60
6-BOB. GORIZONTAL VA QIYa YO’NALISHDA
HARAKATLANUVCHI UZLUKSIZ YuK TRANSPORTLOVCHI
MASHINALAR
6.1. Lentali konveyerlar
Lentali konveyerlar sochiluvchan, mayda bo’lakli, donador va o’rta
donali materiallarni 16º...22º va maxsus lentalilar (ko’ndalang
kesimi
yoysimon) esa 30º...35º qiyalikda va gorizontal yo’nalishda yuklarni
tashish uchun xizmat qiladi (6.1-rasm). Ularning yuk tashish masofasi 5,
10, 15 m dan bir necha ming metrgacha, ish unumdorligi soatiga 50 dan
bir necha ming tonnagacha bo’ladi. Lentali konveyerning tortuvchi va
yuk olib yuruvchi jihozi sifatida
rezinalangan cheksiz lenta, yurituvchi
va
taranglovchi
ikkita
chegara
barabanlar
xizmat
qiladi.
Konveyerlarning hisobiy uzunligi, barabanlarning markazlaridan o’lchab
aniqlanadi. Lentali yuk tashish mashinalarining qo’zg’almas va
qo’zg’aluvchi, ya’ni bir ish maydonidan ikkinchi ish maydoniga
ko’zg’aluvchi turlari mavjud.
Lentalarning eni, qo’zg’aluvchan
konveyerlarda 0,4 ... 0,5 m, qo’zg’almaslarida esa 0,5 metrni tashkil
etadi.
6.1-rasm. Lentali konveyer.
1-yuritma, 2-etaklovchi baraban, 3-lenta, 4-etkalanuvchi baraban, 5-
taranglovchi qurilma, 6-tayanch roliklar, 7-sozlovchi baraban, 8-
elektrodvigatel.
Lentali yuk tashish mashinalari (6.1-rasm) asosan yuk tashuvchi
uzluksiz lenta
3 yetaklovchi 2 va yetaklanuvchi
4 baraban,
elektrodvigatel
8 va yuritma
1 dan tuzilgan. Lenta bilan harakatlanuvchi
61
baraban orasidagi ishqalanish kuchini oshirish uchun lentaning salt
yurish tarmog’iga taranglash qurilmasi
5 o’rnatilgan.
Tortish kuchini oshirish uchun lenta
bilan uzatuvchi baraban
ilashish burchagini oshiradigan sozlovchi baraban
7 o’rnatilgan.
Mashinaning ustki yuk tashish qismida lenta bilan yukni ko’tarib turish
uchun tayanch roliklar
5 va pastki qismida
ushlab turuvchi roliklar 6
o’rnatilgan, tashiladigan yuklarni yuklovchi qurilma mashinaning
yuklash qismiga o’rnatilgan.
Lentaning ish sirtiga yopishgan zarralardan tozalab turish uchun
unga rezina (kurak) qirgich yoki sintetik materiallardan taroq qo’yiladi.
Yuk transportlovchi mashinasi to’xtaganda yukli lenta o’z-o’zidan
orqaga harakatlanmasligi uchun uzatma baraban valida to’xtatuvchi
qurilma o’rnatilgan.
To’g’ri yuzaga to’qilgan material
konussimon shakl hosil qiladi,
bu tinch holatdagi materialning og’ish burchagi hisoblanadi. Agar
material harakatlanayotgan sirtga joylashtirilsa, u holda silkinish va
tebranishlar natijasida material yeyiladi va burchak kichrayadi.
Materialning lentaga ishqalanish
koeffisienti bunkerlar, novlar, lentalar
devorlarining og’ish burchagiga qarab olinadi. Ishqalanish koeffisienti
f=tg
, bunda
-ishqalanish burchagi.
Lentali qo’zg’aluvchan konveyerlar (6.2-rasm) pnevmog’ildirakli
shassiga ega bo’lib, tarqoq holdagi kichik
hajmli ishlarni bajarishda
qo’llaniladi, u quyidagi asosiy qismlar: rama
6, g’ildiraklar
10, lenta
4,
yurituvchi motor-baraban
7, taranglovchi baraban
1, lentaning ish va salt
shahobchalarini ushlab turuvchi yuqori novsimon
5 va pastki tekis rolik
tayanchlar
9, yuklovchi voronka
2 va olib yuriluvchi pult
14 dan iborat.
Konveyerning
lentasi
yopishib
qolgan
material
qoldiqlaridan
konveyerning pastki va yuqori qismlariga joylashgan qirg’ichlar
8
yordamida tozalanib turadi. Konveyerni motor-baraban harakatga
keltiradi. Baraban 7 ni uning ichiga o’rnatilgan reduktor orqali elektr
dvigatelidan aylanma harakatga keltiriladi. Konveyerning baland pastligi
shassining qo’zg’aluvchan
10 va qo’zg’almas
12 tayanchlari o’rtasidagi
masofani kanat-polistpast yordamida o’zgartirish yo’li bilan rostlanadi.
Agar lentalar taram-taram bo’lsa, konveyerning
qiyalik burchagi katta
(35º gacha) va materialni yuqori balandlikka tashlab berish mumkin.
Lentani harakat tezligi sekundiga 1,6...1,7 m, konveyerning ish
unumdorligi esa soatiga 100...105 m
3
bo’ladi.
