| 1.2-rasm. Dvigatelning ko‘rsatkichlari.
Ishchi siklning bir qismida, ya’ni porshenning bir yo‘lida silinidr ichida bajarilgan ishga «takt» deyiladi.
Agarda dvigatelning bir ishchi sikli porshenning ikki yulida (tisrakli valning bir aylanishida) bajarilsa, bunday dvigatelni ikki taktli, agarda porshenning to‘rt yo‘lida (tirsakli valning ikki aylanishida) bajarilsa, to‘rt taktli dvigatel deyiladi.
Porshen harakatlanganda ishchi silindrdagi porshen usti bo‘shli\ining hajmi doimo o‘zgarib turadi, shunga ko‘ra havo yoki gaz bosimi ham doimo o‘zgarib turadi. (1.2-rasm)
1.1.2. Indikator, unumli o‘rtacha bosim, quvvat, F.I.K va yonilg‘ining solishtirma sarf qiymati.
Ishchi siklning asosiy ko‘rsatkichlariga o‘rtacha indikator bosim Pi, indikator quvvat Ni, indikator foydali ish koeffitsiyenti hi va indikator solishtirma yonilg‘i sarfi gi lar kiradi. Ishchi jismning bir takt davomida bajargan indikator ishini quyidagicha aniqlanadi:
(1)
bu yerda F-porshen yuzi; S-porshen yo‘li. Silindrning ishchi hajmi birligiga to‘g‘ri kelgan indikator ishini indikator bosimi deyiladi va quyidagicha aniqlanadi:
(2)
bu yerda,
Silindr ichidagi gazning vaqt birligi ichida bajargan indikator ishiga siklning indikator quvvati deb ataladi, va uni quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
(3)
bu yerda n-dvigatel tirsakli valining aylanish chastotasi, i-silindrlar soni, t-takt soni. Indikator solishtirma yonilg‘i sarfi quyidagicha aniqlanadi:
(4)
bu yerda Gё -soatli yonilg‘i sarfi.
Indikator foydali ish koeffitsiyenti quyidagi ifoda bilan aniklanadi:
(5)
bu yerda Qn -yonilg‘ining pastki issiqlik berish qobiliyati:
benzin uchun-43930 kj/kg, dizel yonilg‘isi uchun-42500 kj/kg,gaz yonilg‘isi uchun-36000 kj/m3
| 