117
Chunki qatronda qolgan qoldiqlar sorbsiya
jarayonida ishlatilaganda
jarayonni
kinetikasini
yomonlashtiradi,
qatronni
ishchi
hajmini
kamaytiradi, natijada erigan oltin ionlari eritma bilan chiqindiga chiqib
ketadi. Amaliy natijalar shuni k’'rsatadiki regeneratsiya jarayonidan keyin
anionitda qoladigan komponentlar miqdori quyidagicha bo’lishi mumkin:
oltin -0,1 - 0,3 mg/g, qo’shimchalar -3-5 mg/g dan oshmasligi kerak.
Qatronni tiomachevina eritmasi yordamida qayta ishlash jarayoni ikki
bosqichda amalga oshiriladi. 1-bosqich tiomachevina sorbsiyasi deb
nomlanib, qatron orqali 1-1,5 hajmda qayta ishlangan tiomachevina
eritmasi o’tkaziladi; chiquvchi elyuatda tiomachevina va oltin bo’lmaydi
shu sababdan u chiqindiga tashlanadi. 2-bosqich oltinni desorbsiyasi deb
nomlanib, to’yingan tiomachevinali qatrondan
qolgan tiomachevina
eritmasi (4-5 hajm) o’tkaziladi va natijada qatron to’liq desorbsiyalanadi.
Olingan oltintarkibli eritma regenerat xom-ashyosi deb nomlanib, oltinni
cho’ktirishga jo’natiladi.
Jarayonni ikki bosqichda olib borish , birinchidan,
olingan regenerat
xom-ashyosida oltin miqdorining oshishiga olib keladi va uni keyingi
bosqich qayta ishlashlarini osonlashtiradi, ikkinchidan, tiomachevina
eritmasini qayta-qayta ishlanishi natijasida qo’shimcha
metallarning
yo’qotilishiga olib keladi.
Ammo, hammadan ham avval sorbsiyalarni qayta ishlashda, undagi
metallni eritib olishda, tiomochevinaning xlorit kislotadagi eritmasi yaxshi
natija berar ekan, [HCl+CS(NH
2
)
2
] va ammoniy rodanid tiomochevina
eritmasidir.[NaOH
+
NH
4
CNS].
Tiomochevina
(tiokarbomid)li
desorbsiyasi
shundan iboratki, bu modda oltin bilan mustaxkam
bog’langan oltin kation kompleks birikmasi hosil bo’ladi:
Au[CS(NH
2
)
2
]
2
+
buni ionalmashuvchi qatron (smola) tutib turolmaydi
va u eritmaga o’tadi.
RaAu(CN)
2
+2H
+
+ Cl
-
2CS(NH
2
)
2
= RCl + Au [CS(NH
2
]
2
+
+ 2HCN
(14.1)
Ion almashuv Cl
-
ion orqali bo’ladi va tiomochevina (tiokarbomid)
yuqotilishi faqat mexanik yo’qotilishdan iborat bo’ladi. Qatron (smola) bu
holda xom-ashyo xlorit shakliga o’tadi. Omilkor tarkib tiomochevina
118
eritmasida, tiomochevina 8-9% xlorid kislota 2-2,5% bo’lishi
kerak
xlorid kislota o’rnida, sulfat kislota ishlatsa ham bo’ladi. Masalaning yana
bir mohiyati shundaki, tiomochevina qatron tarkibidagi oltinnigina eritib
oladi. Endi uning tarkibidan, kumush, mis, rux, qo’rg’oshin, surma,
margumushni eritib chiqarish, qatronni avvalgi asli holiga qaytarish kerak.
Qatron tarkibidagi qo’shimcha moddalarni eritib chiqarish uchun,
xlor va
sulfat kislotalar bilan rux, nikel, sianid ajratib olish mumkin. Ishqor NaOH
esa rux, NaCN, NH
4
CNS, NH
4
NO
3
- eritmalari temir kabilarni
desorbsiyali etishda ishlatiladi. Eng qiyin desorbsiya bo’ladigan modda
temirdir. Fe(CN)
6
4-
doimo sinil eritmalarida ishtirok etib, anionit bilan juda
mustaxkam birikma hosil qiladi. Bu modda juda og’ir elyuirovaniye - erish
jarayoniga uchraydi. Kislota muxitida, qatron fazasida,
temirning
erimaydigan berlin lazuri deb atalgan kompleks tuzi Fe
4
[Fe(CN)
6
]
3
yoki berlin yashili Fe
4
Fe
3
[Fe(CN)
6
]
6
(smolani bo’yab qo’yadi) va u ko’k
yoki yashil rangga kiradi, bular hammasi temirning desorbsiyalanishini
qiyinlashtiradi. Bunda temir kompleks tuzini
eritadigan modda asosan
ammoniy azot tuzi bo’ladi.
