25
Bosh menyuning ko’rinishi.
Menyuning
Programmi
G’
Programs
- Dasturlar bandi yordamida tizimda
o’rnatilgan barcha dasturlarni ishga tushirish imkonini beruvchi ierarxik qism menyuga
kiriladi. Birorta dasturni ishga tushirish uchun sichqon ko’rsatkichini
Programmi
punktiga o’rnatiladi. Ochilgan qism menyudan dastur nomi tanlanib, sichqon tugmasini
2 marta bosiladi. Bu menyuning ko’rinishi 6.10-rasmda ko’rsatilgan.
ProgrammiG’Standartnie
bandidan o’zimizga kerakli bo’lgan dasturlarga kirib
ishlashimiz mumkin. Masalan Bloknok, Razvlecheniya, Paint, Word
Pad, Kal’kulyator va x.k.
Bosh menyudan hujjatlar bandiga o’tish rasmi.
Dokumenti
G’
Documents -
Hujjatlar punkti Windowsda
tahrirlanayotgan hujjatlar
ro’yxatini (oxirgi 15 ta) ko’rsatuvchi menyuni yuklab beradi (6.11-rasm).
Windows dastlab o’rnatilgan bo’lsa, bu bandda faqat «Prochti menya» (Meni
Read me) punkti bo’ladi, xolos.
26
Hujjatlar kismmenyusi bilan tizimning bosh menyusi.
KONTEKST MENYU
Kontekst menyu oynaning ixtiyoriy joyida sichqonning o’ng tugmasini bosish
yordamida ochiladi. Bu menyu bandlari qaysi element ajratilgani, qanday operatsiya
bajarilayotgani va shu kabi holatlarga bog’liq holda o’zgaradi. Misol uchun agar Word
matnlarni tahrirlash dasturida biror so’zni ajratib, sichqonchaning o’ng tugmasiga
bosilsa, nusxa olish, ko’chirish, qirqish operatsiyalarini yoki o’sha so’zni
formatlashtirish operatsiyalarini (shriftni, abzatsni formatlashtirish buyruqlarini)
tanlash mumkin bo’lgan menyu paydo bo’ladi. SHunday qilib, sichqonchaning o’ng
tugmasini bosgach, siz o’sha onda ajratilgan element bilan bo’ladigan ehtimoli ko’proq
operatsiyalar nomlarini o’z ichiga olgan menyuga kirishingiz mumkin. Odatda,
Windowsning an’anaviy tizimli menyusidan foydalanishga qaraganda,
kontekst
menyu yordami bilan buyruqlarni bajarish qulayroqdir.
WINDOWS oynalari
Oynalar bir necha turda bo’ladi:
1.
amaliy oynalar yoki dasturlar oynalari, ular dasturlarni ishga tushirish
uchun ishlatiladi;
2.
guruhli oynalar yoki hujjatlar oynasi, u foydalanuvchini Windows muhiti
bilan aloqasi uchun ishlatiladi;
3.
muloqot
oynalari
–alohida ko’rinishiga ega bo’lib, ularda muloqotni
tashkil etish va bajariladigan jarayonlar uchun foydalanuvchi qo’shimcha parametrlar
beriladi; bu oynalar oldingi aytib o’tilganlardan farqli ravishda masshtablanmaydi va
ko’chirilmaydi.
Amaliy va guruhli oynalar uchun ularni tasvirlashni uchta standart shakli mavjud:
1.
to’liq ekranli, bunda oyna butun ekranni egallaydi;
2.
me’yordagi – bu holatda oyna ekranni faqat bir qismini egallaydi; uning
o’lchamlari, shakli va joylashgan joyi foydalanuvchi tomonidan o’zgartirilishi
mumkin;
3.
kichraytirilgan, bunda oyna uncha katta bo’lmagan belgicha
(piktogramma) ko’rinishda tasvirlanib, uning joylashgan
joyi yana foydalanuvchi
tomonidan tanlanishi mumkin.
Boshqarish Paneli (Panel upravleniya) papkasini me’yordagi oynasi 6.12-rasmda
ko’rsatilgan, bu rasmning pastida kichraytirilgan oynaning belgichasi ko’rsatilgan.
27
Oyna shaklini o’zgartirish va yopish uchun to’liq ekranli va me’yordagi oynaning
yuqorigi o’ng burchagidagi uchta knopkadan foydalanish mumkin. Bular :
to’liq ekranli
me’yordagi
(o’rni kelganda shuni aytish kerakki, to’liq ekranli oynaning ko’rinishi
me’yordagi oynaning ko’rinishidan faqat o’rtadagi knopka belgichasi bilan farq qiladi).
- ―yoyish knopkasi – me’yordagi oynani to’liq kengaytirish uchun;
- ―tiklash knopkasi – to’liq ekranli oynadan me’yordagi oynani tiklash
uchun;
- ―kichraytirish knopkasi – oynani belgichaga
kichraytirish uchun;
- ―yopish knopkasi – oynani yopish uchun.
Me’yordagi oynani holati va o’lchamini sichqoncha bilan mos ravishda oyna
nomi va uning ixtiyoriy chegarasini yoki burchagini ko’chirib olib yurish bilan
o’zgartirish mumkin.
Agar oyna unda bor bo’lgan hamma ma’lumotlarni aks ettirish uchun kamlik
qilsa, oynaning pastki va yoki o’ng qismlariga avtomatik ravishda aylantirish polosasi
kiritiladi (6.12-rasmga qarang). Bu polosani yugurdagini harakatlantirib yoki polosada
mavjud bo’lgan strelkali knopkani aktivlashtirib, oynada bor bo’lgan
hamma
ma’lumotlarni ketma-ket ko’rib chiqish mumkin.
