| 1.1.4. Avtomobil dvigatellarining ekspluatatsion ko‘rsatkichlari va ish maromlari.
Silindrning ishchi hajmi-Vh, porshen yu.ch.n. dan p.ch.n. gacha harakatlanganda hosil bo‘lgan hajmi. U quyidagi ifoda bilan aniklanadi:
(6)
bu yerda d-porshen diametri, Siqish bo‘linmasining hajmi (siqish kamerasi) porshen yu.ch.n. da turganda uning yuqorida hosil bo‘lgan hajm. У Vc xarfi bilan belgilanadi. Silindrning to‘la hajmi Vа silindrning ish hajmi Vh bilan qisishish bo‘linmasining hajmi Vc ning yigindisiga teng, ya’ni:
(7)
Silindrning to‘la hajmini siqish kamerasining hajmiga nisbati siqish darajasi deb ataladi va quyidagicha aniqlanadi:
, (8)
siqish darajasining miqdori karbyuratorli dvigalellar uchun =6,5-10; дизел dvigatellar uchun =12-22.
Dvigatel litraji ko‘p silindrli dvigatellarda barcha silindrlarning litrlarda ifodalangan ish hajmlari yig‘indisidan iborat:
(9)
bunda i-silindrlar soni, Vh-bitta silindrning ish hajmi.
Ichki yonuv dvigatellarining asosiy va solishtirma ko‘rsatkichlari bo‘ladi. Asosiy ko‘rsatkichlariga dvigatelning mustahkamligi va chidamligi; dvigatelni takomillashgan darajasi; tuzilishini soddaligi; foydalanish va ta’mirlashni arzonligi; har doim ishga shayligi va o‘zgaruvchan maromlariga mostlashishi kiradi. Solishtirma ko‘rsatkichlari dvigatelni baxolashda uning solishtirma ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi.
Dvigatelning tirsakli validan olingan nominal quvvatni, hamma porshenlar yuzalari yig‘indisiga nisbatiga uning solishtirma porshen quvvati deyiladi:
, kvt/dm2 (10)
bu yerda, i-silindrlar soni, d-porshen diametr,mm.
Dvigatel porshenining o‘rtacha tezligi
m/s (11)
bu yerda S-porshen yo‘li, mm; nh-tirsakli valni aylanish chastotasi, ayl/min. Dvigatelning nominal quvvatini, silindrlarning umumiy ishchi hajmiga nisbatini, uning litr quvvati deyiladi:
kvt/l (12)
Litr quvvat qanchalik katta bo‘lsa, dvigatel shuncha yengil va ixcham bo‘ladi. Dvigatelni massasini silindrlar ishchi hajmiga bo‘lgan nisbati, uning litr massasi deyiladi:
kg/l (13)
bu yerda,Gк-dvigatelning massasi (quruq og‘irligi).
Dvigatelning litr massasi uning tuzilishini takomillashganini ko‘rsatadi. Dvigatelning massasini uning nominal quvvatiga nisbatini solishtirma massasi deyiladi:
kg/kvt.(14)
Bu ko‘rsatkich dvigatelning turiga, tuzilishiga va material sifatiga bog‘liq.
| 