|
O‘zbekistonda fanlararo innovatsiyalar va 12- son ilmiy tadqiqotlar jurnaliBog'liq Mamatojiyeva Barnoxon Alisherovna (1) formal til nazariyasi, 12-modul. Yog‘ochga ishlov berish texnologiyasi. Duradgorlikning, Документ DOCX (2), 9-маъруза. Кукун (1), 8-маъруза. Кукун, To‘lan Nizom, TА`LIMNI TАSHKIL ETISH, Ўзбек тили-9, Улугбек, ФИЛОЛОГИК АСАРЛАР, MUNDARIJ1O‘ZBEKISTONDA
FANLARARO
INNOVATSIYALAR
VA
12-
SON
ILMIY
TADQIQOTLAR
JURNALI
19.10.2022
703
presslangan yog‘och materiallar qurilishlarda, mebel korxonalarida keng
ishlatilmoqda.
Ishlab chiqarishda har qanday buyum tayyorlashda materialdan to‘g‘ri va
tejamkorlik bilan foydalanish, tayyorlangan buyumning sifatini, ishlab chiqarishning
samaradorligini oshirish uchun ishlatiladigan materialning turini, xususiyatini, unga
ishlov berish texnologiyasini bilish talab etiladi. Shunga ko‘ra o‘quvchilarni xalq
xo‘jaligining turli sohalarida ishlatiladigan yog‘och materiallarining tuzilishi, turlari,
xossalari, ularga ishlov berish usullari bilan tanishtirib o‘tamiz.
Bevosita birikma yog‘och konstruksiyalarda keng qo‘llaniladi va siqiluvchi bir
elementdan zo‘riqishni ikkinchisiga burchak ostida yoki element o‘qi bo‘ylab uzatishda
qo‘llaniladi. Bunday birikmalar ferma belbog‘ining oraliq va tayanch tugunlarida, tekis
va fazoviy murakkab konstruksiya elementlari tutashmalarida keng tarqalgan.
O‘yib biriktirish xoda va chorqirralardan yasalgan konstruksiyalarda qo‘llaniladi.
O‘yib biriktirish bir, ikki va uch tishli bo‘lishi mumkin. Sodda va ishonchli ishlashi
uchun bir tishlisi keng tarqalgan. Ezilish tekisligi ta’sir kuchiga nisbatan 90° burchak
ostida belgilanadi, tutashuvchi element o‘qi esa shu yuza markazidan o‘tishi kerak. Bu
tadbirga ko‘ra, yorilish tekisligi bo‘yicha ishqalanish kuchi sodir bo‘ladi, birikmaning
siljishga yaxshi ishlashi ta’minlanadi.
Yarim yog‘ochli o‘yib biriktirishlar, chorqirra yoki g‘o‘lalarning uchini yarmigacha
kesib, bir-biriga ulashda ishlatiladi, so‘ngra ular xavfsizlik bolti bilan mahkamlanadi.
Bunday birikmalar stropilalarni bir-biriga biriktirishda ishlatilishi mumkin. Qiya kesib
biriktirishlar yog‘och chorqirra yoki g‘o‘lalarning uzunligi bo‘yicha biriktirish zarur
bo‘lganda ishlatiladi, ular ham konstruktiv bolt bilan mahkamlanadi. Yarim taxtali
biriktirishlarda taxtalarning ikki tomonida ariqcha ochib, qo‘shni taxtalar
jipslashtiriladi. Shipli biriktirishlarda yoki shpuntlarda taxtaning bir tomonida ariqcha,
ikkinchi tomonida ship ochiladi va taxtalar bir-biriga jipslashtiriladi.
Rama – asosiy yuk ko‘taruvchi yog‘och konstruksiyalarning turlaridan biri
hisoblanadi. Ularning shakli ko‘pgina ishlab-chiqarish va jamoat binolariga mos keladi.
Rama ustun va to‘sinlari tom yopma va devor konstruksiyalari uchun asos bo‘lib
xizmat qiladi. Lekin ramaga juda ko‘p miqdordagi yog‘och materiallari talab qilinadi va
ular 12
24 metr oraliqlarda qo‘llaniladi. Xorijiy davlatlarda yog‘och ramalar 60
metrgacha bo‘lgan oraliqlarda ham qo‘llanilmoqda.
Statik sxemalari bo‘yicha ramalar statik aniq va statik noaniq turlarga bo‘linadi.
Ularning afzalligi shundaki, rama kesimlaridagi zo‘riqishlar poydevorni cho‘kishiga
bog‘liq emas va ularning tugun yechimlari soddaroq yechilgan. Kamchiligi tugunlarida
katta zo‘riqishlar hosil bo‘lishidadir. Yog‘och ramalar sxemalari: a-uch sharnirli; b-ikki
sharnirli, bikr mahkamlangan; v-ikki sharnirli sharnirli tayangan. Ikki sharnirli bikr
tayanch tugunli sxema bir marta statik noaniq hisoblanadi. Bu sxemaning afzalligi,
rama to‘sinining ustuni bilan birikish joyida eguvchi momentning qiymati nolga teng
bo‘ladi. Kamchiligi ramada bikr tayanch tugunlarining mavjudligidir. Bikr tayanch
tugunlari sharnirli tayanch tugunlariga nisbatan murakkabroqdir. Ikki sharnirli,
|
| |
