O’zbekiston respublikasi raqamli

Download 1.53 Mb.
bet	1/9
Sana	08.04.2024
Hajmi	1.53 Mb.
	#191270

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Bog'liq
4 mustaqil ishii

“Kompyuter tzimlari” kafedrasi
Qabul qildi:Abdukarimov A

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI

TEXNOLOGIYALAR VAZIRLIGI

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI

TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI

UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

“Kompyuter injiniringi” fakulteti

“Kompyuter tzimlari” kafedrasi

“Kompyuterli modellashtirish” fanidan

4_Mustaqil ish

Guruh:20-01

Bajardi: Umirzakov J

Qabul qildi:Abdukarimov A

Samarqand_2024

Mavzu:MATLABtiziminingimkoniyatlari
Ishdanmaqsad:MATLAB tiziminingimkoniyatlaribilantanishish.

MATLABvaqtsinovidano’tganmatematikhisoblarniavtomatlashtirishtizimlaridanbiridir.Umatritsaviyamallarniqo’llashgaasoslangan.Bunarsatizimning nomi— MATrix LABoratory-matritsaviylaboratoriyada o’z aksinitopgan.

Matritsalarmurakkabmatematikhisoblarda,jumladan,chiziqlialgebramasalalarini yechishda va dinamik tizimlar hamda ob’ektlarni modellashda kengqo’llaniladi. Ulardinamik tizimlar va ob’ektlarning holat tenglamalarini avtomatikravishda tuzish va yechishning asosi bo’lib hisoblanadi. BungaMATLABningkengaytmasiSimulinkmisolbo’lishimumkin.
Hozirgi vaqtdaMATLAB ixtisoslashtirilgan matritsaviy tizim chegaralaridanchiqibuniversalintegrallashgankomp’yuterdamodellashtizimigaaylandi.Umuman olganda,MATLAB matematikaning rivojlanishi davomida to’planganmatematik hisoblashlar bo’yicha tajribani o’zida mujassamlashtirgan va uni grafikvizuallashvaanimatsiyavositalaribilanuyg’unlashtirilgan.MATLABtizimiilovaqilinadigankattahajmdagihujjatlarbilanbirgalikdaEHMnimatematikta’minlash bo’yicha ko’p tomli ma’lumotnoma (bildirgich, spravochnik) vazifasinibajarishimumkin.
MATLAB tiziminiMoler (S. V. Moler) ishlab chiqqan va 70-yillardaundankatta EHMlarda keng foydalanilgan. MathWorks Inc firmasining mutaxassisi DjonLitl (John Little)80-yillarning boshlaridaIBM PC, VAX va Macintosh klassidagikomp’yuterlar uchunPC MATLAB tizimini tayyorlagan. Keyinchalik MATLABtiziminikengaytirishuchunmatematika,dasturlashvatabiiyfanlarbo’yichajahondagi eng yirik ilmiy markazlar jalb qilingan. Hozirgi vaqtda tizimning engyangiversiyasiyalariMATLAB-6vaMATLAB-7mavjud.
MATLABtiziminingvazifasiharxilturdagimasalalarniyechishdafoydalanuvchilarni an’anaviy dasturlash tillariga nisbatan afzalliklarga ega bo’lganva imkoniyatlari keng modellash vositalari bilan ta’minlashdir.MATLABningimkoniyatlari juda keng. Undan hisoblashlarni bajarish va modellash uchun fan vatexnikaninghar qandaysohasidafoydalanishmumkin.
MATLABasosanquyidagivazifalarnibajarishuchunishlatiladi:

matematikhisoblashlar;
algoritmlarniyaratish;
modellash;
ma’lumotlarnitahlilqilish, tadqiqqilishva vizuallashtirish;
ilmiyvainjenerlikgrafikasi;

ilovalarniishlabchiqishvaboshqalar.

MATLAB ochiq arxitekturaga ega, ya’ni mavjud funktsiyalarni o’zgartirish vayaratilgan xususiy funktsiyalarni qo’shish mumkin. MATLAB tarkibiga kiruvchiSimulinkdasturirealtizimvaqurilmalarnifunktsionalbloklardantuzilganmodellar ko’rinishida kiritib imitatsiya qilish imkoniyatini beradi. Simulink judakattavafoydalanuvchilartomonidanyanadakengaytirilishimumkinbo’lganbloklarningbibliotekasigaega.Bloklarningparametrlarisoddavositalaryordamidakiritiladivao’zgartiriladi.
Simulink yuzdan ortiq biriktirilgan bloklarga ega. Bloklar vazifalariga mosholda guruhlarga bo’lingan: signallar manbalari, qabul qilgichlar, diskret, uzluksiz,chiziqlibo’lmagan,matematikfunktsiyalarvajadvallar,signallarvatizimlar.Foydalaniluvchi blok va bibliotekalar yaratish funktsiyasiga ega bo’lganligi sababliSimulinkda qo’shimcha ravishda kengayuvchi bloklar bibliotekasini hosil qilishmumkin. Biriktirilgan va foydalaniluvchi bloklarning funktsionalligini sozlashdantashqari, belgi(znachok) va dialoglardan foydalanib foydalaniluvchi interfeys hosilqilish ham mumkin,Maxsus mexanik, elektr va dasturiykomponentlarning(motorlar,o’zgartkichlar,servo-klapanlar,ta’minlashmanbalari,energetikqurilmalar,filtrlar,shinalar,modemlarvaboshqadinamikkompanentlar)ishlashini modellashtiruvchi bloklaryaratish mumkin. Yaratilgan blokni kelajakdafoydalanishuchunbibliotekadasaqlab qo’yishmumkin.
Keyingi yillarda loyihachilar matematik tizimlarning integratsiyalashuviga vaulardan birgalikda foydalanishga katta e’tibor bermoqdalar. Murakkab matematikmasalalarni bir necha tizimlar yordamida yechish eng yaxshi va mos vositalarnitanlashimkoniyatiniberadivaolinadigannatijalarningishonchliliginiorttiradi.
MATLAB tizimi bilan keng tarqalgan matematik tizimlar ( Mathcad, Mapleva Mathemati) integrallashuvi mumkin.Matematik tizimlarni zamonaviy matnliprotsessorlar bilan birlashtirishga intilish ham mavjud. Masalan, MATLAB yangiversiyalariningvositasi—Notebook—Word95/97/2000/XRmatnprotsessorlaridatayyorlanayotganhujjatningkeraklijoylarigaMATLABhujjatlari va sonli, jadval yoki grafik ko’rinishdagi hisoblash natijalarini qo’yishimkoniyatiniberadi.Natijada“jonli”elektronkitoblarnitayyorlashmumkin.Ulardanamoyishqilinayotganmisollarnioperativtarzdao’zgartirishmumkin.Masalan,boshlang’ichshartlarnio’zgartirib,masalaniyechishnatijalariningo’zgarishini kuzatish mumkin. MATLAB 6 da grafiklarni Microsoft PowerPointslaydlarigaeksportqilishningtakomillashganvositalariham ko’zda tutilgan.
MATLABda tizimni kengaytirish masalalari maxsus kengaytirish paketlari -Toolboxasboblarto’plamiyordamidahalqilinadi.Ularningko’plariboshqadasturlar bilan integratsiyalashuv uchun maxsus vositalarga ega.MATLAB tizimibloklarko’rinishidaberilgan,dinamiktizimvaqurilmalarnimodellashuchunyaratilganSimulinkdasturiytizimibilanhamintegratsiyalashgan.Vizual-yo’naltirilgandasturlashprintsiplarigaasoslanganSimulinkmurakkabqurilmalarniyuqori aniqlikdamodellashimkoniyatiniberadi.
O’znavbatidaboshqako’plabmatematiktizimlar,masalan,MathcadvaMaple MATLAB bilan ob’ektli va dinamik bog’lanishi mumkin. Natijada ularMATLABdagimatritsalarbilanishlashningeffektivvositalaridanfoydalanishlari
mumkin.Komp’yutermatematiktizimlariningbundayintegratsiyalashuvtendentsiyasishubhasizkeyinchalikhamdavometadi.
MATLAB — kengayuvchi tizim, uni har xil turdagi masalalarni yechishgaoson moslashtirish mumkin.Uning eng katta afzalligi tabiiy yo’l bilan kengayishiva bu kengayish m-fayllar ko’rinishida amalga oshishidir. Boshqacha aytganda,tizimningkengayishlarikomp’yuterningqattiqdiskidasaqlanadivaMATLABningbiriktirilgan(ichki)funktsiyalarivaprotseduralarikabikeraklivaqtdafoydalanishuchunchaqiriladi.
Tizimning qo’shimcha pog’onasini toolbox kengaytmalar paketi tashkil etadi.U tizimni turli sohalardagi masalalarni yechishga yo’naltirish imkoniyatini beradi.Bunday sohalarga misol tariqasida matematikaning maxsus bo’limlari, fizika vaastronomiya,telekommunikatsiyavositalari,matematikmodellash,hodisaviyboshqariluvchi tizimlarni loyihalash va boshqa sohalarni keltirish mumkin. Xulosaqilib aytganda, MATLAB foydalanuvchilarning masalalarini yechish uchun yuqoridarajadagimoslashuvchanlikkaega.
MATLAB tizimi kuchli matematik-yo’naltirilgan yuqori darajali dasturlash tilisifatidayaratilgan.Bundayyo’nalishtizimningafzalliklaridanbiribo’libhisoblanadi va uni yangi, yanada murakkab matematik masalalarni yechish uchunqo’llashmumkinligidandalolatberadi.
MATLAB tizimi BASICga o’xshash (Fortran va Paskalning ayrim elementlariham qo’shilgan)kirish tiliga ega. Dastur ko’plab komp’yuterdan foydalanuvchilaruchun tanish bo’lgan an’anaviy usulda yoziladi. Bundan tashqari tizim dasturlarniharqandaymatntahrirlagichiyordamidatahrirlashimkoniyatiniberadi.MATLABo’ziningsozlagichlitahrirlagichigaham ega.
MATLAB tizimining tili matematik hisoblashlarni dasturlash sohasidaharqandaymavjudyuqoridarajadagiuniversaldasturlashtillaridanboyroqdir.Uhozirgivaqtdamavjudbo’lgandeyarlihammadasturlashvositalariniamalgaoshiradi,jumladan,ob’ektga-mo’ljallanganvavizualdasturlashni(Simulinkvositalari yordamida) ham. Umuman olganda, MATLAB tizimidan foydalanishtajribali dasturlovchilar uchun o’z fikrlari va g’oyalarini amalga oshirish uchuncheksizimkoniyatlarberadi.

Download 1.53 Mb.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Download 1.53 Mb.