O`zbekiston respublikasi sog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmasevtika instituti

Download 5,37 Mb. Pdf ko'rish
bet	23/286
Sana	16.05.2024
Hajmi	5,37 Mb.
	#236914

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 286

Bog'liq
katta kitob

Optik xal etish
Optik xal etish deb (boshqa nomi-vizirlash ko‘rsatkichi) yorug‘lik dog‘i diametrini va
o‘lchash ob’ektigacha bo‘lgan masofani munosbatlariga aytiladi. Pirometrga xos texnik
xujjatlashtirishda, odatda vizirlashtirish ko‘rsatkichini aniq qiymati ko‘rsatiladi yoki yo‘nalganlik
diagrammasi keltiriladi.
12.3-rasm. Pirometrni mo‘ljalga yo‘naltirish diagrammasi.
O‘ziga xos ravishda, yorug‘lik dog‘i diametrini optik hal etish bilan aniqlanadi va pirometr
va o‘lchash ob’ekti orasidagi masofaga bog‘liq bo‘ladi (S = k*D, bunda k — vizirlashtirish
ko‘rsatkichi, D — ob’ektgacha bo‘lgan masofa. Dog‘ni minimal diametri ob’ektni eng kichik
bo‘lgan o‘lchamiga muvofiq keladi va u ushbu pirometr bilan berilgan masofada o‘lchanishi
mumkin. Optik xal etish kattaligi qancha katta bo‘lsa (S/D, garchi ba’zan teskari kattaliklardan
(D/S) foydalanilsa ham), pirometr shuncha mayda predmetlarni farqlay oladi. O‘lchash aniqligi
o‘lchanayotgan dog‘ini diametri ob’ekt o‘lchamidan kichik bo‘lgunga qadar, ob’ektgacha bo‘lgan
masofaga qaram bo‘lmaydi. Agarda dog‘ diametri kattalashsa, asbob boshqa ob’ektlardan
nurlanishni qabul qila boshlaydi va bu esa o‘lchash natijalariga katta ta’sir ko‘rsatadi.
12.4-rasmda vizirlashtirish dog‘ini joylashishlarini turli varinatlari keltirilgan
12.4-rasm. Vizirlashtirish dog‘ini joylashishlarini
turli variantlari.
1.
to‘g‘ri — bu holatda asbobni faqat tavsiflari bilan aniqlanadi va masofaga bog‘liq emas; .
2.
tang xolatdagi — dog‘ni diametri ob’ekt yuzasi o‘lchamiga teng, o‘lchash xatoliklarini
kattalashish extimoli mavjud;
3.
tang oldi xolat —o‘lchash aniqliklari muxim darajada tushib ketadi, o‘lchashni o‘tkazish
tavsiya qilinmaydi.

30
Fokusga xos masofa
Ko‘pigina pirometrlar uchun pirometrni yo‘nalganlik diagrammasi faqat etarlicha katta
masofalardagina konusga xos deb hisoblanadi, yaqinroqda u yanada ko‘proq murakkab shaklga
ega. Ko‘pincha pirometrni sezuvchanlik zonasi avval torayadi, keyin esa konus ko‘rinishida
kengayib boradi. Minimal diametrga erishgandagi masofa F fokus masofasi deb ataladi, shunga
o‘xshash yo‘nalganlik diagrammasi bo‘lgan pirometrlar uchun ushbu parametr texnik
xujjatlashtirishlarda ko‘rsatilishi kerak. Fokuslari 30…60 sm atrofida va dog‘ diamerti 5…8 mm
bo‘lgan maxsus qisqa fokusli pirometrlar ham ishlatiladi.

Download 5,37 Mb.

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 286

Download 5,37 Mb.

Pdf ko'rish