Kirish.
Axborot xavfsizligining siyosatini ishlab chiqishda, avvalo himoya qilinuvchi ob`ekt
va uning vazifalari aniqlanadi. So’ngra dushmanning bu ob`ektga qiziqish darajasi,
hujumning ehtimolli turlari va ko’riladigan zarar baholanadi. Nihoyat,
mavjud qarshi
ta’sir vositalari yetarli himoyani ta‘minlamaydigan ob`ektning zaif joylari aniqlanadi.
Odatda ko’p sonli foydalanuvchilarga ega bo’lgan korporativ
kompyuter tarmoqlari
uchun maxsus “Xavfsizlik siyosati” deb ataluvchi, tarmoqda ishlashni ma’lum tartib va
qoidalarga bo’ysindiruvchi (reglamentlovchi) hujjat tuziladi. Siyosat odatda ikki qismdan
iborat bo’ladi: umumiy prinsiplar va ishlashning muayyan qoidalari.
Umumiy prinsiplar Internetda xavfsizlikka yondashishni aniqlasa, qoidalar nima ruxsat
etilishini va nima ruxsat etilmasligini belgilaydi. Qoidalar muayyan muolajalar va turli
qo’llanmalar bilan to’ldirilishi mumkin. Hozirgi kunda axborotni himoyalashning
tashkiliy choralari, shuningdek dasturiy va texnik vositalar yetarli samara bermay qoldi.
Shu bois, huquqiy, jumladan, jinoiy-huquqiy himoya vositalari xavfsizlikning
qo’shimcha choralari sifatida yuzaga keldi.
Tez rivojlanib borayotgan axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bizning kundalik
hayotimizning barcha jabhalariga sezilarli o’zgarishlarni olib kirmoqda.
Hozirda
“axborot tushunchasi”
sotib olish, sotish, biror boshqa tovarga almashtirish mumkin
bo’lgan maxsus tovar belgisi sifatida tez-tez ishlatilmoqda. Shu bilan birga axborotning
bahosi ko’p hollarda uning o’zi joylashgan kompyuter tizimining bahosida bir necha yuz
va ming barobarga oshib ketmoqda. Shuning uchun tamomila tabiiy holda axborotni unga
ruxsat etilmagan holda kirishdan, qasddan o’zgartirishdan, uni o’g‘irlashdan,
yo’qotishdan va boshqa jinoiy harakatlardan himoya qilishga kuchli zarurat tug‘iladi.
Ammo, jamiyatning avtomatlashtirishni yuqori darajasiga intilishi uni foydalaniladigan
axborot texnologiyalarning xavfsizligi saviyasiga bog‘liq qilib qo’yadi.
Axborotning muhimlik darajasi qadim zamonlardan ma’lum. Shuning uchun ham
qadimda axborotni himoyalash uchun turli xil usullar qo’llanilgan. Ulardan biri –
sirli
yozuvdir. Undagi xabarni xabar yuborilgan manzil egasidan boshqa shaxs o’qish
imkoniga ega bo’lmagan. Asrlar davomida bu san’at – sirli
yozuv jamiyatning yuqori
tabaqalari, davlatning elchixona rezidensiyalari va razvedka missiyalaridan tashqariga
chiqmagan. Faqat bir necha o’n yil oldin hamma narsa tubdan o’zgardi, ya’ni axborot o’z
qiymatiga ega bo’ldi va keng tarqaladigan mahsulotga aylandi. Uni endilikda ishlab
chiqaradilar, saqlaydilar, uzatadilar, sotadilar va sotib oladilar.
Bulardan tashqari uni
o’g‘irlaydilar, buzib talqin etadilar va soxtalashtiradilar.
Shunday qilib, axborotni
himoyalash zaruriyati tug‘iladi.
