RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV OʻQITISHNING PSIXOLOGIK-
PEDAGOGIK JIHATLARI
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI
2023-yil 2-iyun
646
ТАЛАБАЛАРДА ЎЗИНИ ЎЗИ РИВОЖЛАНТИРИШ КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТЛАРИ
Қораев Самаридин Баракаевич
Тошкент иқтисодиёт ва педагогика институти доценти
https://doi.org/10.5281/zenodo.7994838
Аннотация. Мақолада талабаларнинг ўзини ўзи ривожлантириш муаммоси,
талаба шахсининг эркин фикрлаши уларнинг фаоллиги ва мустақилллигини
ривожлантириш жараёнининг педагогик шартлари тўғрисида фикр юритилган.
Калит сўзлар: ривожланиш, талаба, ижтимоий муҳит, таълим жараёни,
технология, объект, муассаса, узлуксизлик, кластер.
Ривожланувчи таълим, талаба
шахси имкониятини риожлантириш, унда таҳлилий
фикрлашни, ўзининг фаолияти натижаларини прогнозлаштириш, масалаларни ечиш
йўллари ва методлари излаш стратегияси ишлаб чиқиш кўникмаларини
шакллантириш
воситаларидан фойдаланишнинг оптимал шарт-шароитларини аниқлашга йўналтирилган
психологик-педагогик ва методик ишланмалар замонавийлаштирилмоқда. Талабаларнинг
шахсини ўзини ўзи ривожлантириши олий таълим муассасалари таълим жараёнида
устуворлик касб этмоқда.
Талабаларнинг ўзини ўзи ривожлантириши муаммосига эътибор кучайиши
шахснинг эркин, ўзига хос фикрлашини ривожлантиришда муҳим аҳамиятга эга
эканлигини
тушиниш,
фаоллик,
ташаббускорлик,
мустақиллик,
ўзини
ўзи
ривожлантиришга тайёргарлик сифатларига қўйилаётган талабларнинг юқорилиги билан
белгиланади.
Талабаларнинг ўзини ўзи ривожлантиришини педагогик қўллаб-қувватлашнинг
натижавийлигининг бевосита кўрсаткичи шартлидир: талабанинг ўзи
мезон сифатида
намоён бўлади, педагогик фаолият инсоннинг ривожланиши майдонида кечиккан
натижага эга бўлади. Шунинг учун педагогик қўллаб-қувватлаш икки хил натижага эга
бўлади: алоҳида олинган
вазиятлар доираларида ота-она, ижтимоий муҳит таъсиридаги
тарбия натижаси, ўзини ўзи ривожлантиришга қатилган ўқув жараёнининг
таълими
натижаси.
Олий таълим муассасалари талабаларининг ўқув-билиш фаолияти (унинг турли
кўринишларида) ўзини ўзи ривожлантириш жараёнига имкон берувчи фаолиятнинг
асосий турлари ҳисобланади. Бунда педагогик қўллаб-қувватлаш махсус ташкил этилган
таълим жараёни субъектларининг ривожланиш муаммосини ечиш учун амалга оширилган
педагогик фаолият ва турли ҳаётий вазиятларда талабаларга энг мақбул қарорлар қабул
қилиш имконини берадиган шарт-шаротлар сифатида қаралади.
Талабаларнинг нафақат ўз ақлий имкониятларини намоён этиши, маънавий
эҳтиёжларини қондириши, балки қадриятий-мотивацион ва фаолиятий-амалий жиҳатдан
ўзлигини ифодалаши ҳам долзарб ва муҳим ҳисобланади.
Талаба шахсининг ривожланиши ҳақида сўз юрита туриб, у
билан ягона таълим
муҳитида ривожланиб борадиган педагог позициясининг муҳим аҳамиятга эга эканини
алоҳида таъкидлаб ўтиш керак. Талаба шахсининг ривожланишини педагогик қўллаб-
қувватлаш юзага келиши мумкин четлашишлар ва қийинчиликлардан огоҳ этишни
назарда тутади. Бу ерда ёрдам ва қўллаб-қувватлашдан педагогик жараёнда
иштирок
