O’ZBEKISTON RESPUBLIKASINI 2030–YILGACHA KOMPLEKS

18 
Uchinchidan, bozor iqtisodiyoti faoliyatini ta'minlashning samarali vositalarini 
jadal joriy etish, jumladan, xususiy mulkni himoya qilish va yer munosabatlarini 
tartibga solishning samarali mexanizmlarini joriy etish, davlat organlari faoliyati 
samaradorligini oshirish, korrupsiyaga barham berish va moliya bozorini 
rivojlantirishni ta'minlash amalga oshirilmoqda. 
To'rtinchidan, mamlakat iqtisodiyoti inson kapitalining past sifati, yaratilgan 
daromadlarni taqsimlashdagi tengsizlik, zaif ijtimoiy himoya va ilmiy-texnik 
salohiyat, tabiiy resurslardan oqilona foydalanish va charchash bilan birga 
inkluzivlikning past darajasi bilan tavsiflanadi.
Beshinchidan, mavjud muammolar ta'lim tizimining tegishli moddiy-texnik 
bazasini ta'minlashda kamchiliklarga teng ravishda tayyorlanayotgan kadrlarning 
past darajada va turli profildagi kadrlarga bo'lgan talabning hududiy muvozanatida 
aks ettiriladi. Ilmiy muassasalar va iqtisodiyotning Real sektori o'rtasidagi zaif 
munosabatlar innovatsiyalarni joriy etish va yangi texnologiyalarni ishlab 
chiqarishga moslashtirish imkoniyatlarini cheklaydi. 
Mamlakatimizning ayrim hududlarida mutaxassislar, ayniqsa, shifokorlar va 
o'qituvchilar, shuningdek, ishchi kasb-hunar mutaxassislari yetishmasligi ta'lim 
muassasalari bitiruvchilarining mutaxassisligi bo'yicha ishga joylashishiga olib 
kelmoqda. Shu bilan birga, mehnat ta'minotining yuqori darajasi mehnat 
resurslaridan ortiqcha bo'lgan hududlarda ishsizlikning oshishiga ta'sir qiladi va 
norasmiy bandlikning yuqori darajasi (40%) mamlakat davlat byudjeti daromadiga 
salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Oltinchidan, global ekologik tahdid va sanoatning ko'payishi, chiqindilarning 
ko'payishi, tabiiy xom ashyoning yangi konlarini o'zlashtirish, shuningdek tabiiy 
atrof-muhit va suv resurslarining pasayishi (shu jumladan ekin maydonlarining 
kamayishi va yer unumdorligining pasayishi) natijasida yuzaga kelgan global 
ekologik tahdid va noqulay uzoq muddatli iqlim o'zgarishlari noqulay 
tendentsiyada o'z aksini topmoqda. Iqlim o'zgarishi, bu kasalliklar darajasining 
o'sishiga, suv ta'minoti va umuman O'zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishiga 
salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. 
Bundan tashqari, iqtisodiy munosabatlarni tartibga solish sohasida qonunlar va 
boshqa normativ-huquqiy hujjatlarni amalga oshirishning huquqiy bazasi va 
mexanizmlari nomukammal bo'lib qolmoqda, davlat boshqaruvi tizimida 
javobgarlik va ulardan foydalanishni nazorat qilishning tegishli mexanizmisiz 
to'g'ridan-to'g'ri tartibga solish vositalari ustunlik qiladi.
Davlat korxonalarining zaif moliyaviy holati, to'lov munosabatlarining buzilishi, 
o'z aylanma mablag'larining surunkali yetishmasligi oqibatida korxonalarning 
ishlamay qolishi xususiylashtirish jarayonlarining sekinlashishi va tadbirkorlik 
faoliyatida erkinlikni cheklashning natijasidir. 

19 
Umuman olganda, mamlakat iqtisodiyotini jadal rivojlantirish salohiyati, ya'ni 
iqtisodiyotning Real sektorini maqsadli va universal modernizatsiya qilish, foydali 
qazilmalarni qazib olishni kengaytirish, kichik biznesni jadal rivojlantirish, mehnat 
migrantlarining tarjimalari va boshqa shunga o'xshash omillar iqtisodiy o'sishni 
ta'minlashga ta'sirini yo'qotdi.
Shu bois Jahon iqtisodiyotining rivojlanish tendensiyalarini hisobga olgan holda 
ishlab chiqilgan Konsepsiya, mamlakat iqtisodiyotiga salbiy tashqi omillar, 
demografik tendensiyalar va mehnat bozoridagi keskinliklar ta'sirini yumshatish, 
hududlarning ishlab chiqarish salohiyatini oshirish, bandlik o'sishini ta'minlash va 
aholi turmush sharoitlarini yaxshilash chora-tadbirlari mamlakat iqtisodiyotini 
barqaror rivojlanish va aholi farovonligini oshirish yo'lida o'tish masalalarini 
kompleks hal etishda muhim omil hisoblanadi. 
Konsepsiya 2030 - yilgacha bo'lgan davrda belgilangan O'zbekiston Respublikasini 
barqaror rivojlantirish quyidagi maqsadlar prinsiplari va vazifalariga javob beradi:
1. Kam ta'minlanganlik darajasini har tomonlama qisqartirish, oziq-ovqat 
xavfsizligini qo'llab-quvvatlash, qishloq xo'jaligini barqaror rivojlantirishga 
ko'maklashish, sog'lom turmush tarzini yuritish, har tomonlama sifatli ta'limni 
ta'minlash, hayot davomida ta'lim olish imkoniyatlarini rag'batlantirish, gender 
tengligi masalalarini hal etish. 
2. Suv resurslarini saqlash va ulardan oqilona foydalanish, sanitariyani 
rivojlantirish, barcha uchun arzon, ishonchli, barqaror va zamonaviy energiya 
manbalaridan foydalanishni ta'minlash.
3. Samarali ish bilan bandlikni oshirish, barqaror infratuzilmani yaratish, keng 
qamrovli va barqaror sanoatlashtirish va innovatsiyalarni qo'llab-quvvatlash 
asosida barqaror va inklyuziv iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish. 
4. Shahar va aholi punktlarining ochiqligi, xavfsizligi, hayotiyligi va ekologik 
barqarorligini ta'minlash, shuningdek, iste'mol va ishlab chiqarishning oqilona 
modellariga o'tish, iqlim o'zgarishi va uning oqibatlari bilan kurashish bo'yicha 
tezkor choralar ko'rish va boshqalar.
Konsepsiya O'zbekiston Respublikasini o'rta va uzoq muddatli ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning maqsadlari, ustuvor vazifalari va vazifalarini belgilaydi va 
oqlaydi. 
Shu bilan birga, konsepsiyaning asosiy maqsadi inklyuziv va barqaror iqtisodiy 
o'sish davrida respublikaning har bir fuqarosining yuksak darajasi va hayot sifatini 
ta'minlaydigan bilimlarga asoslangan eksportga yo'naltirilgan bozor iqtisodiyotini 
shakllantirish bilan belgilanadi.

20 
Prognozlarga ko'ra, mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishda o'lchanadigan 
maqsadli ko'rsatkichlar sifatida real YaIMning 2,1 barobar o'sishini va aholi jon 
boshiga YaIMning 2030 yilga nisbatan 3 barobar yoki 4538 dollargacha bo'lishini 
ta'minlash ko'rib chiqiladi. 2018 - yilda belgilangan maqsadlarga erishish uchun 
o'rtacha yillik iqtisodiy o'sish sur'ati 6,4% dan kam bo'lmasligi kerak. 
2030 yilga kelib aholi jon boshiga to'g'ri keladigan YaIMning erishilgan qiymati 
O'zbekistonga o'rtacha daromad darajasi yuqori bo'lgan mamlakatlar guruhiga 
kirish, mehnat bozoridagi keskinlik darajasini pasaytirish, aholi daromadlari 
o'sishini ta'minlash va kam ta'minlanganlik darajasini ikki barobar qisqartirish, umr 
ko'rish davomiyligini 78-80 yilgacha oshirish, o'lim ko'rsatkichini bir yarim 
barobar qisqartirish, aholining uy-joyga bo'lgan ehtiyojini to'liq qondirish (20 
kv.m.), sifatli ichimlik suvi (100%) ga erishish kerak.
2018-2030 yillarda YAIM o'sishining asosiy omillari sanoatning real hajmlari 2,3 
barobar o'sishini ta'minlash (2018 yilda 26,3% dan 2030% gacha YAIM ulushini 
oshirish), qurilish ishlari 2,1 barobar (5,7% dan 6,4% gacha) va xizmatlar sohasi 
2,1 barobar (35,6% dan 39,3% gacha) va mos ravishda qishloq xo'jaligi ulushi 1,8 
barobar (32,4% dan 21% gacha) kamayishi hisoblanadi. 
Iqtisodiyotning ishlab chiqarish salohiyatining o'sishi eksport hajmining 3 barobar 
ko'payishini ta'minlaydi. Iqtisodiy o'sishni ta'minlash uchun kapital qo'yilmalar 
hajmini 3,1 barobar, to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalar hajmini 7,0 marta 
oshirish kerak bo'ladi.
Shu bilan birga, maqsadlarga erishishda asosiy omillar hisobga olinadi: 
1. Mehnat resurslarini maqsadli tartibga solish mexanizmlarini ishlab chiqish va 
inson kapitalini oshirish, iqtisodiy o'sish resurslaridan samarali foydalanish orqali 
demografik omilning samarali iqtisodiy o'sishga o'sishini o'zgartirish.
Ta'kidlash joizki, bugungi kunda mamlakatning mehnat resurslari jami aholining 
56,7% ni tashkil etadi. Har yili mehnat bozoriga 200-250 ming kishi kiradi. 
Aholining yosh tarkibi (mehnatga layoqatli aholining 60%) yuqori mehnat faoliyati 
va katta harakatchanligi bilan ajralib turadigan mehnat salohiyatini shakllantirishga 
imkon beradi. 
2. Hududlarning moddiy-texnik va moliyaviy bazasini mustahkamlash, mahalliy 
resurslarni jadal safarbar etish va samarali ish o'rinlari tashkil etish va mahalliy 
aholi daromadlarini oshirishni ta'minlaydigan infratuzilma, ishlab chiqarish va 
ijtimoiy loyihalarni amalga oshirish imkoniyatlari orqali mintaqaviy omildan 
samarali foydalanish. Bunda sanoat ishlab chiqarishlarini samarali rivojlantirish va 
joylashtirish, xususiy va xorijiy investitsiyalarni jalb etish uchun iqtisodiy va 
ixtisoslashtirilgan zonalar, tarmoq klasterlari, kichik sanoat zonalari, innovatsion 

21 
markazlar, texnoparklarning afzalliklari va afzalliklaridan foydalanishga alohida 
e'tibor qaratiladi.
3. Jalb qilinayotgan investitsiyalar hajmini oshirish konsepsiyasidan ularni 
samarali ishlatish konsepsiyasiga tizimli o'tish orqali iqtisodiy o'sish va tarkibiy 
o'zgarishlarni ta'minlashda maqsadli investitsiya siyosatini olib borish. Bunga 
tabiiy-xomashyo resurslaridan oqilona foydalanish, qayta tiklanadigan energiya 
manbalari va yuqori qo'shimcha qiymatga ega tarmoqlarni rivojlantirish, 
shuningdek, atrof-muhitga emissiyalarni kamaytirish, ekotizimlarni saqlash va 
tiklash imkonini beradi. 
Konsepsiyaning amalga oshirilishi uzoq muddatli davrning turli bosqichlarida 
quyidagi natijalarni beradi.
Birinchi bosqichda (2019-2021) qabul qilingan hujjatlarni amalga oshirish orqali 
iqtisodiyotni yangi shartlar va bozor mexanizmlariga moslashtirish amalga 
oshiriladi, bu quyidagi vazifalarni hal qilishda aks etadi 
makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlash;
davlat xizmatlari uchun kadrlar tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish 
tizimini isloh qilish; 
byudjet siyosati sohasida rivojlangan mamlakatlar standartlariga o'tish;
bozor munosabatlarining institutsional bazasini yanada rivojlantirish; 
ta'lim, fan, sog'liqni saqlash, AKT sohalarini rivojlantirish, inson kapitaliga 
investitsiyalarni kengaytirish;
korruptsiyani cheklash va soya iqtisodiyoti darajasini pasaytirish; 
ishlab chiqarish, ijtimoiy va moliyaviy infratuzilmani rekonstruksiya qilish, 
modernizatsiya qilish va kengaytirish;
qimmatli qog'ozlar va obligatsiyalar bozorining jadal rivojlanishi; 
raqobatni rivojlantirish va monopoliyadan chiqarish: tabiiy monopoliyalar narxini 
nazorat qilish, oddiy monopoliyalarni bartaraf etish; bank sohasida, aviatransport, 
avtomobilsozlik, energetika va boshqa sohalarda raqobatni kuchaytirish.;
EAEC va boshqa bir qator mamlakatlar bilan erkin savdo bitimlarini imzolash 
orqali tashqi savdoni kengaytirish; 
mahsulotlar ishlab chiqarishda zamonaviy ekologik va resurslarni tejaydigan 
standartlar, ISO sifat menejmenti tizimlarini jadal joriy etish.

22 
Bunda makroiqtisodiy barqarorlikni ta'minlash yo'nalishida: 
soliq yukini yanada optimallashtirish va iqtisodiyotga davlat aralashuvi darajasi;
mamlakat JSTga a'zo bo'lishidan oldin tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishning 
eksportga 
yo'naltirilgan 
tarmoqlariga 
nisbatan 
protektsionizm 
siyosatini 
kuchaytirish; 
bank sektorida moliyaviy bozorlarni rivojlantirish va raqobatni ta'minlash, monetar 
siyosatning zamonaviy vositalarini joriy etish orqali uzatish mexanizmining 
samaradorligini oshirish;
markaziy bank obligatsiyalarini chiqarish hisobiga qimmatli qog'ozlar bozorida 
operatsiyalar mexanizmlarini joriy etish; qisqa muddatli likvidlik banklararo 
bozorini shakllantirish bilan asosiy stavkani joriy etish. 
Ikkinchi bosqichda (2022-2025 yil) ishlab chiqarish korxonalarini jadal 
rivojlantirish, foydalaniladigan resurslar samaradorligini oshirish, iqtisodiyotning 
barqaror rivojlanishini ta'minlashga qaratilgan yangi bozor va ishlab chiqarish 
tuzilmalarini shakllantirish hisobiga iqtisodiyot tarmoqlarida sifatli tarkibiy 
o'zgarishlarga erishiladi.
Ushbu bosqichda iqtisodiy o'sishning sifati uning samarali bandlikni kengaytirish 
va boshqa ijtimoiy muammolarni hal etishdagi hissasini kuchaytirish hisobiga 
sezilarli darajada oshadi. Institutlarning salohiyati kuchaygani sayin ta'lim va 
sog'liqni saqlash xizmatlari sifati oshadi, kichik biznesni sanoatlashtirish va yangi 
sanoat siyosatiga o'tish uchun sharoitlar yaratiladi, yirik davlat biznes 
uyushmalarida boshqaruv sifatining oshishi ularning global qiymat zanjiriga 
kiritilishini ta'minlaydi. Ushbu bosqichda davlat siyosati tadbirlarining asosiy 
ustuvor yo'nalishlari quyidagilar bo'ladi: 
makroiqtisodiy barqarorlikni saqlash;
davlat xizmatini isloh qilish, korrupsiya darajasini yanada qisqartirish, davlat 
boshqaruvi sifatini oshirish va markazsizlashtirish, joylarda jamoatchilik nazoratini 
kuchaytirish, mintaqaviy rivojlanish; 
byudjet xarajatlarining samaradorligi uchun moliyaviy qoidalar va mezonlarni 
belgilash, fiskal markazsizlashtirish, fiskal qoidalar asosida byudjet daromadlarini 
shakllantirish mexanizmlarini joriy etish, moliyaviy xatarlarni boshqarish, 
natijalarga yo'naltirilgan byudjetlashtirish byudjet mablag'laridan foydalanish 
samaradorligini baholash, ichki va tashqi davlat qarzlarini boshqarish va davlat 
qimmatli qog'ozlarini muomalaga kiritish asosida bozor vositalarini rivojlantirish;
raqobatbardosh milliy innovatsion tizimni shakllantirishni yakunlash; 

23 
bilim iqtisodiyotining yuqori texnologik sohalarida yangi raqobatbardosh 
tarmoqlarni rivojlantirish;
ta'lim va sog'liqni saqlash xizmatlari sifatini oshirish (60% qamrab olingan 
majburiy tibbiy sug'urta elementlarini joriy etish), yuqori sifatli oliy ta'lim bilan 
qamrab olinishini oshirish; 
ilm-fan, ta'lim va sog'liqni saqlashni moliyalashtirish bo'yicha jahon standartlariga 
erishish;
ishlab chiqarish kuchlarini Klaster joylashtirish printsipiga asoslangan yangi 
eksportga yo'naltirilgan sanoat siyosatiga o'tish; 
mamlakatning EAEC va WTO ga kirishini izchil o'rganish, savdo siyosati va 
eksportini liberallashtirish, tarifsiz savdo to'siqlarini qayta ko'rib chiqish va ularni 
JST shartnomalari va me'yorlariga muvofiqlashtirish.
Bunda makroiqtisodiy barqarorlikni saqlash maqsadida Markaziy bank tomonidan 
valyutani targetlash va pul massasini maqsadli rejimidan suzuvchi valyuta kursi 
(Markaziy bankning valyuta aralashuvi mavjud bo'lmagan) sharoitida inflyatsion 
targetlashga o'tish rejalashtirilmoqda, bunda inflyatsiyaning maqsadli darajasi 10-
12% darajasida bo'lishi kerak. To'lov balansiga kelsak, savdo balansi profitsitga 
o'tish bilan 2025 yilgacha kamayishi kerak va bu mahsulot eksporti yiliga 15-20% 
o'sishi kerak. 
Uchinchi bosqichda (2026-2030 yil) iqtisodiyotni eksport xom ashyolardan 
innovatsion rivojlanish turiga o'tish, eksportga yo'naltirilgan iqtisodiyotni jadal 
rivojlantirish:
suv, 
yer, 
mineral-xomashyo 
va 
energetika 
resurslaridan 
foydalanish 
samaradorligini tubdan oshirish; 
inson kapitalini rivojlantirish (kamida top 500ga 5 milliy oliy o'quv yurtlari kirishi, 
maktab ta'lim sifati bo'yicha top 30 kirib mamlakat, 99 % majburiy tibbiy sug'urta 
qamrovini kengaytirish);
iqtisodiyot sub'ektlari va fuqarolarning aksariyat qismida innovatsion xulq-atvorga 
turtki berish, innovatsiya sohasini rivojlantirish va tovarlar va xizmatlar ishlab 
chiqarishni texnologik modernizatsiya qilish; 
o'qimishli odamlarning keng o'rta sinfini va odamlar uchun teng imkoniyatlarga 
ega demokratik fuqarolik jamiyatini shakllantirish (gender tengsizligini to'liq 
bartaraf etish).
To'lov balansiga kelsak, ushbu bosqichda tashqi savdo balansining ortiqcha bo'lishi 
kerak. Ushbu mahsulotlar eksporti yiliga 15-20% o'sishi kerak. Ushbu davr 

24 
mobaynida DYY oqimi 10-15 milliard dollar darajasida saqlanishi kerak. 
Makroiqtisodiy barqarorlik Markaziy bankning moslashuvchan inflyatsion 
targetlash rejimidan qattiq inflyatsion targetlash rejimiga o'tish orqali qo'llab-
quvvatlanadi va inflyatsiya darajasini yiliga 3-5% ga yetkazadi. Ushbu bosqichda 
erishilgan kelishuvlar doirasida imtiyozlar hisobga olingan holda protektsionizmsiz 
JST doirasida eksportga yo'naltirilgan savdoni yanada rivojlantirish ko'zda 
tutilmoqda. 
Konsepsiyani amalga oshirishning har bir bosqichida strategik ustuvorliklar va 
vazifalarni belgilangan maqsadlar bilan bog'lashga qaratilgan tizimli ijtimoiy-
iqtisodiy siyosat amalga oshiriladi, bu ularning izchilligini ta'minlaydi. O'z 
navbatida, har bir bosqichda hal etiladigan vazifalar mamlakatimiz iqtisodiyoti va 
hududlarining turli tarmoqlari va sohalarini rivojlantirishga doir aniq dasturiy 
chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish, boshqaruv qarorlarini qabul 
qilishning yanada sifatli darajada qo'llab-quvvatlanadi.

25 

Download 353,17 Kb.