R. S. Razikov mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi


bet	51/83
Sana	02.12.2023
Hajmi
	#109741

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 83

Bog'liq
15.Mehnat muhofazasi va texnika xavfsizligi hivWBz9

Tokning organizmdan oʻtish yoʻlining shikast

Tokning chastotasi va turi organizmning shikastlanishiga
sezilarli ta’sir koʻrsatadi. Oʻzgaruvchan 20-100 Gts chastota eng
xavflidir. Bu diapazondan tashqarida xavf birmuncha pasayadi.
500000 Gts dan katta chastotali toklar toʻqimalarni qitiqla-
maydi va shuning uchun elektr toki urishi kuzatilmaydi, lekin
ular terini kuydirishi mumkin.
Tokning organizmdan oʻtish yoʻlining shikastlanish
natijasiga ta’siri katta. Tokning organizmdan oʻtish yoʻllari
shartli ravishda uch hil boʻlishi mumkin. “Qoʻldan-qoʻlga”-
bunda kishi bir qoʻli bilan tokli qismlarga tegib, bir qoʻli bilan
biror oʻtkazgichga tegib turgan hol “Qoʻldan-oyoqqa”- bu eng
koʻp uchraydigan hol boʻlib, bu kishi bir qoʻli bilan (yoki ikki
qoʻli bilan) tokli simga tegib, tok oyoqlari orqali yerga oʻtadi.
Uchinchi hol “Oyoqdan-oyoqqa”- bu qadam kuchlanishi mavjud
hollarda roʻy beradi. Bu kam uchraydigan va xavfliligi kam
holdir.
Organizmda tok eng qisqa yoʻl bilan yurmaydi. Uning yoʻli,
uchraydigan ichki a’zolarning qarshiligiga bogʻliq. Bunda
tokning eng nozik a’zoimiz – yurak orqali qancha miqdorda
oʻtishiga bogʻliq. Ya’ni yurak orqali qancha koʻp tok oʻtsa
shuncha xavfli. Masalan: qoʻldan-qoʻlga oʻtganda yurakdan
3,3%, chap qoʻldan – oyoqqa oʻtganda yurakdan 3,7%, oʻng
qoʻldan-oyoqqa oʻtganda yurakdan 6,7%, oyoqdan-oyoqqa
oʻtganda yurakdan 0,4% tok oʻtadi.
Elektr toki ta’sirining davomiyligi ham shikastlanish natija-
siga katta ta’sir qiladi. Tokning organizmga ta’sir vaqti ortishi

101
bilan organizmning qarshiligi kamaya boradi, natijada tokning
miqdori orta boradi. Masalan: 30 s da badanning qarshiligi 25%
ga 90 s da esa 70% ga kamayadi. Shuning uchun tok urgan
kishiga zudlik bilan yordam berish kerak. Tok urgan kishilarga
dastlabki daqiqalarda yordam berilganda 90 foizgacha qutqarib
qolinganligi tajribalarda kuzatilgan.
Bulardan tashqari elektr tokining ta’siri kishi organizmining
fizik va psixik xususiyatlariga ham bogʻliqdir. Yurak, oshqozon-
ichak, asab kasalliklari va sil bilan ogʻrigan kishilarga tok xavfli
ta’sir koʻrsatadi. Shuning uchun elektr uskunalarida ishlovchi
ishchilar maxsus meditsina koʻrigidan oʻtkaziladi va maxsus
oʻqitiladi.

Download

1 ... 47 48 49 50 51 52 53 54 ... 83