|
O’zbekiston respublikasi oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi
|
| bet | 1/7 | | Sana | 16.05.2024 | | Hajmi | 10,05 Mb. | | #237813 |
Bog'liq hisobot kundalik
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA'LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI
__________________________________________________________
“TIQXMMI” MTU BUXORO TABIIY RESURSLARNI BOSHQARISH INSTITUTI
Qishloq xo’jaligini mexanizatsiyalash fakulteti
5450300-Suv xo’jaligi va melioratsiya ishlarini mexanizatsiyalash ta’lim yo’nalishi 4/2-guruh talabasi Yaxyoyev Lazizbek Xolmurod o’g’lining
2022 yilning 9 fevraldan 11-maygacha o’tkazilgan BMI oldi amaliyot
HISOBOTI
Amaliyot rahbari A.N.Jo’rayev
Buxoro 2023-yil
UMUMIY QISM.
Yerlarning meliorativ holati quyidagi asosiy ko’rsatkichlar bo’yicha aniqlanadi:
- grunt suvlarining sathi;
- grunt suvlarining mineralizatsiyasi;
- tuproqning sho’rlanish darajasi.
Respublikamizdagi mavjud sug’oriladigan yer maydonlarining qariyb 2, 1 mln.gektari yoki 49 foizi turli darajada sho’rlangan bo’lib, shundan 3, 0 foizi kuchli, 15 foizi o’rta va 31 foizi kam sho’rlangan yerlardir[3].
Ayniqsa, yer osti suvlari sathining joylashish chuqurligi qishloq xo’jaligi ekinlarning hosildorligiga keskin ta’sir qiladi.
Sug’oriladigan yerlarning sizot suvlari satxining chuqurligi bo’yicha maydonlarga bo’linishi: 0-1, 5 metrgacha 219, 4 ming.ga, 1, 5-2, 0 metrgacha 694, 4 ming.ga, 2, 0-3, 0 metrgacha 1813, 9 ming.ga, 3, 0 metrdan yuqori 1576, 1 ming.ga ni tashkil qiladi.
Respublika bo’yicha sug’oriladigan yer maydonlarining sizot suvlari sho’rlanish darajasi (mineralizatsiyasi) buyicha maydonlarga bo’linishi quyidagicha:
- minerallashuv darajasi 1g/l gacha bo’lgan maydonlar – 1543, 8 ming gektarni, 1-3 g/l gacha – 1755, 3 ming gektarni, 3-5 g/l gacha – 882, 0 ming gektarni, 5- 10 g/l gacha – 126, 2 ming gektarni va 10 g/l dan katta – 3, 4 ming gektarni tashkil etadi.
Sug’oriladigan yerlarni sho’rsizlantirishda kollektor-drenaj tarmoqlarining ishchi holata bo’lishligi muhim rol o’ynaydi. Shu bilan birga sug’oriladigan yerlarni sho’rsizlantirish uchun kompleks agorotexnik tadbirlar olib borilishi kerak bo’ladi, ya’ni:
• yerlarni tekislash;
• yerlarni sho’rini yuvish;
• sug’orish rejimiga qat’iy rioya qilish.
Sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini baholashda joylardagi Gidrogeologiya-meliorativ ekspeditsiyalari juda muhim o’rin tutadi.
Meliorativ nazorat xizmati vazifalariga quyidagilar kiradi:
- tuproq tuz tartibini kuzatishni tashkil qilish va olib borish;
- kuzatish natijalarini taxlil qilish va meliorativ holatni yaxshilash bo’yicha tavsiyalar berish. yerlarning meliorativ xolatini nazorat qilish uchun, tuproq tuz tartibini kuzatish masalasi quyidagilarni o’z ichiga oladi:
- tuproq sho’rlanishi darajasi va xilini belgilash;
- tuproq sho’rlanishi sabablarini ochib berish;
- sizot suvlarining kimyoviy tarkibi, tartib darajasi va tuproq sho’rlanishi dinamikasi orasidagi bog’lanishni belgilash;
- tuz balansi monitoringini kiritish;
- ko’p yillik davr mobaynida jinslar sho’rlanishi, o’zgarishi, yo’nalishini belgilash, meliorativ tadbirlarning samaradorligini baholash.
Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlardagi sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holati to‘g‘risida ma’lumot 1.1 jadvalda keltirilgan.
Tabiiyki sho`rlangan yerlarda qishloq xo’jalik ekinlaridan maxsulot olish uchun, ularga me’yordan 2-3 hissa ortiq sug’orish suvi talab qilinadi, aks holda bu yerda mo`ljallangan hosilni 70-80%igacha nobud bo`lishi turgan gap.
|
| |
