1. Tortish hisoblari
Tortish hisoblarining maqsadi - yuk tashishning berilgan shartlari uchun harakatlanuvchi tarkibni tanlash.
Tortish hisoblari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
1) harakatlanuvchi tarkibni tanlash;
2) samosvalning harakatiga qarshilik kuchlarini hisoblash;
3) samosvalning dinamik omili, tezligi va tortish kuchi (tormoz kuchi) qiymatlarini aniqlash;
4) tormoz yo'li masofasini hisoblash;
5) yoqilg'i-moylash materiallari sarfini aniqlash.
Harakatlanuvchi tarkibni tanlash. Ekskavator-avtomobil komplekslarini karyerning yillik unumdorligiga mos ravishda tanlash tavsiya etiladi (1-jadval).
Jadval 1
Ekskavator-avtomobil komplekslarining ish sharoitlari
Yillik unumdorlik A, mln t
|
Kompleksning xususiyatlari
|
Ekskavator kovshining sig'imi, m3
|
Avtosamosvalning yuk ko'tarish qobiliyati, t
|
< 10
|
3-8
|
30-55
|
10-30
|
5-12,5
|
40-120
|
30-50
|
8-15
|
80-150
|
> 50
|
10 dan ko’p
|
120 dan ko’p
|
Tanlangan ekskavator turi uchun Qolmaqir konida qo'llaniladigan modellaridan biri tanlandi.
BelAZ kon samosvallarining asosiy parametrlari 2-jadvalda keltirilgan.
Jadval 2
BelAZ-7513 va BelAZ-75303 seriyali elektromexanik transmissiyali BelAZ samosvallarining texnik xususiyatlari
Asosiy parametrlari
|
Avtosamosval markasi
|
75131
|
75132
|
75133
|
75134
|
75302
|
75303
|
75304
|
75306
|
|
|
Yuk ko'tarish qobiliyati, t
|
130
|
120
|
130
|
220
|
200
|
220
|
|
|
Dvigateli
|
КТА-50
|
8ДМ-21 АМС
|
КТА-50
|
TBD.680V1
|
MTU/DDC 16V4000
|
12 ДМ-21АМ
|
8ЧН26/26
|
QSK-60
|
|
|
Quvvati, kVt
|
1176
|
1103
|
1175
|
1200
|
1716
|
1765
|
1716
|
|
|
Generator quvvati, kVt
|
800
|
1400
|
|
Elektr dvigatellarining quvvati, kVt
|
420
|
560
|
590
|
|
|
Shinalari
|
33.00-R51
|
40.00-57
|
40.00R57
|
|
|
Maksimal tezlik, km/soat
|
45
|
40
|
|
Burilish radiusi, m
|
13
|
15
|
|
Og'irligi, t
|
105
|
111
|
110
|
150
|
152,7
|
155.5
|
150
|
|
|
Kuzovning geometrik sig'imi (shapkasi bilan), m3
|
50 (75,5)
|
92 (130)
|
80 (112,2)
|
92 (130)
|
|
|
Quyidagi dastlabki ma'lumotlar ko’ra trassa bo'ylab harakatlanadigan samosvalning tortish va ekspluatatsion hisoblarini bajaring:
- karyerning yillik unumdorligi A = 40 mln. t;
- konning notekis ishlash koeffitsienti КН.Р= 1,1;
- yildagi ish kunlari soni nРАБ= 305;
- smenasining davomiyligi ТСМ= 8 soat;
- yukning massa zichligi g= 2t/m3;
- yuk tashish masofasi L= 4km;
- shamol oqimi tezligi υв = 10m/s (36km/soat);
- avtosamosval tipi - BelAZ-75132;
- ekskavator turi - EKG-15;
- ekskavatsiya koeffitsienti КЭ = 0,75;
- qoya toshlar.
Rasm 2. Hisoblash trassasining rejasi va bo'ylama profili1.
Yuklangan va yuksiz yo'nalishlarda 1-uchastkada samosvalning harakatiga umumiy qarshilik kuchlari formula bilan aniqlanadi.:
bu yerda:
2-chi uchastkada: Wгр2=
3-chi uchastkada: Wгр3=
4-chi uchastkada: Wгр4=
1-chi uchastkada:
, так как <35км/ч;
2-chi uchastkada: WВ2=
Vагр2=
-chi uchastkada: WВ3=
Vагр3=
4-chi uchastkada: WВ4=
Vагр4=
1-chi uchastkada: так как
2-chi uchastkada: Wiгр2=
3-chi uchastkada: Wiгр3=
4-chi uchastkada: Wiгр4=
-chi uchastkada:
2-chi uchastkada: Wjгр2=
агр2=
3-chi uchastkada: Wjгр3=
агр3=
4-chi uchastkada: Wjгр4=
агр4=
chunki 1-uchastka gorizontal.
2-chi uchastkada: W Rгр2=
chunki 3-uchastka gorizontal.
4-chi uchastkada: W Rгр4=
Yuklangan va yuksiz yo'nalishlarda trassaning har bir uchastkasida samosvalning harakatiga umumiy qarshilik kuchlarini hisoblash natijalari 3-jadvalda jamlangan.
Jadval 3
Samosvalning harakatiga umumiy qarshilik kuchlari
Uchastok
|
ω0, N/t
|
W0, kN
|
WВ, kN
|
Wi, kN
|
Wj, kN
|
WR, kN
|
W, kN
|
υа,km/s
|
а, m/s2
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
|
Грузовое направление
|
1.
|
500
|
117,5
|
53
|
0
|
8
|
0
|
178,5
|
20
|
0,03
|
2.
|
400
|
94
|
53
|
23,5
|
0
|
63,5
|
234
|
20
|
0
|
3.
|
400
|
94
|
72
|
35
|
34
|
0
|
165
|
40
|
0,13
|
4.
|
1000
|
235
|
45
|
58
|
-24
|
62
|
376
|
13
|
-0,09
|
|
Порожняковое направление
|
4.
|
1200
|
126
|
0
|
26
|
10
|
27,5
|
137,5
|
40
|
0,10
|
3.
|
480
|
50
|
0
|
16
|
-3
|
0
|
63
|
36
|
-0,03
|
2.
|
480
|
50
|
0
|
10,5
|
2
|
28
|
69,5
|
40
|
0,02
|
1.
|
600
|
36
|
0
|
0
|
-2
|
0
|
61
|
37
|
-0,02
|
2. 1-uchastkadagi samosvalning dinamik omili iborat:
bu yerda:
Avtomobilning tortish xarakteristikasidan foydalanib (1-rasm) biz qiymatlarni aniqlaymiz
2-uchastkadagi samosvalning dinamik omili iborat:
Dгр2=
Dпор2=
3-uchastkadagi samosvalning dinamik omili iborat:
Dгр3=
Dпор3=
4-uchastkadagi samosvalning dinamik omili iborat:
Dгр4=
Dпор4=
Uchastkalar bo'yicha ma'lumotlar 4-jadvalda keltirilgan.
Trassaning har bir uchastasida F≥W shartiga muvofiq tekshirishni amalga oshiramiz. Yuk tashish yo'nalishida bu shart barcha bo'limlarda bajarilmaydi, shuning uchun qabul qilamiz:
tortish xususiyatiga ko'ra aniqlaymiz
Rasm 3. Avtomobilning tortish va dinamik xususiyatlari (masala hisobi uchun)
Jadval 4
Avtomobil tezligi va tortish kuchi qiymatlari
Uchastok
|
Dinamil omil Д, N/t
|
υ, km/s
|
F, kN
|
Formula
|
Qiymati
|
Natija
|
|
Yuklangan yo’nalish
|
1.
|
|
|
533
|
26
|
111
|
2.
|
|
|
768
|
17
|
168
|
3.
|
|
|
396
|
33
|
83
|
4.
|
|
|
1408
|
8
|
333
|
|
|
Yuksiz yo’nalish
|
4.
|
|
|
1172
|
12
|
258
|
3.
|
|
|
594
|
23
|
124
|
2.
|
|
|
684
|
21
|
156
|
1.
|
|
|
578
|
22,5
|
126
|
Tortish kuchining maksimal qiymati quyidagi shartga javob berishi kerak
.
3. 3-uchastkada yuklangan samosvalning tormozlash masofasi formula bo'yicha aniqlanadi
bu yerda:
(табл. 2.6);
2-uchastkada yuksiz yo’nalish uchun:
LT2=
4-uchastkada yuksiz yo’nalish uchun:
LT4=
Jami tormozlash yo’li masofasi:
LT =
4. Avtosamosvalning bir reys uchun taxminiy va haqiqiy yoqilg'i sarfini aniqlash uchun biz birinchi navbatda yuk tashish ishini topamiz:
bu yerda
U xolda
Moy sarfi- 2,5 kg; moylash materiallari sarfi- 0,6 kg.
5. Samosvalning reys vaqti formula bilan aniqlanadi:
bu yerda:
6. Avtosamosvalning unumdorligi quyidagi ifoda bilan hisoblanadi
7. Avtosamosvalning ishchi va inventar parklarini aniqlash uchun birinchi navbatda karyerning smenali yuk aylanmasini topamiz.
U xolda
8. Yo'lning o'tkazuvchanligi va yuk o’tkazish qobiliyati:
bu yerda:
Hulosa: ........................................
|
