2.3-rasm. Big datani rivojlanish davri  Kо‘plab BigData instrumentlari mavjud. Ulardan eng mashhurlarini kо‘rib  chiqamiz.  NoSQL




Download 26,13 Mb.
Pdf ko'rish
bet480/593
Sana27.05.2024
Hajmi26,13 Mb.
#254636
1   ...   476   477   478   479   480   481   482   483   ...   593
Bog'liq
01 YANGI O‘ZBEKISTON

42 
2.3-rasm. Big datani rivojlanish davri 
Kо‘plab BigData instrumentlari mavjud. Ulardan eng mashhurlarini kо‘rib 
chiqamiz. 
NoSQL
(faqat SQL emas), informatikada – ma’lumotlar bazasi omborini 
amalga oshirishga yо‘naltirilgan, ma’lumotlarga SQL tili vositalari yordamida kirish 
huquqi mavjud bо‘lgan an’anaviy relyatsion MBBTlarda foydalaniladigan 
modellardan sezilarli darajada farq qiluvchi bir qator yondashuvlarni anglatuvchi 
termin. An’anaviy MBBTlar tranzaksion tizimdan ACIDni talab etishiga 
mо‘ljallanadi: atomarlik (atomicity), muvofiqlik (consistency), ajratilganlik 
(isolation), ishonchlilik (durability). NoSQLda esa ACID о‘rniga BASE xossalar 
tо‘plami kо‘rib chiqilishi mumkin: 

bazaviy foydalanuvchanlik (Basic avalaibility) – har bir sо‘rovning 
tugallanishi kafolatlanadi (muvaffaqiyatli yoki muvaffaqiyatsiz).

moslashuvchan holat (softstate) – ma’lumotlarning muvofiqligiga 
erishish uchun yangi ma’lumotlar kiritilmasa ham tizimning holati vaqt 
о‘tishi bilan о‘zgarishi mumkin. 

oxir oqibat muvofiqlik (eventualconsistency) – ma’lumotlar ma’lum 
vaqt nomuvofiq bо‘lishi mumkin, ammo ma’lum vaqtdan sо‘ng 
muvofiqlashadi.
“BASE” termini SAP teoremasi muallifi Erik Bryurer tomonidan taklif etilgan. 
Bu teoremaga kо‘ra taqsimlangan hisoblashlarda uchta xossadan faqat ikkitasini 
ta’minlash mumkin: ma’lumotlar muvofiqligi, foydalanuvchanlik yoki bо‘linishga 
chidamlilik. Tabiiyki, BASE asosidagi tizimlardan ixtiyoriy ilovalarda foydalanish 
mumkin emas: birjaviy va bank tizimlari ishlashi uchun tranzaksiyalardan 
foydalanish zarur hisoblanadi. Shu bilan bir vaqtda, ACID xossalari qanchalik 
istalgan bо‘lmasin, amazon.com kabi kо‘p millionlab veb-auditoriya ega bо‘lgan 


43 
tizimlarda ta’minlashning deyarli ilojisi yо‘q. Shu tariqa, NoSQL-tizimlar 
loyihalovchilari ma’lumotlar muvofiqligini SAP teoremasiga kо‘ra qolgan ikki 
xossani ta’minlash uchun qurbon qiladi. Ba’zi MBBTlar, masalan, Riak, hatto 
alohida sо‘rovlar uchun ham, tranzaksiyani muvaffaqiyatli tasdiqlash uchun zarur 
bо‘lgan tugunlar sonini belgilash yo’li bilan talab etilayotgan foydalanuvchanlik-
muvofiqlik xarakteristikalarini sozlash imkoniyatini beradi. NoSQL yechimlari 
faqat masshtablashuvni hisobga olgan holda loyihalashtirilishi bilan farqlanmaydi. 
NoSQL-yechimlarning boshqa о‘ziga xos xususiyatlari quyidagilar hisoblanadi: 

Turli tipdagi omborxonalarning qо‘llanilishi.

Chizmasini keltirmagan holda ma’lumotlar bazasini ishlab chiqa olish 
imkoniyati.

Kо‘p protsessorlilikdan foydalanish.

Chiziqli masshtablanuvchanlik (protsessorlarni qо‘shish mahsuldorlikni 
oshiradi).

Innovatsionlik: “faqat SQL emas” ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash 
uchun kо‘p imkoniyatlar ochadi.

Ishlab chiqish vaqtini qisqarishi.

Tezlik: hatto ma’lumotlar kam bо‘lganda ham oxirgi foydalanuvchilar 
tizimning javob qaytarish vaqtining yuz millisekunddan millisekundgacha 
kamayishini baholashlari mumkin
1

Hadoop 
BigDataning asos bо‘luvchi texnologiyalaridan biri hisoblanadi
2

Ishlanmani Nutch loyihasi- Javada ishlovchi erkin dasturiy qidiruv mashinasi uchun 
taqsimlangan hisoblashlarning dasturiy infrastrukturasini qurish maqsadida Dug 
Katting (Doug Cutting) 2005-yilning boshida boshlagan. Google hodimlari Djeffri 
Din va Sanjay Gemavatlarning MapReduce hisoblash konsepsiyasi haqida chop 
etilgan ishi Netch loyihasining g‘oyaviy asosi bо‘ldi. Yangi loyiha loyihaning 
asoschisi farzandining о‘yinchoq fili sharafiga nomlangan
3
. Hadoop texnologiyasi 
kompyuter klasterlari yordamida, paradigmadan foydalangan holda ma’lumotlarni 
saqlash va qayta ishlash imkoniyatini beruvchi dasturiy freymvorkdan iborat. 

Download 26,13 Mb.
1   ...   476   477   478   479   480   481   482   483   ...   593




Download 26,13 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



  2.3-rasm. Big datani rivojlanish davri  Kо‘plab BigData instrumentlari mavjud. Ulardan eng mashhurlarini kо‘rib  chiqamiz.  NoSQL

Download 26,13 Mb.
Pdf ko'rish