|
Gledichiya oʻsimliklarining tarixi va o’sish jarayoni
| bet | 5/9 | Sana | 13.05.2024 | Hajmi | 353,39 Kb. | | #229739 |
Bog'liq gledechiya kurs ishi 2ZZZ
2.2 Gledichiya oʻsimliklarining tarixi va o’sish jarayoni.
Gledichiya oʻsimliklarining tarixi haqida ma'lumotlar,Gledichiya, tikandaraxt oilasiga mansub oʻsimliklar turkumidir. Bu oʻsimliklar tikandaraxt oilasiga mansub burchoqdoshlar oilasiga kiradi. Gledichiyaning barglari bir jinsli, aktinomorf, mayda, koʻkish, barg qoʻltigʻidan chiqqan boshoqsimon toʻpgulda joylashgan.
2.2.1- rasm. Gledechiya boshoqsimon toʻpguli.
Gledichiya oʻsimliklarining tarixi boʻyicha ma'lumotlar chegaralanmagan, lekin 12 turi Shimoliy va Janubiy Amerikada, Janubiy Osiyoda va Afrika tropiklarida paydo boʻlgan. Shimoliy Amerikadan kelib chiqqan tikanli Gledichiya (G. tricanthos) Oʻrta Osiyo, Kavkaz, Qrimda ekiladi. Bu oʻsimlik tez usadi va boʻyi 40 metrgacha erishadi. May-iyunda gullaydi va qurgʻoqchilikka chidamli, qattiq tikanli, yashil devor hosil qilish uchun ekiladi. Gledichiyaning guli nektarga boy o’simlik Gledichiya o'sish jarayonida bir nechta ob'ektlar ishlatilishi mumkin. Bu ob'ektlar o'simlikning to'g'ri o'sishini ta'minlash, o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish va o'simlikning yaxshi o'sishi uchun foydalaniladi.
Quyidagi ob'ektlar gledichiya o'sish jarayonida ishlatilishi mumkin:
-
Qo'shimcha qo'llanmalar: Gledichiya o'sish jarayonida qo'shimcha qo'llanmalar, masalan, o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish uchun qo'llaniladi. Bu qo'llanmalar o'simlikning zararli haşarotlardan himoya qilish, suv yetishmasligini oldini olish va o'simlikning o'sishi uchun foydali bo'ladi.
-
Mulch: Gledichiya o'sish jarayonida mulch ishlatilishi ham tavsiya etiladi. Mulch, o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish, suv yetishmasligini oldini olish va o'simlikning o'sishi uchun foydali bo'ladi. Mulch, o'simlikning ildizini saqlab qolishga yordam beradi va yopiq qismlarni himoya qiladi.
-
Suq o'simliklar: Gledichiya o'sish jarayonida suq o'simliklar ishlatilishi ham tavsiya etiladi. Suq o'simliklar, o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish, suv yetishmasligini oldini olish va o'simlikning o'sishi uchun foydali bo'ladi. Suq o'simliklar suvni saqlab qolishga yordam beradi va o'simlikning o'sishini ta'minlaydi.
-
O'simlik tizimlari: Gledichiya o'sish jarayonida o'simlik tizimlari ishlatilishi ham muhimdir. O'simlik tizimlari, o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish, suv yetishmasligini oldini olish va o'simlikning o'sishi uchun foydali bo'ladi. O'simlik tizimlari o'simlikning to'g'ri o'sishini ta'minlaydi va o'simlikning yaxshi o'sishi uchun muhimdir.
Bu ob'ektlar gledichiya o'sish jarayonida ishlatilishi mumkin. Ularning foydalanishiga qarab, o'simlikning to'g'ri o'sishi, himoyalash va yaxshi o'sishi ta'minlanadi.
Gledichiya o'sish jarayonida mulch ishlatish uchun quyidagi qadamlar tavsiya etiladi:
-
O'simlikni tozalash: Mulchni o'rnatishdan oldin, o'simlikning etrafidagi tozalarni va yopiq qismlarni tozalang. Bu, mulchning o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilishda yaxshi ishlayishi uchun muhimdir.
-
Mulchni tayyorlash: Mulchni tayyorlash uchun turli materiallardan foydalanish mumkin, masalan, quru o'tlar, quru qayroq, quru qalqon, quru qog'oz, quru qorakoz, yoki mulch materiallarini sotib olish mumkin. Mulch materialini to'plab, qayta ishlash va tozalashni unutmang.
-
Mulchni o'rnatish: O'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish uchun mulchni o'simlikning etrafida qo'ying. Mulchni o'simlikning ildiziga yaqinroq joylashtirishga harakat qiling, ammo o'simlikning tundligi va mulchning qalinligi orasida ham mos kelishuvni toping.
-
Mulchni saqlab qolish: Mulchni o'simlikning etrafida saqlab qolish uchun uni qayta to'plab qo'yish va to'g'ri o'sishini ta'minlash uchun kerakli bo'lgan joylarda qo'shing. Mulchning o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish va suv yetishmasligini oldini olishda davom etishi uchun mulchni to'g'ri saqlab qolish muhimdir.
Mulch o'simlikning qo'llanilgan qismidagi o'pishlarni himoya qilish, suv yetishmasligini oldini olish va o'simlikning o'sishi uchun foydali bo'ladi. Mulchning o'simlikning etrafida to'g'ri o'rnatilishi va saqlab qolinishi o'simlikning yaxshi o'sishini ta'minlaydi. Gledichiya oʻsimliklarida fotosintez jarayoni quyidagi tartibda amalga oshiriladi:
-
Xloroplastlar: Fotosintez jarayoni gledichiyada xloroplastlar orqali amalga oshiriladi. Xloroplastlar oʻsimlik qalbida joylashgan organellardir, ularning ichida fotosintezlovchi pigmentlar mavjud boʻladi.
-
Xlorofill: Xloroplastlarda fotosintezning asosiy pigmenti xlorofill mavjud boʻladi. Xlorofill, yashil rangli pigmentdir va yorugʻlik energiyasini yutib olish uchun ishlatiladi.
-
Karotinoidlar: Fotosintezda gledichiyada karotinoidlar ham ishtirok etadi.
Karotinoidlar, koʻkbinafsha va koʻk nurlarni yutib, xlorofillga energiya uzatishda oʻrin oladi.
-
Fikobilinlar: Gledichiyada fotosintez jarayonida fikobilin pigmentlari ham ishtirok etadi. Fikobilinlar, qizil va infraqizil nurlarni yutib, xlorofillga energiya uzatishda oʻrin oladi.
-
Yorugʻlik yutilishi: Xlorofill, karotinoidlar va fikobilinlar yorugʻlik energiyasini yutib olish uchun ishlatiladi. Bu pigmentlar yorugʻlik energiyasini xloroplastlardagi reaksiyalarga uzatish uchun elektronlarni oʻzgartirishga olib keladi.
-
Reaksiyalar: Fotosintez jarayonida xloroplastlarda reaksiyalar amalga oshiriladi. Bu reaksiyalar quyosh energiyasini oʻsimlikning organik birikmalari uchun kimyoviy energiyaga aylantirishni oʻz ichiga oladi.
-
Organik birikmalar: Fotosintez jarayoni natijasida gledichiyada organik birikmalar hosil boʻladi. Bu organik birikmalar barcha tirik organizmlar uchun asosiy hayot manbai hisoblanadi.
-
Kislorod ajratish: Fotosintez jarayoni gledichiyada kislorod ajratishni oʻz ichiga oladi. Bu kislorod atmosferaga ajralib chikadi va barcha tirik organizmlar uchun nafas olish uchun zarur boʻladi. Gledichiyada fotosintez jarayonida kislorod ajratish amalga oshiriladi. Fotosintez, oʻsimliklar va ayrim fotosintezlovchi bakteriyalarda yorugʻlik energiyasi hisobiga organik birikmalarni hosil qilish jarayoni hisoblanadi.
Bu jarayonda, quyosh energiyasi oʻsimlikning xlorofill pigmenti tomonidan yutilib, bu energiya organik birikmalarni hosil qilish uchun ishlatiladi. Fotosintezda kislorod hosil boʻlishi esa bir nechta jarayonlardan oʻtkaziladi.
Fotosintez jarayonida kislorod ajratish quyidagi bosqichlarda amalga oshiriladi:
-
Fotosistem II: Fotosintezning birinchi bosqichi fotosistem II (FSII)da sodir boʻladi. FSII, xloroplastlarda joylashgan fotosintezlovchi membranalar tomonidan tashkil etilgan komplekslardan iboratdir. Bu bosqichda, quyosh energiyasi fotosistem II tomonidan yutilib, elektronlar yorugʻlik energiyasini olish uchun oʻzaro aloqada boʻlgan elektron akseptorlariga oʻtkaziladi. Bu jarayonda, suv molekulalari fotosistem II tomonidan yorugʻlik energiyasining taʼsiri bilan tarkibdagi elektronlarni ajratib chiqaradi. Shu bilan birga, suv molekulalari oksigen va hidrojen atomlariga ajraladi.
-
Fotosistem I: Fotosistem II dan olingan elektronlar fotosistem I (FSI)ga oʻtkaziladi. FSI, fotosintezlovchi membranalar tomonidan tashkil etilgan komplekslardan iboratdir.
Bu bosqichda, fotosistem I tomonidan yutib olingan quyosh energiyasi elektronlarni yorugʻlik energiyasini olish uchun oʻzaro aloqada boʻlgan elektron akseptorlariga oʻtkazadi. Bu jarayonda, elektronlar yorugʻlik energiyasini olish uchun NADP+ molekulasiga oʻtkaziladi va uning reduksiya boʻlishi natijasida NADPH molekulasiga aylanadi
-
Elektron transport zanjiri: Elektronlar FSI dan olingan NADPH molekulasidan oʻtkaziladi va elektron transport zanjiri orqali fotosistem II ga qaytib keladi. Bu jarayonda, elektronlar yorugʻlik energiyasini olish uchun bir nechta elektron akseptorlaridan oʻtkaziladi. Shu bilan birga, elektronlar oksigen molekulasini hosil qilish uchun suv molekulalariga qoʻshiladi. Bu jarayonda, suv molekulalari fotosistem II tomonidan yorugʻlik energiyasining taʼsiri bilan tarkibdagi elektronlarni ajratib chiqaradi. Shu bilan birga, suv molekulalari oksigen va hidrojen atomlariga ajraladi.
Shu tarzda, fotosintez jarayonida kislorod hosil boʻlishi uchun quyosh energiyasi yorugʻlik energiyasiga aylanadi va suv molekulalari fotosistem II va elektron transport zanjiri orqali yorugʻlik energiyasini olish uchun ishlatiladi. Bu jarayonlar natijasida kislorod hosil boʻlib, atmosferaga ajralatiladi.
Gledichiya, aslida Amerika va Asiya bo'ylab tarqalgan o'simlik turi olsa-da, uning bir necha turlari Yevropa kabi boshqa mintaqalarda ham muvaffaqiyatli tarzda o'shishi mumkin. Bu o'simliklar, Yevropa klimatining bir necha qismlarida o'sishga moslashadi va o'simliklar oilasining bir azasi sifatida o'rnatiladi.
|
| |