Pusk  (Start) tugmasi bosilganda, ekranda Windowsning ish boshlashi uchun  kerak bo’ladigan asosiy menyusi ochiladi (6.9-rasm)

25 
Bosh menyuning ko’rinishi.
Menyuning 
Programmi
G’
Programs 
- Dasturlar bandi yordamida tizimda 
o’rnatilgan barcha dasturlarni ishga tushirish imkonini beruvchi ierarxik qism menyuga 
kiriladi. Birorta dasturni ishga tushirish uchun sichqon ko’rsatkichini 
Programmi
punktiga o’rnatiladi. Ochilgan qism menyudan dastur nomi tanlanib, sichqon tugmasini 
2 marta bosiladi. Bu menyuning ko’rinishi 6.10-rasmda ko’rsatilgan. 
ProgrammiG’Standartnie 
bandidan o’zimizga kerakli bo’lgan dasturlarga kirib 
ishlashimiz mumkin. Masalan Bloknok, Razvlecheniya, Paint, Word
Pad, Kal’kulyator va x.k.
Bosh menyudan hujjatlar bandiga o’tish rasmi.
 Dokumenti 
G’ 
Documents - 
Hujjatlar punkti Windowsda tahrirlanayotgan hujjatlar 
ro’yxatini (oxirgi 15 ta) ko’rsatuvchi menyuni yuklab beradi (6.11-rasm).
Windows dastlab o’rnatilgan bo’lsa, bu bandda faqat «Prochti menya» (Meni
Read me) punkti bo’ladi, xolos.
 

26 
Hujjatlar kismmenyusi bilan tizimning bosh menyusi. 
KONTEKST MENYU 
Kontekst menyu oynaning ixtiyoriy joyida sichqonning o’ng tugmasini bosish 
yordamida ochiladi. Bu menyu bandlari qaysi element ajratilgani, qanday operatsiya 
bajarilayotgani va shu kabi holatlarga bog’liq holda o’zgaradi. Misol uchun agar Word 
matnlarni tahrirlash dasturida biror so’zni ajratib, sichqonchaning o’ng tugmasiga 
bosilsa, nusxa olish, ko’chirish, qirqish operatsiyalarini yoki o’sha so’zni 
formatlashtirish operatsiyalarini (shriftni, abzatsni formatlashtirish buyruqlarini) 
tanlash mumkin bo’lgan menyu paydo bo’ladi. SHunday qilib, sichqonchaning o’ng 
tugmasini bosgach, siz o’sha onda ajratilgan element bilan bo’ladigan ehtimoli ko’proq 
operatsiyalar nomlarini o’z ichiga olgan menyuga kirishingiz mumkin. Odatda, 
Windowsning an’anaviy tizimli menyusidan foydalanishga qaraganda, kontekst
menyu yordami bilan buyruqlarni bajarish qulayroqdir.
WINDOWS oynalari
Oynalar bir necha turda bo’ladi:
1.
amaliy oynalar yoki dasturlar oynalari, ular dasturlarni ishga tushirish 
uchun ishlatiladi;
2.
guruhli oynalar yoki hujjatlar oynasi, u foydalanuvchini Windows muhiti 
bilan aloqasi uchun ishlatiladi;
3.
muloqot oynalari
 
–alohida ko’rinishiga ega bo’lib, ularda muloqotni 
tashkil etish va bajariladigan jarayonlar uchun foydalanuvchi qo’shimcha parametrlar 
beriladi; bu oynalar oldingi aytib o’tilganlardan farqli ravishda masshtablanmaydi va 
ko’chirilmaydi.
Amaliy va guruhli oynalar uchun ularni tasvirlashni uchta standart shakli mavjud:
1.
to’liq ekranli, bunda oyna butun ekranni egallaydi;
2.
me’yordagi – bu holatda oyna ekranni faqat bir qismini egallaydi; uning 
o’lchamlari, shakli va joylashgan joyi foydalanuvchi tomonidan o’zgartirilishi 
mumkin;
3.
kichraytirilgan, bunda oyna uncha katta bo’lmagan belgicha 
(piktogramma) ko’rinishda tasvirlanib, uning joylashgan joyi yana foydalanuvchi 
tomonidan tanlanishi mumkin.
Boshqarish Paneli (Panel upravleniya) papkasini me’yordagi oynasi 6.12-rasmda 
ko’rsatilgan, bu rasmning pastida kichraytirilgan oynaning belgichasi ko’rsatilgan.

27 
Oyna shaklini o’zgartirish va yopish uchun to’liq ekranli va me’yordagi oynaning 
yuqorigi o’ng burchagidagi uchta knopkadan foydalanish mumkin. Bular :
to’liq ekranli
me’yordagi
(o’rni kelganda shuni aytish kerakki, to’liq ekranli oynaning ko’rinishi 
me’yordagi oynaning ko’rinishidan faqat o’rtadagi knopka belgichasi bilan farq qiladi).
- ―yoyish knopkasi – me’yordagi oynani to’liq kengaytirish uchun;
- ―tiklash knopkasi – to’liq ekranli oynadan me’yordagi oynani tiklash 
uchun;
- ―kichraytirish knopkasi – oynani belgichaga kichraytirish uchun;
- ―yopish knopkasi – oynani yopish uchun.
Me’yordagi oynani holati va o’lchamini sichqoncha bilan mos ravishda oyna 
nomi va uning ixtiyoriy chegarasini yoki burchagini ko’chirib olib yurish bilan 
o’zgartirish mumkin.
Agar oyna unda bor bo’lgan hamma ma’lumotlarni aks ettirish uchun kamlik 
qilsa, oynaning pastki va yoki o’ng qismlariga avtomatik ravishda aylantirish polosasi 
kiritiladi (6.12-rasmga qarang). Bu polosani yugurdagini harakatlantirib yoki polosada 
mavjud bo’lgan strelkali knopkani aktivlashtirib, oynada bor bo’lgan hamma 
ma’lumotlarni ketma-ket ko’rib chiqish mumkin.

Download 8,87 Mb.