|
Kurs ishining ob'ekti va predmeti
|
| bet | 3/9 | | Sana | 13.05.2024 | | Hajmi | 353,39 Kb. | | #229739 |
Bog'liq gledechiya kurs ishi 2ZZZ Kurs ishining ob'ekti va predmeti:
Gledichiya oʻsimligining bioekologiyasi va yetishtirish texnologiyasi mavzusidagi
kurs ishining ob'ekti va predmeti quyidagicha belgilanishi mumkin:
Kurs ishining ob’ekti, gledichiya oʻsimligining tabiiy muhit bilan a’loqasini, tarbiyalanishini, ekologik muammolarini, yetishtirish texnologiyasini va bioekologik ta'sirini oʻrganishni oʻz ichiga oladi.
Kurs ishining predmeti, gledichiya oʻsimligining taksonomiyasi, ekologiyasi, yetishtirish texnologiyasi, muhofaza qilish va ekologik foydalanishini oʻrganishga yoʻnaltirilgan. Bu mavzular meni gledichiya oʻsimligining bioekologiyasini, yetishtirish texnologiyasini va uning muhimligini tushunishga yordam beradi.
Kurs ishining tarkibi. Kirish, ikkita bob,uchta rasm, besh boʼlim, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar.
I Bob. Adabiyotlar tahlili.
Bir qancha olimlar asal chigirtkasi sifatida tanilgan Gleditsia o'simligini o'rganishdi. Ba'zi taniqli tadqiqotchilar orasida botaniklar, ekologlar va agronomlar mavjud bo'lib, ular biologiya, ekologiya va qishloq xo'jaligi salohiyatining turli tomonlarini o'rganib chiqdilar. Muayyan nomlar tadqiqot yo'nalishi va geografik mintaqaga qarab farq qilishi mumkin bo'lsada, botaniklar Karl Linney va Tomas Nuttall, ekolog Genri Chandler Koulz va agronom Jeyms Kuinn kabi shaxslar Gleditsia turlarini tushunishimizga hissa qo'shgan. Jeyms Kuinn agronomiya sohasidagi taniqli shaxs bo'lib, ayniqsa o'simlikshunoslik va qishloq xo'jaligi tizimlari bo'yicha tadqiqotlari bilan mashhur. Uning Gleditsia o'simliklari bilan ishlashi haqida aniq ma'lumotga ega bo'lmasam-da, u ularning qishloq xo'jaligi salohiyati yoki dehqonchilik tizimlaridagi ekologik o'zaro ta'sirlar bilan bog'liq tadqiqotlarga hissa qo'shgan bo'lishi mumkin. Uning agronomiya sohasidagi tajribasi Gleditsia turlarini turli maqsadlarda etishtirish va boshqarish bo'yicha qimmatli tushunchalarni berishi mumkin edi. Jeyms Kuinn o'zining agronomiya, xususan, o'simlikshunoslik va qishloq xo'jaligi tizimlari sohasidagi faoliyati bilan mashhur. Uning tadqiqotlari o‘simlikchilikning turli jihatlariga, jumladan, o‘simlikchilik, ekinlarni boshqarish amaliyoti va barqaror qishloq xo‘jaligiga qaratilgan.
Jeyms Kuinn, ehtimol, ekinlar hosildorligini oshirish, tuproq unumdorligini oshirish va qishloq xo'jaligining atrof-muhitga ta'sirini yumshatish strategiyalarini ishlab chiqishga qaratilgan tadqiqotlarga hissa qo'shgan. Uning Gleditsia o'simliklari bilan ishlashi haqida aniq ma'lumotlarga ega bo'lmasam-da, uning agronomiyadagi tajribasi qishloq xo'jaligining keng doirasini qamrab olgan bo'lar edi.. Jeyms Kuinn o'zining agronomiya, xususan, o'simlikshunoslik va qishloq xo'jaligi tizimlari sohasidagi faoliyati bilan mashhur. Uning tadqiqotlari o‘simlikchilikning turli jihatlariga, jumladan, o‘simlikchilik, ekinlarni boshqarish amaliyoti va barqaror qishloq xo‘jaligiga qaratilgan.
Jeyms Kuinnning ilmiy hissasi ekinlarni etishtirish texnikasi, tuproq unumdorligini boshqarish, begona o'tlarga qarshi kurash usullari va qishloq xo'jaligi barqarorligi strategiyalari bo'yicha tadqiqotlarni o'z ichiga olishi mumkin. Men u amalga oshirgan aniq nashrlar yoki loyihalarga ega bo‘lmasamda, uning agronomiya bo‘yicha tajribasi qishloq xo‘jaligi mahsuldorligi va ekologik barqarorlikni oshirishga qaratilgan keng ko‘lamli ilmiy ishlardan dalolat beradi. Asal chigirtkalari deb ham ataladigan Gleditsia o'simliklarini yetishtirish birinchi navbatda turlarga va uning maqsadiga bog'liq. Mana bir nechta umumiy ko'rsatmalar:
Tuproq tayyorlash: Gleditsia o'simliklari tuproq turlarining keng doirasiga toqat qiladi, lekin qumloq, yaxshi quritilgan tuproqni afzal ko'radi. Organik moddalarni kiritish va yaxshi tuproq drenajini ta'minlash orqali tuproqni tayyorlang.
Ekish: Oxirgi sovuq sanasidan keyin bahorda Gleditsia urug'ini yoki ko'chatlarini ekish. Kosmik daraxtlar o'zlarining etuk o'lchamlariga ko'ra, odatda bir-biridan 20-30 fut masofada joylashgan.
Sug'orish: yosh o'simliklarni o'rnatish uchun, ayniqsa quruq davrda muntazam sug'orishni ta'minlang. O'rnatilgandan so'ng, asal chigirtkalari qurg'oqchilikka chidamli.
Urug'lantirish: Minimal o'g'itlash kerak bo'lishi mumkin, ayniqsa tuproq unumdor bo'lsa. Meva hosil qilish hisobiga kuchli vegetativ o'sishga yordam beradigan ortiqcha azotdan saqlaning.
Zararkunandalar va kasalliklar: shira, oqadilar va burg'ulash kabi keng tarqalgan zararkunandalarni kuzatib boring va kerak bo'lganda davolang. Gleditsia daraxtlari odatda kasalliklarga chidamli, lekin vaqti-vaqti bilan barg dog'i yoki saraton kabi muammolarga duch kelishi mumkin.
Oʻrim-yigʻim: Turiga qarab, asal chigirtkalari yeyiladigan koʻchatlar hosil qilishi mumkin, ularni yoz oxirida toʻliq pishib, kuzgacha yigʻib olish mumkin. Podlarni to'liq quritishdan oldin yig'ish kerak.
Utilizatsiya: Gleditsia dukkaklari chorva uchun em-xashak sifatida ishlatilishi mumkin, un yoki sirop sifatida qayta ishlanishi yoki bezak qiymati uchun ko'kalamzorlashtirishda ishlatilishi mumkin.
Ta'mirlash: Muntazam parvarishlash, jumladan, mulchalash, begona o'tlardan tozalash va zararkunandalar va kasalliklarni nazorat qilish sog'lom o'sish va hosildorlikni ta'minlashga yordam beradi.
Mahalliy qishloq xo'jaligini kengaytirish xizmatlari yoki mintaqangizda Gleditsia etishtirish bilan tanish bo'lgan mutaxassislar bilan maslahatlashish mahalliy sharoit va turlarga moslashtirilgan maxsus tavsiyalarni berishi mumkin. Bu turkumning vakillari daraxt o'simliklardir. Barglari juft patsimon yoki qo'sh patsimon bo'lib, qishda to'kilib ketadi. Shox- lagan tikanlari bor, dukkagi uzun, yassi tuzilgan. Turkumning bitta gledichiya turi bor.
Gledichiya (Gleditsia triacanthos ) bo'yi 25-30 m ga diametri 0,7 m ga yetadigan katta daraxt. Shox-shabbasi katta, yoyiq, siyrak po'stlog'i silliq, qo'ng'ir-kul rangda, yosh novdalari va shoxlarining po'stlogi kul rang. Novda, shoxlaridagi barglar qo'ltig'ida shoxlanib ketgan tikanlar bo'ladi, bu tikanlar oʻzgargan novdalardır. Barglari uzun bandli, novdalarining pastki qismidagilari juft patsimon, o'rta qismidagilari qo'sh patsimon tuzilgan. Bargchalari mayda, oval shaklda, cheti tekis. Gledichiya may oyida gullaydi. Gullari kichik shingilsimon to'pgul hosil qiladi. Ular mayda, tukli, gulqo'rg'oni yashil rangda, xushbo'y, nektarli bo'ladi. Ikki jinsli, ba'zan bir jinsli bo'ladi. Dukkagining bo'yi 50 sm ga, eni 3-4 sm ga yetadi, yetilish oldidan to'q jigar rangga kiradi.
Mevasining eti mazali, tarkibida fitonsid moddasi bor. Duk- kagining ichida loviyasimon urug' bo'ladi. Urugi endospermasiz. Po'sti juda qalin va qattiq bo'lib, urug'ning tez unib chiqishiga to'sqinlik qiladi. Shuning uchun urug'ini sepishdan oldin suvda ivitib, po'stlog'i zararlantiriladi. U shundagina unib chiqadi.
Gledichiya tez o'sadi, 120 yilgacha yashaydi. Yon va oʻq ildizlari yerga 1,5 m chuqur kiradi, atrofga 20 m gacha tarqaladi. U ildizdan bachkilaydi va to'nkasidan o'sadi. Tanasidagi tinim holatidagi kurtak- lardan boʻyi 15-20 sm ga yetadigan tikanlar o'sib chiqadi, ular shoxlanib ketadi va tananing hamma qismini qoplaydi.
Ularda barg va gullar rivojlanishi mumkin. Ayrim turlarida tikan mutlaqo bo'l- maydi. Gledichiya chetdan changlanadi. Bundan tashqari, uning tikanli va tikansiz tuplari birga o'sadi. Shuning uchun tikansiz tuplaridan yig'ib olingan urug'lardan o'sib chiqqan nihollarning ba'zilarida, odatda, uchinchi yili tikan paydo bo'ladi.
Gledichiya Shimoliy Amerikaning Buyuk ko'llar atrofida va Preriya viloyatlarida hamda sharqdagi Appalachi tog'la- rida tarqalgan. MDH da u 150 yildan buyon ekiladi. U har xil yerlarda o'sa oladi. Yorug'sevar, sovuqqa chidamsiz daraxt, Janubiy tumanlarda va Markaziy Osiyo respublikalarida yaxshi o'sadi. O'r- mon-dasht zonasida sovuqdan zararlanadi. Lekin tikansiz shakli sovuqqa biroz chidamli.
Gledichiyaning yog'ochi oʻzakli, qattiq. O'zagi pushti-sariq, oʻzak tevaragi sargʻish rangda. Uning yog'ochi duradgorlikda ishlatiladi. Undan qurilish materiallari ham olinadi. U asosan ihota o'rmon qatorlari barpo qilshda muhim rol o'ynaydi. caspica Desf.) tikani oddiy va oldingi turdan
Kaspiy gledichiyasi (Gleditsia) shoxlamaydigan, dukkagi to'g'ri, enli bo'lishi bilan farq qiladi. Sharqiy Kavkazortida Talish pasttekisligida o'sadi, sovuqqa chidamsiz, shuning uchun faqatgina janubiy hududlarda ekish maqsadga muvofiqdir. Gledichiya oʻsimligining bioekologiyasi, uni tabiiy muhitdagi oʻrni, uning ekologik munosabatlari va hayotiy sikl tuzilishi bilan bogʻliqdir. Bu oʻsimliklar odatda koʻk, yoki yirtqich bilan yana birlikda yashaydi va oʻrtacha koʻl oʻlchamlarida yetiladi. Ular koʻp qatlamli mevalar bilan taʼminlanadi, shuningdek mevalarida shirinliklar va kaloriyani boʻlgan yuqori konsentratlar mavjud.
Bioekologik holatda, gledichiya oʻsimliklari atrofida turli xil hayvonlar, boshqalar va tuzoqlar uchun oʻzaro munosabatlar oʻrnatadi. Gledichiya ayni paytda uning hayvonlari, tuzoqlari va bitkisi oʻrtasida bir qancha oid boʻlgan faoliyatlar koʻrsatadi. Misol uchun, gledichiya oʻsimliklarining koʻp qatlomli mevalari hayvonlar uchun muvofiq oziqovqat tuzilishiga imkoniyat beradi, shuningdek, gledichiya koʻk bilan yaxshi oʻramishga oʻtadi va uning tuzoqlari bitkilar va hayvonlarning soyasini olish uchun yaxshi uy va panjara bilan boʻlganlik qiladi. Bioekologik oʻsimlik hayotiy sikllari va uning atrofida tashkil topgan ekosistemalarning oʻrni, shakli, va faoliyati oʻsimlikning biologik va ekologik xususiyatlariga bogʻliqdir. Gledichiya oʻsimligining bioekologiyasi, uni tabiiy muhitdagi oʻrni, uning ekologik munosabatlari va hayotiy sikl tuzilishi bilan bogʻliqdir. Bu oʻsimliklar odatda ilar, koʻk, yoki yirtqich bilan yana birlikda yashaydi va oʻrtacha koʻl oʻlchamlarida yetiladi. Ular koʻp qatlamli mevalar bilan taʼminlanadi, shuningdek mevalarida shirinliklar, gip gipg'a va kaloriyani boʻlgan yuqori konsentratlar mavjud. Bioekologik holatda, gledichiya oʻsimliklari atrofida turli xil hayvonlar, boshqalar va tuzoqlar uchun oʻzaro munosabatlar oʻrnatadi. Gledichiya ayni paytda uning hayvonlari, tuzoqlari va bitkisi oʻrtasida bir qancha oid boʻlgan faoliyatlar koʻrsatadi. Misol uchun, gledichiya oʻsimliklarining koʻp qatlomli mevalari hayvonlar uchun muvofiq oziq-ovqat tuzilishiga imkoniyat beradi, shuningdek, gledichiya koʻk bilan yaxshi oʻramishga oʻtadi va uning tuzoqlari bitkilar va hayvonlarning soyasini olish uchun yaxshi uy va panjara bilan boʻlganlik qiladi.
Gledichiya oʻsimligi isteʼmolchilikka moslashtirilgan turlarini yaratish uchun quyidagi usullar bilan ishlab chiqish mumkin:
Tozalash (isitma) usuli: Bu usulda gledichiya oʻsimligining toʻzalash jarayonida oʻsimliklarning toʻrtinchi qavatlaridan bir necha qavatlar olib tashlanadi. Toʻzalangan qavatlar steril sharoitlarda oʻsimlik laboratoriyasida yoki tozalash kamerasida isitiladi.
Tozalash jarayonidan soʻng, tozalangan qavatlar steril podaga oʻtkaziladi va ularning turli oʻsimlik organlari (yuvishlar, kalluslar) shakllanishi kuzatiladi.
Keyin, yangi oʻsimliklar oshirib chiqiladi va ularning isteʼmolchilikka moslashtirilgan turlari tanlanadi.
Oʻsimlik fragmentlari bilan ishlov usuli: Bu usulda, gledichiya oʻsimligi oʻsimlik fragmentlari yordamida reproduksiyalanadi. Gledichiya oʻsimligining tugal yuvishlari, yashil qismlari yoki oʻsimlik fragmentlari steril sharoitlarda tayyorlanadi va ulardan yangi oʻsimliklar oshiriladi. Bu usulda, fragmentlar toʻzalash jarayonidan oʻtkazilishi mumkin, keyin ularni isteʼmolchilikka moslashtirilgan turlarga aylantirish uchun seleksiya amalga oshiriladi.
Biotexnologiya: Biotexnologiya usullari, gledichiya oʻsimligining isteʼmolchilikka moslashtirilgan turlarini yaratishda ham oʻzining oʻrni bor. Biotexnologiya orqali, oʻsimliklarning genetik materiali (masalan, DNA, RNA) olinib, laboratoriyada genetik tahlil qilinishi va qayta oʻsimlik nusxalari yaratilishi mumkin. Biotexnologiya usullari orqali genetik modifikatsiyalar amalga oshirilishi va isteʼmolchilikka moslashtirilgan sifatlarga ega boʻlgan oʻsimliklar oshirilishi mumkin.
Bu usullar kombinatsiyasi, seleksiya, biotexnologiya va oʻsimlik fragmentlari bilan ishlov usullarini oʻz ichiga oladigan kompleks texnologiya va protocol jadvali yordamida gledichiya oʻsimligining isteʼmolchilikka moslashtirilgan turlarini yaratish mumkin. Bu jarayonlar oʻsimlikning isteʼmolchilikka moslashtirilgan sifatlari (masalan, suv sarfi, yuvishlar soni, isteʼmolchilik davri va yuqori hosil)ni oshirishda yordam beradi.soli so ‘z zargari ekanligini ko ‘rsata olishi muhimdir.
Shunga erishish kerakki, Gledichiya oʻsimliklarini ekish va qoʻllash quyidagi tartibda amalga oshirilishi mumkin:
Ekish:
Joylashuv: Gledichiya oʻsimliklari yorugʻlikni sevadigan joylarda yaxshi oʻsishadi. Ular oʻrtacha yorugʻlik va yaxshi tarqalgan yerlarni afzal koʻradi.
Tayyorlash: Ekishdan oldin, oʻsimliklar uchun tayyorlangan yerda toʻp tayyorlanishi kerak. Toʻpning yaxshi suv oqimiga ega boʻlishi va suvning oqimini yaxshi saqlash uchun drenaj tizimi mavjud boʻlishi muhimdir.
Toʻp tayyorlash: Toʻpni oʻsimliklar uchun tayyorlash uchun quyidagi qadamlarni bajaring:
Toʻpni yaxshi oqimli va suvni yaxshi saqlaydigan qilib tayyorlang.
Toʻpni oʻsimliklar uchun zarur elementlar bilan boyitish uchun kompost yoki oʻsimliklar uchun maxsus oʻsimliklar qoʻshing.
Toʻpni yaxshi tayyorlash uchun uni qayta qarang va toʻpni tozalang.
Ekish jarayoni:
Toʻpni oʻsimliklar uchun tayyorlangan joyga joylashtiring.
Toʻpni 2-3 sm chuqurlikda oʻsimliklar uchun tayyorlangan joyga joylashtiring.
Toʻpni yaxshi saqlash uchun uni suv bilan yaxshi namlang.
Ekishdan soʻng, oʻsimliklarga yaxshi suv taʼminlang va ularga yorugʻlik berish uchun oʻsimliklar orasida masofa saqlang.
Qoʻllash:
Suvi: Gledichiya oʻsimliklari suvni sevadi, lekin suvning qoldiqsizligini ham yaxshi talab qiladi. Suvni oʻsimliklar uchun yaxshi saqlang, ammo suv qoldiqsizligi va suvning oqimini yaxshi saqlash uchun drenaj tizimini ham nazarda tuting.
Yorugʻlik: Gledichiya oʻsimliklari yorugʻlikni sevadigan oʻsimliklardir. Ular yorugʻlikni yaxshi oʻsishadi va yorugʻlikli joylarda yaxshi tarqalgan boʻladi. Yorugʻlikni saqlash uchun oʻsimliklarni yorugʻlikli joylarda joylashtiring va ularga yorugʻlik berish uchun oʻsimliklar orasida masofa saqlang.
Oʻsimlikni qoʻllash: Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllash uchun quyidagi qadamlarni bajaring:
Oʻsimliklarni qoʻllashdan oldin, suvni yaxshi taʼminlang.
Oʻsimliklarni qoʻllash uchun zarur boʻlgan oʻsimliklar uchun maxsus oʻsimliklar qoʻshing.
Oʻsimliklarni qoʻllashdan oldin, oʻsimliklarni yaxshi suv bilan namlang.
Oʻsimliklarni qoʻllashdan oldin, oʻsimliklarni zararli zararliklardan himoya qiling va ularga kerakli oʻsimliklar uchun zararli zararGledichiya oʻsimliklarini ekish va qoʻllash quyidagi tartibda amalga oshirilishi mumkin:
Gledichiya - bu soyabon daraxti bo'lib, boshqa nomi bilan "shoxli akatsiya" deb ham ataladi. Fevral-mart oylari ko'plab o'simliklar uchun optimal uyum va ko'chatlar tanlash davri hisoblanadi, chunki bu fasl bahorning boshlanishini va tabiatning uyg'onishini belgilaydi. Bu davrda ko'pincha havo nisbatan yumshoqroq va tuproqning suv bilan to'yinishi ko'rkamlashgan o'simliklar o'sishining yaxshi poydevori bo'lib xizmat qiladi.
Gledichiya kabi o'simliklarni bu davrda ekishning qulayligi shundan iboratki, o'simliklar bahorning ilk issiq kunlari bilan birga yaxshi rad etish imkoniyatini qo'lga kiritadilar. Shuningdek, ildizlarni yaxshilab o'zlashtirib, kuchga to'lish uchun yetarli vaqtga ega bo'ladi. Bundan tashqari, o'simliklar etarlicha quyosh yorug'ligini, suv va zarur ozuqalarni ta'minlaydigan tuproqni ham oladilar, bu esa ularning yaxshi rivojlanishiga yordam beradi.
Gledichiya daraxtlarini ekishdan oldin, tayyorgarlik ishlarini bajarish juda muhimdir. Tuproqni yaxshilab ishlov berish, mavjud begona o'tlardan tozalash va zarur bo'lganda o'g'it bilan ta'minlash kerak bo'ladi. Shuningdek, novda yoki urug'larni tanlash va ularning sog'lom ekanligiga ishonch hosil qilish zarur. Gledichiya kabi o'simliklar uchun tog'ri ekish chuqurligi va masofasini ta'minlash ham yaxshi o'sish uchun zarurdir.
Bu koʻrsatmalar Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda oʻsimlik oʻpishligi haqida umumiy maʼlumotlar beradi. Oʻsimlik oʻpishligi haqida batafsil maʼlumot olish uchun ilgari manGledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda oʻsimlik oʻpishligi kerak.
Quyidagi oʻsimlik oʻpishligi maslahatlari sizga yordam berishi mumkin:
Joylashuv: Gledichiya oʻsimliklarini oʻrmonlar, bagʻalar yoki boshqa oʻsimliklar bilan birgalikda joylashtirish tavsiya etiladi. Ular oʻrmonlar ustida yorugʻlikni sevadi va qattiq tikanli devor hosil qilish uchun yaxshi variant boʻladi.
Yorugʻlik: Gledichiya oʻsimliklari yorugʻlikni sevadi, ammo toʻliq quyosh nuridan ham foydalanishi kerak. Ular yorugʻlikli joylarda yaxshi rivojlanadi, ammo toʻliq quyosh nuridan oʻzlarini himoya qilish uchun qisqa vaqt davomida yorugʻlikli joylarda joylashtirish tavsiya etiladi.
Sovuqlik: Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda sovuqlikni sevadi. Ular suvni yaxshi oʻzlashtiradi, ammo suvning toʻqimalariga ham ehtiyotkorlik bilan murojaat qilishi kerak. Oʻsimlikning toʻqimalarining suv bilan toʻlganligini tekshirish uchun qoʻllaniladigan usul suvni toʻqimalar orasida yaxshi tarqatishdir.
Qoʻllanish: Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda qoʻllanishni ehtiyotkorlik bilan amalga oshirish kerak. Ular qattiq tikanlarga ega boʻlishi mumkin, shuning uchun qoʻllanish jarayonida qoʻllarini himoya qilish kerak. Qoʻllanish jarayonida oʻsimlikning tikanlariga zarar yetkazmaslik uchun qoʻllarini himoya qilish tavsiya etiladi.
Oʻsimlikni oʻgʻitish: Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda oʻsimlikni oʻgʻitish ham muhimdir. Ular oʻsimlik oʻgʻitish uchun oʻsimlik oʻgʻitishlaridan foydalanishni talab qiladi. Oʻsimlik oʻgʻitishlarini oʻsimlikning rivojlanish davriga mos ravishda amalga oshirish tavsiya etiladi.
Bu maslahatlar Gledichiya oʻsimliklarini qoʻllashda yordam berishi mumkin. Siz oʻsimlikning rivojlanishini kuzatib borish va uning ehtiyotkorlik talablari bilan tanishish uchun bu maslahatlarni amalga oshirishingiz tavsiya etiladi.
1. Gledichiya – hozirg kunda yetishtirish ishlarini olib borish kerek bo’lgan eng yaxshi o’simliklar qattoriga kiradi va ko’plab hududlarda bu o’simlikni topish mumkun va ko’plab xalqaro o’simliklar yetishtirish markazlarda yetishtrib kelinmoqda.
|
| |
