O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA 
MAXSUS TA`LIM VAZIRLIGI 
 
 
 
BUXORO MUHANDISLIK-TEXNOLOGIYA
INSTITUTI 
Oliy ta`limning 5140900 Kasb ta`limi (Texnologik jarayonlar va ishlab
chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish) 
5311100 Kasb ta`limi (Texnologik jarayonlarlarni avtomatlashtirish) 
bakalavrlik yo`nalishi bo`yicha 
«Avtomatlashtirish sistemalarini loyihalash
o`rnatish va sozlash» 
fani uchun ma`ruzalar matni 
(«Texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishlarni avtomatlashtirish» mutaxassisligi 
uchun) 
Buxoro – 2014 

 
Tuzuvchilar: dots. Usmonov A.U. 
k.o‘qit. G‘oyibov R.B. 
assis. Qobilov H.X. 
Taqrizchilar: ―Elektrotexnika‖ kafedrasi 
dotsenti SHoyimov P.SH. 
―TJBAKT‖ kafedrasi
katta o‘qit. Abduraxmonova M.I. 
Institut uslubiy kengashi 
№___ bayoni bilan tasdiqlangan 
_____________20__ yil 
―Texnologik jarayonlarni boshqarishning axborot 
kommunikatsiya tizimlari‖ kafedrasi 
yig‘ilishi №___ majlisi bayoni bilan 
tasdiqlangan._________________20__ yil 
 

Kirish 
 
YAngi sanoat korxonalarini yaratish va amaldagilarini zamon talablari 
darajasiga keltirish ishlab chiqish jarayonlarini avtomatlashtirishni ham qamrab olib, 
u mehnat unumdorligini oshirish, mahsulot sifatini yaxshilash, sarf-harajatlar 
miqdorini kamaytirish, ishlab chiqarish sharoitlarini talab darajasiga keltirish kabi 
ijobiy samaralarga olib keladi. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish to`xtovsiz
rivojlanib, u fan-texnikaning ko`pchilik sohalari bilan bevosita bog‘langandir. 
Moddiy ne`matlarni ishlab chiqarishda yangi texnologiyalarni qo`llash,
ma`naviy eskirganlarini yangilash va amaldagi avtomatika vositalarini yanada 
zamonaviy hamda takomillashganlari bilan almashtirish uzluksiz davom etadigan 
jarayondir. Har qanday avtomatlashtirish sistemalarining hayotiy tsiklini shartli 
tarzda to`rt bosqichga ajratish mumkin, bular: loyihalash, montaj qilish, sozlash 
ishlari va foydalanish (ekspluatatsiya) bosqichlaridir. Ushbu fanda asosan 
avtomatlashtirish sistemalarini loyihalash bosqichi o`zlashtiriladi. Bu fanni o`rganish 
natijasida talabalar quyidagilarni bilishlari kerak: me`yoriy, standart va ko`rsatma 
hujjatlar tarkibi bilan

avtomatlashtirish sistemalari loyiha hujjatlarining mazmuni 
bilan

loyihalash uchun zarur bo`lgan topshiriqlarni tuzish

ishchi va texnik 
loyihalash 
bosqichlarida 
hisoblash 
ishlari

texnologik 
jarayonlarning 
avtomatlashtirish darajasini oshirish va uni baholash

Bu fanni o`zlashtirish o`quv rejasida nazarda tutilgan quyidagi fanlar bilan 
uzviy bog‘langan: avtomatik boshqarish nazariyasi

sanoat elektronikasi

avtomatikaning texnik vositalari

metrologiya, texnologik parametrlarni o`lchash 
usullari va asboblari

soha texnologik jarayonlarini avtomatlashtirish.