41
Katta asos: Hamma planetalar sharsimondir M – R
Kichik asos: Yer – planeta S – M
Xulosa: Er – sharsimon S – P
Bu sillogizmda “Yer” – kichik termin (S), “sharsimon” – katta termin (P),
“planeta” – o„rta termin (M).
Sillogizm aksiomasi.
Mantiqda aksioma bir necha marta praktikada
isbotlangan fikrlar ma‟nosida ishlatiladi. Xuddi shuningdek sillogizm
aksiomasi inson praktikasida million-million marta takrorlanish asosida
vujudga kelgan to„g„ri fikrlardan xulosa o„z-o„zidan kelib chiqishini
ko„rsatadi. Masalan, kitob shkafda bo„lsa, shkaf uyda bo„lsa, demak, kitob
ham uyda bo„ladi. Agar kitob shkafda bo„lsa, shkaf uyda bo„lmasa, demak,
kitob ham uyda bo„lmaydi.
Yoki A predmet B ning ichida bo„lsa, B predmet D ning ichida bo„lsa,
demak A predmet D ning ichida bo„ladi. Agar A predmet B ning ichida
bo„lsa, B predmet D ning ichida bo„lmasa, demak A predmet D dan
tashqarida bo„ladi. Bu qoidani quyidagi sxemalar yordamida yaqqol
ifodalash mumkin.
Demak, sillogizm aksiomasida ma‟lum guruh predmetlar tasdiqlansa yoki
inkor qilinsa, unga kiruvchi har bir predmet ham tasdiqlanadi yoki inkor
qilinadi. Masalan:
Hamma baliqlar suvda yashaydi.
Sazan – baliq.
Demak, sazan suvda yashaydi.
