Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
1-ilova 
 
Og‘izaki savol javob savollari. 
 
1. Gaz taqsimlash mexanizmi nima vazifani bajaradi? 
2. Gaz taqsimlash mexanizmlari qanday turlarga bo‘linadi? 
3. Gaz taqsimlash mexanizmlari yturitmani qayerdan oladi? 
4. Gaz taqsimlash mexanizmlarining yuritmalarini qanday turlari mavjud? 
5. Gaz taqsimlash vali va tirsakli valning uzatishlar soni qanday nisbatda 
bo‘ladi? 
2-ilova 
 
3-ilova 
"Gaz taqsimlash fazalari" mavzusi bayoni. 
Reja: 
1. Gaz taqsimlash fazalari haqida tushuncha; 
2. Gaz taqsimlash fazalarining divigatel ishiga ta'siri. 
To‘rt taktli dvigatelning ishlash prinsipi bayon kilinganda, xar bir takt tirsakli 
val 180
o
ga burilganda sodir bulib, klapanlar porshen chekka no‘qtalariga 
yetganida ochilishi yoki yopilishi mumkinligi shartli ravishda olingan edi. Dvigatel 
kuvvatini oshirish uchun silindr yonuvchi aralashma yoki xavo bilan kuprok 
tuldarilishi va ishlatilgan gazlardan yaxshirok tozalanishi zarur. Lekin kiritish va 
chiqarish jarayonlari juda kiska vakt ichida utadi. Bu vakt dvigatelning tezligiga 
boglik bulib, 0.05….0.008 s ga teng. Bundan tashkari klapanlar , darxol 
ochilmaydi, natijada silindr kiritish taktida yonuvchi aralashma yoki xavo bilan 
yetarli tulmaydi, chiqarish taktida esa ishlatilgan gazlardan tula tozalana olmaydi. 
Bu jarayonning ketishini yaxshilash uchun klapanlar porshen biror chekka 
no‘qtaga yetmasdan oldinrok ochilishi va boshka chekka no‘qtadan utgandan 
keyinrok yopilishi kerak. Natijada klapanlarning ochiqlik davri tirsakli valning 
180
0
burilishiga nisbatan kuprok buladi. 

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
Odatda klapanlarning ochilishi va yopilishi xolati tirsakli valning aylanish 
burchagi buyicha karalib, porshenning chekka no‘qtalariga nisbatan graduslarda 
ifodalanadi. Shunday qilib kiritish va chiqarish klapanlarining porshen chekka 
no‘qtalariga nisbatan ochiq turish dvrini tirsakli valning aylanish burchaklari orqali 
ifodalanishi gaz taqsimlash fazalarideb ataladi.
2- rasm. Gidrokompensatorni joylashtirish usullarining sxemasi: 
1-gidrokompensator; 2-taqsimlash vali; 3-koromislo; 4-klapan richagi; 5-klapan. 
Tirkish gidrokompensatorining sxemasi. 
1-taqsimlash valining kulachogi, 2-plunjer, 3-gilza, 4-teskari klapan, 5-
gidrokompensatorli to‘rtkich, 6- plunjer prujinasi, 7-moy kanali, 8-klapan sterjni, 
9-teskari klapan prujinasi. 
Jadvalda ishlab chiqarilayotgan ba’zi avtomobil dvigatellarining gaz 
taqsimlash fazalari keltirilgan.
Avtomobil dvigatellarining gaz taqsimlash fazalari (tirsakli valning aylanish 
burchagi buyicha graduslari)
Dvigatel
Kiritish 
Klapani 
Kiritish
Davri 
Chiqarish 
klapani 
Chiqari
sh davri 
Ikki 
klapanni
ng 
baravari
ga ochiq 
turishi 
yu.ch
.n 
gacha 
ochili
shi 
p.ch.n. 
dan 
sung 
yopilish
i 
p.ch.n 
gacha 
ochilis
hi 
yu.ch.n. 
dan 
sung 
yopilish
i 
UAZ 451 DM 
GAZ-51 A 
GAZ-53 A 
ZIL-130 
24 
9 
24 
21 
64 
51 
64 
75 
268 
240 
268 
276 
58 
47 
50 
57 
30 
13 
22 
39 
268 
240 
252 
276 
54 
22 
46 
60 

Tuzuvchi: Mirishkor tuman 1-son kasb-hunar maktabi. Beknazarov Jamoliddin Bekturdiyevich 
YaMZ-236 
GAZ-24 D 
VAZ-2101 
Tiko
VAZ-2121 
SamKochavto
20 
12 
12 
12 
12 
12 
56 
60 
40 
36 
40 
31 
256 
252 
232 
228 
232 
223 
56 
54 
42 
46 
12 
50 
20 
18 
10 
10 
10 
16 
256 
252 
232 
236 
232 
246 
40 
30 
22 
22 
22 
28 
Bizga dvigatellarni yonilg‘i bilan ta’minlash va yonilg‘I aralashmasi 
yonganda hosil bo‘ladigan chiqindi gazlarni havoga chiqarib yuborish vazifasini 
bevosita gaz taqsimlash mexanizmi bajaradi. Shunday ekan dvigatelning ravon 
ishlashi, uzoq muddat ibenuqson ishlashi o‘z novbatida gaz taqsimlash 
mexanizmig bog‘liq ekan.Gaz taqsimlash mexanizmining ravon bir maromda 
ishlashi o‘z-o‘zidan gaz taqsimlash fazalariga bog‘liq bo‘ladi.O‘tgan mavzularda 
ko‘rib o‘tdikki gaz taqsimlash mexanizmida issiqlik (noziklik) tirqichi mavjud 
bo‘lib, uning me’yorini buzilishi dvigatelni bir qancha nosozliklarga olib 
keladi.Issiqlik tirqichining me’yorini buzilishi o‘z-o‘zidan gaz taqsimlash 
fazalarining buzilishiga olib keladi. Bu holat esa dvigatelni bir maromda ishlashiga 
xalaqit beradi va dvigatelni buzilishiga olib keladi, ya’ni gaz taqsimlash 
fazalarining buzilishi dvigatel ish siklini izdan chiqaradi natijada dvigatel taktlari 
o‘z novbatida va me’yorda amalga oshirilmaydi.

Download 11,47 Mb.