O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand iqtisodiyot va servis instituti xalqaro turizm va turizm servisi kafedrasi Usmanova Z. I. Turizm marketingi

Bozorni qamrab olish strategiyasini tanlab olayotganda quyidagi omillarni hisobga olish kerak:

1. 
   
   firma resurslari. Cheklangan resurslar sharoitida jamlangan marketing strategiyasidan foydalanish kerak;
   
2. 
   
   mahsulot bir xilligi darajasi. Yagona o‘xshash tovarlarga notabaqalashgan marketing strategiyasi to‘g‘ri keladi. Bir-biridan farq qiluvchi tovarlar uchun tabaqalashgan va jamlangan marketing strategiyasi to‘g‘ri keladi;
   
3. 
   
   tovar hayot siklining bosqichi. Firma bozorga yangi tovar bilan chiqayotganda bu tovarning bitta loyihasini taklif qilishi maqsadga muvofiq bo‘lardi, bunda notabaqalashgan yoki jamlangan marketingdan foydalaniladi;
   
4. 
   
   bozor bir xilligi darajasi. Agar haridorlarning didi va xohishi bir xil bo‘lsa, ular bir vaqt ichida bir xil miqdordagi tovarlarni sotib oladilar va bir xil rag‘batlarga ko‘nikishadi. Bunda tabaqalashmagan marketing strategiyasini ishlatish o‘rinli;
   
5. 
   
   raqiblarning marketing strategiyalari. Agar raqiblar bozor segmentatsiyasi bilan shug‘ullansa, tabaqalashmagan marketing strategiyasini qo‘llanilishi halokatga olib kelishi mumkin. Aksincha, raqiblarning tabaqalashmagan marketingdan foydalanishi firmaga tabaqalashgan yoki jamlangan marketing strategiyasidan foydalanishi naf keltirishi mumkin.
   

Agar firma bozorni qamrab olishda jamlangan strategiyani tanlashga qaror qilsa, bunda u bozorning eng jozibali segmentini aniqlab, iste’molchilarning 20 %, sotuvlar 80 % ni ta’minlaydigan maqsadli bozorni topishga kirishishi lozim, segmentda chiqishini aniqlab, shu segmentga qanday kirish mumkinligini yechishi kerak. Firma qanday segmentda chiqishni aniqlab, shu segmentni qanday jamlash mumkinligini hal qilishi darkor. Agar segment barqaror bo‘lgan bo‘lsa, demak, unda raqobat bor va raqiblar segment doirasida o‘z o‘rnini egallagan bo‘lishadi.

1. firma turmahsuloti raqib mahsulotidan sifat yoki boshqa tavsiflari bilan ustun tursa;

   
   

2. bozor doirasi ikki raqibni sig‘dirish uchun yetarli bo‘lsa;

   
   

3. firma resurslari raqibnikiga qaraganda ko‘proq bo‘lganda;

   
   

4. tanlangan joy yuqori darajada tashkilotning kuchli tomonlariga mos kelganda.

   
   

2. Firma raqib mahsulotida bo‘lmagan yangi, faqat o‘ziga xos xizmatlardan iborat, turmahsulotni yaratishi yoki umuman yangi taklif bilan chiqishi mumkin. Bu holatda firma, raqib taklif qilmaydigan va xuddi shu xizmatlarga muhtoj bo‘lgan iste’molchilarni o‘ziga jalb qiladi. Ammo menejer bu taklifni qabul qilayotganda quyidagilarda ishonchini hosil qilishi kerak:

1. yangi, o‘ziga xos xizmatlardan iborat turmahsulotni yaratishning texnikaviy imkoniyatlarda;

   
   

2. narxlar rejalashtiradigan darajasiga qarab turni tashkil etish uchun iqtisodiy imkoniyatlarda;

   
   

3. turni sotib oladigan iste’molchilar sonini yetarligi.

   
   

Agar imkoniyatlar va iste’molchilar mavjud bo‘lsa, demak, firma bozorda bo‘sh joy topgan va uni to‘ldirish uchun chora-tadbirlarni amalga oshirishi shart.