YO‘RIQNOMALI TEXNOLOGIK XARITA
Kasb kodi va nomi: 30600102 Kompyuter garfikasi va dizayn operatori
O’quv amalyot nomi: Kompyuter grafigi va diayni
Mavzu 28:
Fraktal grafika dasturlarida ishlash
Maqsad: O‘quvchilarga
fraktal grafika dasturlarida ishlash
o‘rgatish
.
Bajariladigan
ishlar
mazmuni
Moslamalar,
asboblar va hom-
ashyolar
Eskizlar, chizmalar, rasmlar
Bajarish tartibi
Fraktal grafika
haqida tushuncha
hosil qilish
Photoshopda
tasvir
ishlash jarayoni
Adobe Photoshop — Adobe
Inc. firmasi tomonidan ishlab chiqilgan
va tarqatilyotgan
koʻpfunksiyali grafik redaktor
Fraktal
grafika ustida
amallar
bajarish
Fraktal grafika
bilan ishlash
Adobe Photoshop dasturining ishlab
chiqilgan sanasi birorta kalendarda
qayd etilmagan
Fraktal grafika
tenglama bilan
ishlash
Tanlagan rasm ustida
amal bajarish
Fraktal grafika
shakllar bilan
ishlash
Fraktal grafika
shakllar
ishlov berish
Oʻshandan boshlab biz birga ishlab,
murakkab va mukammallashgan Display
dasturini tuzdik
33
8
Mavzu 28:
Fraktal grafika dasturlarida ishlash
Reja
Geometrik fraktal bilan ishlash
Algebraik fraktal bilan ishlash
Geometrik va algebraic fraktallarning farqi
Fraktal grafika — bu tasvirni chizish yoki jihozlash emas, balki uni matematik
hisoblashlarga asoslangan dasturlar asosida qurishdir, ya’ni bunda tasvirlar
formulalar yordamida ko’riladi.. Fraktal grafikada
esa tasvirlarni matematik
hisoblashlar yordamida avtomatik o’zgartirib ko’paytirish yo’li chiroyli
manzaralar hosil qilinadi. Fraktal kompozisiya yaratish chizish yoki shakl berish
emas, balki dasturlashga asoslanadi. Teleko’rsatuvlar va reklamalarni badiiy
bezashda ishlatiladi.
Fraktal grafika odatda o’yin dasturlarini yaratishda ko’proq qo’llaniladi.
Fraktal grafika matematik hisoblashlar asosida tasvirlarni avtomatik yaratish
uchun qo’llaniladi. Shuning uchun ham uning asosi sifatida rasm, shakl, tasvir
hosil qilishning dasturlash usuli tanlangan.
Bu grafika, odatda, turli jarayonlarni modellashtirish, tahlil qilish, turli
qiziqtiruvchi dasturlar yaratishda keng qo’llaniladi.
Kompyuter grafikasining quyidagi turkumlarini ajratib ko’rsatish mumkin:
• tijoratga oid
• namoyishlarga oid;
• injenerlikka oid;
• ilmiy;
• ko’rgazmaviy;
• animatsion;
Tijoratga oid grafika elektron jadvallarda yoki berilganlar bazasidagi
axborotlarni aks ettirish uchun xizmat qiladi. Bu
axbo-rotlar ShEHM monitor
ekranida grafik, gistogramma, diagramma va xohlagan boshqa ko’rinishlarda
aks ettirilishi mumkin. Bunda grafiklar matn izohlari va ma ‘him joylarda shartli
belgili izohlar bilan ta’minlanadi.
Tiiorat grafikasiga tegishli bo’lgan amaliy dasturlar paketi tasvirni ekranda tezda
va qulay ifodalashga qaratilgan, chunki tijoratchiningsiy maqsadi axborotlarni
33
9
qayta ishlash jarayonidagi o’zgarishlarni tezda muhokama qilib, tegishli qarorlar
qabul qilishdan iboratdir. Tasavvurni yanada oshirish uchun ushbu paketlarda
tasvirni turli xildagi grafika shaklida tasvirlash imkoniyati kiritilgan. Bu esa, o’z
navbatida, barcha turdagi tasvirlarni ekranda birgalikda ko’rib,
tahlil qilish
imkoniyatini oshiradi. Bu paketlarning eng ahamiyatli tomoni shundaki, ular
tasvirlarni turli xil shaklda berishdan tashqari aks ettirilgan grafikalarni tahlil
qilish imkoniyatini ham beradi. Shu sababli bu paketlarga turli xil matematik
tahlil usullari, jumladan statistik tahlil, ehtimollar nazariyasi, iqtisodiy jarayonlar
bashorati kabi usullar kiritilganki, ular berilgan axborot to’plamini tahlil
qilishimkonini beradi.
Namoyish qilish grafikasi — matn, sxema, eskiz kabi
hujjatlarning mashinaviy
tasvirini hosil qilib uni namoyish etishga tayyorlash uchun xizmat qiladi. Bu
yerda eng asosiy vazifa — yuqori sifatli va chiroyli ko’rinishdagi tasvirlar hosil
qilishdan iborat. Bu turdagi grafikaning eng afzal tomoni shundaki, undagi
tasvirlar to’plami va ko’rinishini tezda o’zgartirish mumkin.Injenerlik grafikasi
— bunday grafika chizmachilik, loyihalash va konstruktorlik ishlarini
avtomatlashtirishda
keng
qo’llaniladi.
Injenerlik
grafikasi
analiz,
sintez, modellashtirish, chizmachilik, boshqarish va shu kabi loyihalash ishlarini
avtomatlashtirishning hamma bosqichlarini o’z ichiga oladi.Ilmiy grafika —
ilmiy izlanishlar uchun
xizmat qiladi va geografik, fizik,biologikva boshqa
jarayonlarni tadqiq qilishda qo’llaniladi. Ilmiy grafikaning eng asosiy maqsadi
ilmiy izlanishlarda hosil bo’ladigan axborotlarni vizuallashtirish — ko’zga
ko’rinarli shaklda ifodalashdir. Ayniqsa bu yo’nalish atom energiyasi
manbalarini tadqiq qilishda, kosmonavtika, samolyotsozlikda,
geografiya va
okeanologiyada -xullas qamrovi katta bo’lgan, tez kechadigan jarayonlarni
o’rganishda keng qo’llaniladi. Shuningdek, ilmiy izlanishlar natijalarini kerakli
shaklda diagrammalar, xaritalar, jadvallar va turli matematik formulalar shaklida
tasvirlashda ishlatilishi mumkin.Ko rgazmaviy grafika — namoyish va tijorat
grafikalarining rivoji bo’lib, shu ikkala grafika imkoniyatlarining yig’indisini
tashkil etadi.Animatsion grafikada – rang bilan ishlashdagi muvofaqiyatlarni,
muhandislik grafikasidagiuch o’lchovli obyektlarni modellashtirishdagi yutuqlar
bilan qo’shib uyg’unlashtirilgan.Кompyuter grafikasida rang tushunchasi. Rang
modellari. Кompyuter grafikasida rang juda muxim – ko’zatuv taassurotni
kuchaytirish va tasvirni axborotga boyitish rolini o’ynaydi. Biz ko’rayotgan
yoritilgan buyumdan qaytgan yoruq’lik ko’z qorachiq’i orqali ko’zimizga o’tadi
va ko’z ichidagi asab xujayralarini qo’zq’atadi. Bu hujayralar asab tolalari orqali
miya bilan boq’langanligi tufayli ko’z yoruq’ligi miyaga o’tadi va ongimizda
buyumni ko’rish tuyq’usi paydo bo’ladi. Biz buyumni ko’ramiz. Atrof muhitni
bunday ko’rish qobiliyati ko’rish deb, ko’rish a’zosi esa ko’z deb ataladi.
Biz sezgi organlarimiz orqali atrof muhit haqida juda ko’p ma’lumot olamiz. Bu
ma’lumotlarning 90% ni ko’rish orqali qabul qilamiz. Yoruq’lik
oqimi bu
ma’lumotlarni eltuvchi hisoblanadi.
34
0
Bizning ko’zimiz miya bilan organizmning asab sistemasi orqali boq’langan.
Agar ko’zning to’zilishini fotoapparat, kinoga olish apparati va televizion
kamera kabi hozirgi zamon optikaviy apparatlarining to’zilishi bilan taqqoslasak
ular orasida o’xshashlik borliqini sezishimiz mumkin.
Biror bir ranglar aralashmasidan olish mumkin bo’lmagan ranglar asosiy ranglar
deyiladi. Qizil, yashil va ko’k ranglar–asosiy ranglar hisoblanadi. Ularni bir hil
aralashtirsak oq hosil bo’ladi.
