O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi samarqand davlat universiteti s. Eshtemirov, F. M. Nazarov

77 
#include  
using namespace std; 
int main( ) 
{ float x=5, y=4.5, z=0.5, p, q, m; 
p=sqrt(pow(x,2)+pow(y,2)); 
q=sqrt(pow(x,2)-pow(y,2)); 
m=p*log(z)+log10(y+z)/q; 
cout << "m=" << m << endl; 
return 0; 
}
Ushbu dastur chiziqli dastur hisoblanadi. Chunki unung buyruqlari berilgan 
tartibda birin-ketin bajariladi va dastur natijasi m = - 4.34196 kabi bo‗ladi.
Eslatma: Butun sonlar ustida bo‗lish amalini bajarayotganda amal natijasi 
qiymat sifatida berilayotgan o‗zgaruvchining turi haqiqiy bo‗lsa ham o‗zgaruvchi 
to‗liqsiz bo‗linmani oladi. Bo‗linmaning qiymatini haqiqiy son shaklida to‗liq 
olish uchun bo‗linuvchi yoki bo‗luvchini haqiqiy son sifatida yozish kerak.
Masalan, 8/3=2; 8./3=2.66667 kabi bajariladi, garchi float a=8/3 yoki 
double a=8/3 ko‗rinishda aniqlangan bo‗lsa ham, natija 2 bo‗ladi. Lekin 
funksiyalarning qiymatlarini bo‗lishda to‗g‗ri bajariladi. Chunki funksiyalarning 
o‗zlarini emas, ularning qiymatlarini bo‗ladi. Bu fikrlarga quyidagi dasturni 
tahlil qilish yo‗li bilan ishonch hosil qilish mumkin. 
#include  
#include  
using namespace std; 
int main( ) 
{ float x, y, z, p, q, m; 
x=38/3;y=38./3;z=38/.3;cout<<"x="<return 0; 
} 
Dastrur natijasi quyidagicha bo‗ladi 
x=12 y=12.6667 z=126.667 
p=-0.333333 q=2.64103 

78 
Endi son va uning raqamlarini qayta ishlash bilan bog‗liq ikkita masala 
dasturini tuzamiz: 
Masala. Ixtiyoriy to‗rt xonali sonning raqamlari yig‗indisini topish 
dasturini tuzing. 
#include  
using namespace std; 
int main( ) 
{ 
int n,a1,a10,a100,a1000,s; 
cout <<"to`rt xonali sonni kiriting \n"; 
cin>>n; 
a1 = n%10; a10 = n/10% 10; 
a100 = n/100% 10; a1000=n/1000; 
s = a1 + a10 + a100 + a1000; 
cout <system ("pause"); 
return 0; 
}
Masala. Besh xonali sonning birinchi va oxirgi raqamlari almashtirilganda 
uning qiymati qanday o‗zgarishini aniqlash dasturini tuzing: 
#include  
using namespace std; 
int main( ) 
{ int n, a1, a5, a234, at, f; 
//cout << ―besh xonali sonni kiriting\n‖; 
cin >>n; 
a1=n%10; 
a5=n/10000; 
a234=n/10-a5*1000; 
at=a1*10000+a5+a234*10; 
if (n>at) {f=n-at; cout <<"\n berilgan "<kamaydi\n";} 
else {f=at-n; cout << "\n berilgan "<\n";} 
system ("pause"); 

79 
return 0; 
}
C++ dasturlash tilida chiziqli dasturlar tuzilganda uning tarkibida matematik 
funksiyalar ishtirok etsa, albatta, matematik funksiyalar paketini chaqirish 
kerak. 
Ifodalarni ketma-ket ijro etish strukturasi C++ tomonidan ta'minlanadi. Normal 
sharoitda C++ ifodalari dasturdagi navbatiga ko‗ra bajariladi. 
 

Download 2,67 Mb.