WWW.HUMOSCIENCE.COM
1133
PYTHON DASTURLASH TILIDA WHILE SIKL OPERATORIGA DOIR
MASALALARNING TAHLILI
Alimova Rayhon Abdug`afforovna
Termiz davlat universiteti Axborot texnologiyalari fakulteti talabasi
alimovarayxon6@gmail.com
Annotatsiya: Ushbu maqolada while sikl operatori
haqida bayon qilingan va
ushbu operator bilan hal qilinadigan bir nechta masalalarning dasturi python dasturlash
tilida (muhitida) tuzilgan.
Kalit so`zlar: python, sikl, while, shartli sikl operatori, break, if, else, shart,
operator.
Asosiy qism
Оperаtоr while shаrtli sikl оperаtоri deyilаdi, siklgа kirishdа оldin shаrtli ifоdа
hisoblаnаdi, аgаr uning qiymаti nоldаn fаrqli bo`lsа sikl tаnаsi bаjаrilаdi.
Shundаn
so`ng shаrtli ifоdаni hisoblаsh vа sikl tаnаsi оperаtоrlаrini bаjаrish, shаrtli ifоdа
qiymаti nоlgа teng bo`lgunchа dаvоm etаdi. Takrorlanishlar
soni oldindan aniq
bo`lmaganda va qandaydir shartga bog`liq bo`lganda while operatoridan foydalanamiz.
While sikli quyidagi umumiy ko`rinishga ega:
while :
Bu yerda shart rost bo`lganda operatorlar qismi bajariladi. Break operatori
yordamida ma’lum bir shartni tekshirish va while sikli bajarilishini to`xtatib qo`yish
mumkin.
Python muhitida while sikl operatoriga doir bir nechta masalalarning dasturini
tuzamiz:
WWW.HUMOSCIENCE.COM
1134
1 – masala. 10 dan 32 gacha bo`lgan juft sonlarni
ekranga chiqaruvchi dastur
tuzing.
2 – masala. n dan m gacha 3 ga qoldiqsiz bo`linadigan sonlarni chiqaruvchi dastur
tuzing.
3 – masala.
n va m butun musbat sonlari berilgan (n>m). n sonini m soniga bo`lib
butun hamda qoldiq qismlarini bo`lish va qoldiqni olish amallarini ishlatmasdan
topuvchi dastur tuzing.
WWW.HUMOSCIENCE.COM
1136
5 – masala. n butun soni berilgan (n > 0). Agar n soni 3 ning darajasi bo`lsa *3 -
ning darajasi’. aks holda *3 - ning darajasi emas” degan
natija chiqaruvchi dastur
tuzing. Qoldiqli bo`lish va bo`lish amallarini ishlatmang.
6 – masala. a va b butun musbat sonlari berilgan. Berilgan sonlarning eng katta
umumiy bo`luvchisini aniqlovchi dastur tuzing.
WWW.HUMOSCIENCE.COM
1137
7 – masala. Butun musbat sonning raqamlarini teskari tartibda chiqaruvchi teskari
tartibda nomli funksiya hosil qiling. Bu funksiya orqali a, b, с sonlarining raqamlarini
teskari tartibda chiqaruvchi dastur tuzing.
Xulosa qiladigan bo`lsam, dasturlash bo`yicha ko`nikmalarni oshirish va
mustahkamlashning eng yaxshi usullaridan biri dasturlashga oid masalalarni ishlashdir.
Lekin, dasturlashni o`rganishni endi boshlaganlar yaxshi manbalarni topishga
qiynalishadi. Ushbu maqolamda keltirilgan ma’lumotlar
va masalalarning pythonda
WWW.HUMOSCIENCE.COM
1138
tuzilgan dasturlari tushunishga juda qulaydir. Maqolada python dasturlash tilida while
sikl operatori haqida bayon etildi va bir necha xil masalalarning dasturi aynan shu
muhitda tuzildi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
M. R. Fayziyeva, D. M. Sayfurov, N. S. Xaytullayeva. “Informatika va
axborot texnologiyalari: umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 9-sinfi uchun darslik”:
Toshkent – 2020.
2.
Sh. A. Mengliyev, O. A. Abdug’aniev, S. Q. Shonazarov, D. Sh. To’rayev:
Python dasturlash tili. Termiz-2021.
3.
http://dastur.uz
4.
www.python.org
5.
Informatika
va
axborot
texnologiyalari: umumiy o`rta ta’lim
maktablarining 9-sinfi uchun darslik: M. R. Fayziyeva, D. M. Sayfurov, N. S.
Xaytullayeva - Тoshkent: Тasvir, 2020.
