|
O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw ministrligi
|
| bet | 52/179 | | Sana | 27.06.2024 | | Hajmi | 3,07 Mb. | | #265905 |
Bog'liq O`zbekstan respublikasi joqari ha`m orta arnawli bilimlendiriw mMetodlar
Ijtimoiy ish
| Psixologik |
Pedagogik
|
Ijtimoiy diagnostika
Metodlari
Intervyu
Monitoring
Ijtimoiy so`rov
Ekspertiza
Biografik metod
Ijtimoiy profilaktika metodlari
Preventiv metod
Ijtimoiy davolash
Sotsiodrama
Ko`llab-kuvvatlash
Ijtimoiy nazorat metodlari
Ijtimoiy nazorat
Ijtimoiy vasiylik
Ijtimoiy tibbiy gamxo`rlik
Ijtimoiy xizmat ko`rsatish
Ijtimoiy reabilitatsiya metodlari
Mexnat terapiyasi
Gurux terapiyasi
Makom o`zgarishi
Inkiroz kelishi
Tashqiliy_metodlar'>Ijtimoiy iktisodiy metodlar
Imtiyoz metodlari
Kompensatsiya metodlari
Ijtimoiy patronaj
Tibbiy patronaj
Ijtimoiy iktisodiy choralar
Tashqiliy metodlar Reglamentlashtirish
Normalashtirish
Tankid
Ijro nazorati
|
Psixotashxisli Intellekt va kobiliyatlar testlari
SHaxsiy so`rovnomalar
Loixaviy testlar
Rasmli testlar
Sotsimetriya
Psixokorrektsion metodlar
O`yin terapiyasi
Tajriba ijtimoiy psixologik trening
Xulk-atvor treningi
Psixologik maslaxat berish metodlari
Empatik tinglash
SHarxlash
Identifikatsiya
Fasilitatsiya
Gipotezalarni ilgari surish
Psixoterapiya metodlari
Suggestil
O`z-o`zini ishontirish
RatsionallaShuv
Psixotaxlil
Tranzakt taxlil
Gurux terapiyasi
Xulk-atvor terapiyasi
Oilaviy psixoterapiya
|
Tashqiliy
Pedagogik eksperiment
Pedagogik tashxis metodlari
Pedagogik kuzatuv
Tabiiy eksperiment
Ta’lim metodlari
Ogzaki (xikoya, suxbat, baxs, ma’ruza)
Ko`rgazmali (namoyish, darslik bilan ishlash)
Amaliy (mashklar, laboratoriya ishlari, didaktik o`yinlar, ijodiy topshiriqlar, muammoli vaziyatlar)
Tarbiya metodlari
Namuna
Ishontirish
O`kitish
Jazolash
Maktash
Mashk
Istikbol
O`yin
Ishonch
Muvaffakiyat
O`z-o`zini tarbiyalash
|
Ishontirish metodi jamiyatda kabul qilingan meyorlarni bola xulki va faoliyoti motivlariga ko`chirishga yordam berib, e’tikodni shakllantiradi.
E’tikod - bu bolaning ma’naviy bilimlarining xakikiyligi va adolatliliga kat’iy ishonch bo`lib, u shaxsning axlokiy faoliyatga va xarakatga ichki xoxishidir. E’tikod - bu muayyan xarakatning zarurligi va to`griligini tuShuntirish va isbotlashdir. Ishontirish jarayonida ijtimoiy pedagog bolaning ongi, xis - tuygulari va irodasiga ta’sir o`tkazadi. Ishontirish metodi maqsadga erishishi uchun bolalarning psixologik xususiyatlarini, ularning xulki va kizikishlarini, shaxsiy tojribasini xisobga olishi zarur.
8-MAVZU: Ta’lim jarayoning mohiyati
Mavzu rejasi:
1. Ta`lim nazariyasi (didaktika) pedagogikaning tarkibiy qismi sifatida. Didaktikaning maqsad va vazifalari.
2. Pedagogik jarayon qonuniyatlari va tamoyillari.
3. Pedagogik jarayonda tarbiyaning mohiyati va maqsadi.
4. Ta`lim jarayonining mohiyati. O`qitish va o`rganish jarayonlari tavsifi, o`quv jarayonida ularning o`zaro bog`liqligi.
5. Ta`lim tamoyillari va qonuniyatlari
Pedagogika fani ta’lim va tarbiya jarayonini ularning yaxlitligi va birligi asosida o’rganadi.
Ikki faoliyatning har birining mohiyatini aniq bayon etish uchun didaktika (ta’lim nazariyasi) va tarbiya nazariyasini ajratib ko’rsatadilar.
Hozirgi davrda didaktika o’qitishning mazmuni, metodlari va tashkiliy shakllarini ilmiy asoslab beruvchi pedagogika sohasi sifatida tushuniladi.
Umumiy didaktikadan tashqari xususiy didaktikalar yoki alohida fanlar bo’yicha ta’lim metodikasi deb ataluvchi didaktikalar ham mavjud.
Ularning mazmuni ta’limning ma’lum bosqichlarida u yoki bu fanlarni o’rganish va ta’lim berishning nazariy asoslarini belgilaydi. Har bir o’qituvchi didaktika asoslarini puxta bilishi va ularga tayangan holda faoliyatni tashkil etishi zarur.
Didaktika predmetini aniqlash bo’yicha turli qarashlar ilgari surilgan. Qarashlarning turlicha bo’lishi didaktikaning metodologik kategoriyalarini aniq ajratilmaganligi bilan bog’liq.
Ko’pchilik olimlar ta’lim obekti deb o’qitish jarayonining maqsadi, mazmuni, qonuniyatlari, metodlari va tamoyillarini ko’rsatadilar.
Didaktika ta’limni ijtimoiy tajriba berish vositasi sifatida e’tirof etadi. Ta’lim yordamida yoshlarni hayotga tayyorlash amalga oshiriladi. Ta’limiy faoliyatni tashkil etishda o’qituvchi — o’quvchi, o’quvchi — o’quv materiali, o’quvchi — boshqa o’quvchilar o’rtasidagi munosabatlar yuzaga keladi.
Pedagogik adabiyotlarda ulardan qaysi biri didaktika uchun asosiy hisoblanishi kerakligi borasida ham turli fikrlar keltiriladi hamda o’quvchining o’quv materialiga bo’lgan munosabati, ya’ni, bilimlarni o’rganish munosabatini asosiy deb e’tirof etuvchi qarashlar soni nisbatan ko’p.
Darhaqiqat, o’qish, o’rganish ta’lim jarayonining ajralmas xususiyatidir. Ta’limga psixologiya nuqtayi nazaridan yondashilsa, ushbu munosabatning ustuvorligiga shubha qolmaydi. Biroq, ta’limga pedagogik, ya’ni, ijtimoiy tajribani berish, o’igatish nuqtayi nazaridan qaralsa faoliyat uchun asosiy sanaluvchi munosabat — ikki shaxs (o’quvchi va o’qituvchi) o’rtasidagi munosabatlar etakchi o’rin egallashi lozim ekanligi anglanadi.
Didaktika predmetining mohiyatini ochishga xizmat qiluvchi yana bir qarash ta’lim-tarbiya jarayonini yaxlit o’rganish zarurligini ilgari suradi. Ta’limning tarbiyaviy vazifalari o’quvchining bilimni o’zlashtirishlarini ta’minlabgina qolmay, shaxs xususiyati, uning rivojlanishi, ma’lum ma’naviy-axloqiy sifatlarni o’zlashtirishi, fe’l-atvori, xulqini tarbiyalash uchun zarur shart-sharoitni yaratishdan iborat.
Didaktikaga ta’limning mazmunli va jarayonli jihatlarini birgalikda o’rganish xosdir. Amaliyotni qayta tashkil etish va takomillashtirish masalalarini nazarda tutgan holda didaktika ta’limni faqatgina o’rganish obvekti sifatidagina emas, balki ilmiy asoslangan loyihalashtirish obekti sifatida qaraydi.
Umumiy didaktikaning predmeti dars o’tish (o’qituvchi faoliyati) va bilim olish (o’quvchining o’rganish faoliyati)ning o’zaro bog’liqligi va aloqadorligi hjsoblanadi.
Didaktikaning vazifalari quyidagilardan iborat:
ta’lim jarayonlari va ularni amalga oshirish shartlarini ta’riflash va tushuntirish;
teplim jarayonini yanada mukammal tashkil etish, ya’ni, ta’lim tizimlari va texnologiyalarini ishlab chiqish;
ta’lim jarayon L uchun xos bo’lgan umumiy qonuniyatlarni aniqlash, omillarini tajilil qilish va ta’riflash.
Didaktika nazariy va bir vaqtning o’zida me`yoriy-amaliy fan. bidaktikaning ilmiv-nazariv vazifasi ta’limning mavjud jarayonlarini o’rganish, uning turli jihatlari o’rtasidagi bog’liqliklar, ularning mohiyatini ochib berish, rivojlanish tendensiyalari va kelajagini aniqlashdan iboratdir.
O’zlashtirilgan nazariy bilimlar ta’lim amaliyotini yo’naltirish, ta’limni jamiyat tomonidan qo’yilayotgan ijtimoiy talablarga muvofiq takomillashtirishga imkon beradi. Ta’lim mazmunini anglab olish, ta’lim tamoyillari, ta’lim metod va vositalarini qo’llash me`yorlarini aniqlash asosida didaktika amaliy-me’yoriy hamda tashkiliy-texnologik vazifani bajaradi.
3. Ta’lim jarayonining mohiyati. O’qitish va o’rganish jarayonlari tavsifi, o’quv jarayonida ularning o’zaro bog’liqligi.
Insonning faoliyatida o’qitish har doim juda muhim ahamiyatga ega bo’lgan. Ta’lim tasodifiy, intiutiv xususiyatga ega bo’lganda ham va asosan tasodifan axborotlarni berish hamda taqlid qilishdan iborat bo’lganda ham shunday bo’lgan; keyinchalik ham, ta’lim maqsadga muvofiq muntazam va rejalashtirilgan jarayonga aylanganda, maktab paydo bo’lganida ham shunday bo’lgan. Biroq uzoq vaqt davomida ta’limni nazariy tahlil qilish va o’rganish ishlari olib borilmadi, shuning uchun o’z nazariyasiga ega bo’lmadi. Faqatgina XVII asr bu sohada muhim o’zgarishlar olib keldi: aynan o’sha paytda ta’lim alohida nom oldi va tarixda birinchi didaktik faoliyatning ilmiy asoslangan tizimiga asos solindi.
Didaktika (ta’lim nazariyasi: yunoncha «didaktikos» «o’rgatuvchi», «didasko» esa — «o’rganuvchi» ma’nosini bildiradi) ta’limning nazariy jihatlari (ta’lim jarayonining mohiyati, tamoyillari, qonuniyatlari, o’qituvchi va o’quvchi faoliyati mazmuni, ta’lim maqsadi, shakl, metod, vositalari, natijasi, ta’lim jarayonini takomillashtirish yo’llari va hokazo muammolar)ni o’rganuvchi fan.
Bu tushunchani buyuk chex pedagogi Yan Amos Komenskiy (1592— 1670-yillar) «Buyuk didaktika» (1657-yil) nomli mashhur asarida tilga oladi. Lekin Komenskiy «didaktika bu faqat ta’limgina emas, balki tarbiyalash ham», deb ta’kidlaydi. Mazkur asarda olim ta’lim nazariyasining muhim masalalari:pta’lim mazmuni, ta’limning ko’rgazmaliligi, ketma-ketligi kabi tamoyillari, sinf-dars tizimi borasida so’z yuritadi.
|
| |
