|
- rasm. Biogaz ishlab chiqarish qurilmasining sxemasi
|
| bet | 6/72 | | Sana | 04.12.2023 | | Hajmi | 3,9 Mb. | | #110943 |
Bog'liq Qayta tiklovchi energiya manbalari oquv qollanma (2) (3) 1-ОН ESSE ёзиш (1), 3.Banklarda-buxgalteriya-hisobi-darslik-A.Omonov-T.-2014 (1), 3- маъруза. p-n ўтиш, MTA 1 мавзу(Акбарова)2021, Monopsoniya, практика рус (1), 7sinf-fizika-oylik-test (1), 7-1, 57.Muxammadjon Toshboltayev, @AKT Official 5-SINF Informatika va AT, oila psixologiyasi, Tanishuv oʼyinl, Empirik bilim dаrаjаsi vа uning shаkllаri, Fotoelektr batareyalar qo\'llanma (2)
Biogaz olish jarayoni ikki bosqichga bo‘linadi. Dastlab uglevodlardan, birinchi bosqichda uglerod, oqsillar va yog‘lar tarkibidan anaerob bakteriyalar yordamida organik va noorganik moddalar to‘plami: kislotalar (yog‘, propionik moddalar, sirka), vodorod, karbonat kislotasi hosil qilinadi.
Ikkinchi bosqichda (ishqorli yoki metanli) organik kislotalarni metan bakteriyalari yordamida parchalab metan, uglikislota (karbonat kislotasi) gazi va oz miqdordagi vodorod ajratib olinadi.
Xom-ashyoning kimyoviy tarkibiga qarab fermentatsiya (achitish) jarayoni natijasida qayta ishlangan organik moddalarning har bir kub metrdan 5… 15 m3 gacha gaz olinadi.
Biogazni yoqib uylarni isitish, don va boshqa qishloq xo‘jalik mahsulotlarini quritish, avtomobil, traktor va boshqa texnikalarni harakatlantirishda yonilg‘i sifatida ishlatish mumkin. Tarkibiga ko‘ra biogaz tabiiy gazdan juda oz farq qiladi. Bundan tashqari, biogaz olingan massaning yarmi organik moddali achitqi sifatida ajralib qoladi. Uni briketlash va qattiq yoqilg‘i tayyorlash mumkin. Ammo xo‘jalikni yuritish va iqtisodiy tomondan bu unchalik oqilona emas. Fermentatsiyalangan achitqi qoldig‘idan yuqori kaloriyaga ega bo‘lgan o‘g‘it tayyorlab ekin maydonlarida ishlatish mumkin.
1 m3 biogaz - 1 litr suyuq gaz yoki 0,5 litr yuqori sifatli benzinga teng keladi. Biogaz olish texnologik foydaga ega bo‘lish imkonini yaratadi, uning qoldiqlarni yoqish esa arzon energiya olish orqali energetik foydaga ega bo‘lishni ta’minlaydi.
Hindistonda biogaz ishlab chiqarish uchun qariyb bir million arzon va oddiy qurilmalar ishlatiladi, Xitoyda esa 7 milliondan ortiq.
Ekologiya nuqtai nazaridan, biogaz juda katta afzalliklarga ega, chunki u o‘tin o‘rnini bosa oladi, shu sababli o‘rmonni saqlab qolish va cho‘llanishning oldini olish mumkin. Yevropada bir qator kommunal oqava suv tozalash inshootlariga ega bo‘lgan korxonalar energiyaga bo‘lgan ehtiyojlarini o‘zlari ishlab chiqaradigan biogazlari bilan qondiradilar.
Qishloq xo‘jalik xom ashyo mahsulotlaridan: shakarqamish, qand lavlagi,
topinambur (yer noki) kabilar ham alternativ energiya manbalaridan hisoblanadi.
Ayrim mamlakatlarda undan fermentatsiya usuli bilan suyuq yonilg‘i xususan, etanolni ishlab chiqaradi. Misol uchun Braziliyada, o‘simlik massasidan katta miqdordagi etil spirti olinadi va bu mamlakatdagi avtomobil yoqilg‘isiga bo‘lgan ehtiyojining to‘liq qanoatlantiradi. Etanolni ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etish uchun zarur bo‘lgan xomashyo asosan shakarqamishdir.
Shakarqamish fotosintez jarayonida faol ishtirok etadi va ishlov beriladigan har bir gektar yer maydoni hisobiga boshqa o‘simliklarga nisbatan ko‘proq energiya ishlab chiqaradi.
Ayni paytda uni ishlab chiqarish Braziliyada 8,4 mln tonnani tashkil etadi va u 5,6 mln. tonna yuqori sifatli benzinga to‘g‘ri keladi. Amerika Qo‘shma Shtatlarida avtomobillarni yonilg‘i bilan ta’minlash uchun makkajo‘xori(kukuruza)dan 10% gacha etanoli bo‘lgan bioxol ishlab chiqariladi (1.6-rasm).
|
| |
