Bilvosita ionlashtiruvchi nurlanish

Bilvosita ionlashtiruvchi nurlanish elektr jihatdan neytraldir va materiya bilan kuchli ta'sir o'tkazmaydi, shuning uchun ionlanish effektlarining asosiy qismi ikkilamchi ionlanishga bog'liq bo'ladi.

Foton nurlanishi

Fotonlar elektr neytral bo'lsa ham, ular fotoelektrik effekt va Kompton effekti orqali atomlarni bilvosita ionlashtirishi mumkin. Ushbu o'zaro ta'sirlarning har biri relativistik tezlikda atomdan elektronning chiqarilishiga olib keladi va bu elektronni boshqa atomlarni ionlashtiradigan beta zarrachaga (ikkilamchi beta zarracha) aylantiradi. Ionlashtirilgan atomlarning ko'pchiligi ikkilamchi beta zarralari tufayli bo'lganligi sababli, fotonlar bilvosita ionlashtiruvchi nurlanishdir. Nurlangan fotonlar yadro reaktsiyasi, subatomik zarrachalarning parchalanishi
yoki yadro ichidagi radioaktiv parchalanish natijasida hosil bo'lsa, gamma nurlari deb ataladi. Agar yadrodan tashqarida hosil bo'lsa, ular rentgen nurlari deb ataladi. Umumiy "foton" atamasi ikkalasini ham tasvirlash uchun ishlatiladi.

Gamma nurlari uchun qo'rg'oshinning umumiy yutilish koeffitsienti (atom raqami 82), gamma energiyasiga nisbatan chizilgan va uchta ta'sirning hissasi. Past energiyada fotoelektr effekti ustunlik qiladi, lekin 5 MeV dan yuqori bo'lsa, juft ishlab chiqarish hukmronlik qila boshlaydi.
Rentgen nurlari odatda gamma nurlariga qaraganda kamroq energiyaga ega va eski konventsiya chegarani 10−11 m to'lqin uzunligi (yoki 100 keV foton energiyasi) sifatida belgilash edi. Bu chegara eski rentgen naychalarining tarixiy cheklovlari va izomerik o'tishlarni bilishning pastligi bilan bog'liq edi. Zamonaviy texnologiyalar va kashfiyotlar rentgen va gamma energiyalari o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni
ko'rsatdi. Ko'pgina sohalarda ular funktsional jihatdan bir xil bo'lib, er usti tadqiqotlari uchun faqat radiatsiya kelib chiqishi bilan farqlanadi. Biroq, astronomiyada, radiatsiya kelib chiqishini ko'pincha ishonchli aniqlash mumkin bo'lmagan hollarda, eski energiya bo'linishi saqlanib qolgan, rentgen nurlari taxminan 120 eV dan 120 keV gacha, gamma nurlari esa 100 dan 120 keV dan yuqori har qanday energiyaga ega. , manbadan qat'iy nazar. Ko'pgina astronomik "gamma-nurli astronomiya" yadroviy radioaktiv jarayonlarda emas, balki astronomik rentgen nurlarini keltirib chiqaradigan jarayonlar natijasida paydo bo'lganligi ma'lum. Fotoelektrik yutilish 100 keV dan past foton energiyasi uchun organik materiallarda dominant mexanizm bo'lib, klassik rentgen trubkasidan kelib chiqqan rentgen nurlariga xosdir. 100 keV dan yuqori energiyalarda fotonlar Kompton effekti orqali materiyani tobora ko'proq ionlashtiradi, keyin esa bilvosita 5 MeV dan yuqori energiyalarda juft ishlab chiqarish orqali. O'zaro ta'sir diagrammasi ketma-ket sodir bo'layotgan ikkita Compton tarqalishini ko'rsatadi. Har bir tarqalish hodisasida gamma nurlari energiyani elektronga o'tkazadi va u boshqa yo'nalishda va kam energiya bilan o'z yo'lida davom etadi.

Download 267,06 Kb.

1 2 3 4 5 6

Download 267,06 Kb.