|
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti soatov n. M., Tillaxo‘jayeva g. N
|
| bet | 191/275 | | Sana | 19.09.2020 | | Hajmi | 7,16 Mb. | | #11452 |
 (10.37)
Xususiy determinatsiya koeffitsiyenti yangi xk omil ko‘p o‘lchovli regressiya tenglamasiga kiritilgandan so‘ng uning natijaviy belgiga ta’sirini o‘lchovchi shartli sof dispersiyaning shungacha shakllangan qoldiq dispersiyadagi hissasini o‘lchaydi.
Xususiy determinatsiya koeffitsiyentini kvadrat ildiz ostidan chiqarish natijasida xususiy korrelyatsiya koeffitsiyenti hosil bo‘ladi:
 (10.38)
Barcha kuzatilayotgan omillarni hisobga oluvchi tenglama uchun ko‘p o‘lchovli determinatsiya koeffitsiyenti:
 .
Bundan ko‘p o‘lchovli korrelyatsiya koeffitsiyenti
Misol, 10.5-jadvalda n=16 fermer ho‘jaliklari bo‘yicha 1 ga yerga nisbatan olingan foyda va uning omillari: 1 ga sarflangan mehnat, umumiy ekin maydonida don salmog‘i, hosildorligi haqidagi ma’lumotlar keltirilgan.
Ulardan foydalanib, (10.23) normal tenglamalar tizimini «Microstat» ADP yordamida ShEHM yechish natijasida quyidagi korrelyatsion-regression model (KRM) hosil bo‘lgan.
 (10.39)
Demak, har bir gektar yerga sarflangan mehnat (odam-kuni) foyda darajasini (1 ga yerga nisbatan) 2 so‘m 26 tiyinga, don hosildorligini 1 s oshishi esa uni 16 tiyinga ko‘payishiga olib kelgan. Ammo umumiy ekinlar maydonida don salmog‘ini 1 % ko‘tarilishi foyda darajasini 4 so‘m 31 tiyinga pasayishiga sabab bo‘lgan. Ozod hadni manfiy ishoraga ega bo‘lishi qonuniydir, chunki omil nol qiymatga ega bo‘lmasdanoq ishlab chiqarish zarar bilan yakunlanishi hammaga ayon. x2 - don salmog‘i haqidagi omil koeffitsiyenti manfiy ishoraga ega bo‘lishi - o‘rganilayotgan ho‘jaliklar iqtisodiyoti juda yomon ahvolda ekanligi haqida darak beradi, chunki don ishlab chiqarishdan juda kam foyda olinadi (uning rentabellik darajasi past). Ho‘jalik oqilona yuritilib don bozorida baholar barqaror bo‘lganda edi, ekin maydonda uning salmog‘i oshishi bilan foyda darajasi pasaymasdan, aksincha, oshgan bo‘lar edi.
10.5-jadval
Fermer ho‘jaliklarida ishlab chiqarish rentabelligi
(1 ga nisbatan) va uning muhim omillari
Fermer ho‘jaliklari tartib raqami
|
1 ga yerdan olingan foyda (ming so‘m)
u
|
1 ga mehnat xarajatlari (odam kuni)
x1
|
Umumiy ekin maydonida don salmog‘i, %%
x2
|
Hosildorlik kg/ga
x3
|
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
|
704
293
346
420
691
679
457
503
314
803
691
775
584
504
777
1138
|
265
193
229
193
225
255
201
208
170
276
188
232
173
183
236
263
|
45,1
35,1
69,4
60,2
59,0
63,4
58,1
51,8
73,2
59,0
42,5
50,5
48,5
51,9
58,9
38,8
|
3422
1956
2733
3254
3323
3179
3073
3257
2669
4235
3790
3658
3801
3266
5173
5526
| Jami |
9679
|
3492
|
865,5
|
56315
|
O‘rtacha
|
604,9
|
218,2
|
54,1
|
3520
|
Kvadratik o‘rtacha tafovut
|
221,9
|
34,6
|
10,6
|
887
|
Variatsiya koeffitsiyenti
|
36,7
|
15,9
|
19,6
|
25,2
|
|
|
Bosh sahifa
Aloqalar
Bosh sahifa
O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligi Toshkent Davlat Iqtisodiyot Universiteti soatov n. M., Tillaxo‘jayeva g. N
|
