I-Bob. Dvigatellarning ko‘rsatkichlarini oshirish usullari va ularni rivojlanish istiqbollari

I-Bob. Dvigatellarning ko‘rsatkichlarini oshirish usullari va ularni rivojlanish istiqbollari.

1.1. Avtomobil dvigatellarining asosiy ko‘rsatkichlari

1.1.1. Avtomobil dvigatellarini tsikllari va ularning asosiy ko‘rsatkichlari.

Avtomobil va transport vositalarida kuch manbai sifatida porshenli ichki yonuv dvigatellari ishlatilmoqda. Avtomobil transporti taraqqiyotining asosiy yo‘nalishlaridan biri ularga o‘rnatiladigan dvigatellar quvvati diapazonini keskin oshirishdir. Og‘ir yuk avtomobillari, avtopoyezdlar uchun quvvati 450 kvt bo‘lgan dvigatellar kerak, kelajakda esa ularning quvvatini 750 kVT gi yetkazish va undan ham oshirish mo‘ljallangan. Yengil avtomobil dvigatellarining quvvati ham kundan kunga oshirilmoqda. Bu esa ularning harakat tezligini oshirishga va dinamik ko‘rsatkichlarini yaxshilashga olib keladi. Dvigatel quvvatini oshirish bilan bir vaqtda uning ishga chidamliligi va puxtaligini ham yaxshilash lozim. Avtomobil va boshqa transport vositalarining ko‘payishi hamda ularga o‘rnatiladigan dvigatellar quvatini oshishi suyuq yonilg‘i istemo’lini yanada oshiradi. Shuning uchun dvigatellar yonilg‘isining sarfini kamaytirish masalalarigi katta e’tibor berish kerak. Dvigatelning yangi konstruksiyalarini yaratishda ularning massasi va gabaritlarini kamaytirishga ham e’tiborni kuchaytirish lozim. Yirik shaharlarda transport volsitalarining ko‘payishi natijasida tashqi muhitning zararlanishi va umumiy shovqin kuchayadi. Shu sababli dvigatel shovqinini kamaytirish va havoning zararli, ishlatilgan gazlar bilan ifloslanishini oldini olish muammolarini hal qilish talab etiladi.

1. 
   Ikki taktli dvigatelning ish sikli porshenning ikki yurishida yoki tirsakli valning bir marta aylanishi natijasida sodir bo‘ladi. Bu yerda ham xuddi to‘rt taktli dvigatellar kabi, yonuvchi aralashmasi silindr tashqarisida yoki ichida tayyorlanadi. Shunga qarab shu sikl bo‘yicha ishlovchi dvigatellar karbyuratorli yoki dizel bo‘lishi mumkin.
   
2. 
   Bu dvigatellarda ishlatilgan gazlarni tashqariga haydash va silindrni tozalash uchun yonuvchi aralashma (karb. dvigatel), yoki havo oqimidan (dizelda) foydalaniladi.