3
M U N D A R I J A
KIRISH...................................................................................
4
I-BOB INNOVATSION
RIVOJLANISHNI
MOLIYAVIY
TAMINLASH YO‘LLARI
10
1.1.
O‘zbekistonda innovatsion rivojlanishni moliyaviy taminlashning
nazariy huquqiy asoslari.
10
1.2.
Bank kapitalining etarlilik darajasini tartibga solishning nazariy
huquqiy asoslari
22
1.3.
Bank kapitalining etarlilik darajasini baholash yollari
29
II-BOB RESPUBLIKADA
BANK
KAPITALLASHUV
DARAJASINI BAHOLASH USULLARI
37
2.1.
Banklarining kapitallashuv darajasini Camels xalqaro reyting
tizimi orqali baholash tahlili
37
2.2.
Banklarining kapital bazasini oshirish orqali inovatsion
rivojlanishni moliyaviy taminlash yo‘llari
44
III-
BOB
INNOVATSION
RIVOJLANISHNI
MOLIYAVIY
TA’MINLASHDA BANKLARNING KAPITALLASHUV
DARAJASINI OSHIRISH YO‘NALISHLARI
57
3.1.
Banklar kapitallashuv darajasini oshirish bo‘yicha Bazel
qo‘mitasining yangi talablari va ularni O‘zbekistonda qo‘llash
imkoniyatlari
57
3.2.
O‘zbekistonda
innovatsiya
faoliyatini
moliyalashtirishni
takomillashtirishda xorij tajribalaridan foydalanishning asosiy
yo‘nalishlari
64
Xulosa va takliflar
77
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
82
4
KIRISH
Magistrlik dissertatsiyasi mavzusining asoslanishi va uning dolzarbligi.
Innovatsiyalar iqtisodiyotni modernizatsiyalash va diversifikatsiyalash, uning jadal
sur’atlar bilan rivojlanishini va raqobatbardoshligini ta’minlash, mamlakatning
jahon hamjamiyatidagi o‘rni va nufuzini yanada oshirishning eng muhim
omillaridan hisoblanadi. Shu sababli bugungi kunda har bir davlat o‘z iqtisodiyoti
barqarorligini
ta’minlash,
aholi
farovonligini
oshirishda
innovatsiya
imkoniyatlaridan keng foydalanishga katta e’tibor qaratmoqda.
Shu maqsadda respublikamizda «... iqtisodiyotimizning
asosiy tarmoqlarini
modernizatsiya qilish va texnik yangilash, mamlakatimizning yangi marralarni
egallashi uchun kuchli turtki beradigan va jahon bozorida raqobatdoshligini
ta’minlaydigan zamonaviy innovatsiya texnologiyalarini joriy qilish bo‘yicha
maqsadli loyihalarni ...»
1
amalga oshirishga ustuvorlik berilgan. Innovatsiya
loyihalarini amalga oshirish investitsiyalar bilan bevosita bog‘liqdir.
Bu esa
iqtisodiyotga investitsiyalarni jalb etish imkonini beradi. Shu sababli
mamlakatimizda innovatsiya siyosatini olib borishda investitsiyalarning samarali
ishtirokini ta’minlashga jiddiy e’tibor qaratib kelinmoqdaki, buning natijasida
milliy iqtisodiyotga jalb etilayotgan
investitsiyalar hajmi, ular yordamida ishlab
chiqarishga joriy etilayotgan zamonaviy va ilg‘or texnologiyalarga asoslangan
loyihalarning sonining yil sayin ortib borishini, shuningdek,
yalpi ichki
mahsulotning yuqori su’ratlar bilan o‘sishini ta’minlamoqda. Shu bilan birga
innovatsion faoliyatni rag‘batlantirishda banklarning faolligini oshirish ham asosiy
manbaa hisoblanadi.
2014 yilda iqtisodiyotimizga jalb qilingan investitsiyalar hajmi 10,9 foizga
o‘sdi va AQSH dollari hisobida 14 milliard 600 million dollarni tashkil etdi. Bunda
jami kapital qo‘yilmalarning 21,2 foizdan ortig‘i yoki 3 milliard dollardan ziyodini
1
Каримов И.А. 2015 йилда иқтисодиётимизда туб таркибий ўзгаришларни амалга ошириш, модернизация ва
диверсификация жараёнларини изчил давом эттириш ҳисобидан хусусий мулк ва хусусий тадбиркорликка
кенг ёъл очиб бериш – устувор вазифамиздир. // ―Тошкент оқшоми‖ газетаси, 2015 йил 20 январь, №11. – Б.
2-3.
5
xorijiy investitsiya va kreditlar tashkil qildi. Ularning to‘rtdan uch qismi
to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalardir.
O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan investitsiya siyosatining o‘ziga xos
xususiyati mahalliy xom ashyo resurslarini chuqur qayta ishlashni ta’minlaydigan,
yuqori texnologiyalarga asoslangan yangi ishlab chiqarishlarni
tashkil etishga
qaratilgan investitsiya loyihalariga ustuvor ahamiyat berilayotganida namoyon
bo‘lmoqda.
2014 yilda iqtisodiyotimizning etakchi tarmoqlarida zamonaviy yuqori
texnologiyalarga asoslangan uskunalar bilan jihozlangan, umumiy qiymati 4
milliard 200 million dollarga teng bo‘lgan 154 ta yirik ob’ekt foydalanishga
topshirildi
2
.
Biroq, bugungi tezkor o‘zgarish va yangilanishlar
davrida mazkur yutuqlar
bilan cheklanib qolmasdan, yangidan-yangi, bugungi hayotimiz talabiga
asoslangan innovatsiya loyihalarini ishlab chiqish va amalga oshirish ishlarini
yanada jadallashtirish maqsadga muvofiqdir.
Ushbu masalalar yuzasidan
tadqiqotlar olib borish va ilmiy asoslangan taklif-tavsiyalarni ishlab chiqishning
zarurligi mazkur dissertatsiya ishi mavzusining dolzarbligini asoslaydi.
