‘ladi. Televidenie signali spektri telefon va radioeshittirish tizimi signali spektridan juda katta, bu televizion signal uzatish tizimini bir necha bor murakkablashtiradi. Telegraf signali spektr kengligi signal uzatish tezligiga bog‘lik bo‘lib Fs=1,5v ifoda orqali aniqlanadi, bunda v – telegraflash tezligi Bodlarda baholanadi va vaqt birligida uzatilgan telegraf elementar signallari soni bilan aniqlanadi. Agar v=50 Bod bo‘lsa, Fs=75 Hz bo‘ladi. Download 99,75 Kb.

Download 99,75 Kb.