✓
oʻlchash natijalarini avtomatik ravishda ichki yoki tashqi yodlash(xotira)
moduliga yozish;
✓
nivelirlash yelkalarini (nivelirdan orqa va oldingi reykalargacha masofalar)
tengligi va nisbiy balandlik oʻlchash natijasini avtomatik tekshirib borish;
Dini22 Trimble (AQSh), raqamli nivelirining ishni bajarish panelining koʻrinishi
✓
oʻlchash natijalarini avtomatik ishlab chiqib, nuqtalar balandligini tabloga
chiqarish;
✓
oʻlchangan maʼlumotlarni yozib saqlash uchun PCMCIA kartasidan
foydalanish;
✓
asbobni boshqarish jarayoni qulayligi, shuningdek, undan foydalanishni
oʻzlashtirib olish osonligi.
Asosiy qism:
Dini 11 va Dini 21 raqamli nivelirlar bilan 1km yoʻlni toʻgʻri va
teskari yoʻnalishlarda invar reyka orqali 0,3mm aniqlikda, oddiy buklama reyka
qoʻllab esa 1mm aniqlikda oʻlchash mumkin. Bekatda turib 2,5m dan 100m gacha (1-
shakl) masofadagi nuqtalar 4 daqiqa vaqtda oʻlchanadi. Nivelirda oʻrnatilgan
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
632
kompensatorlarni ishlash chegarasi
15
1
ga teng. Asbobda gorizontal doira
oʻrnatilgan boʻlib, uning boʻlak qiymati 1
0
ni tashkil qiladi.
1-shakl raqamli nivelirda oʻlchash ishlari.
Nivelirda oʻrnatilgan dastur alohida oʻlchash, qayta oʻlchash, oʻrtadan va
oldinga nivelirlash, rejalash ishlari va nivelir yoʻllini tenglash kabi jarayonlarni
bajarishini taʼminlaydi. Reykadan olingan sanoqlarni nivelir xotirasiga yozib saqlash
yoki asbob displeyi(ekrani)dan oʻqib jurnalga yozish mumkin.
2-shakl raqamli nivelirni joyga markazlashtirish.
Oxirgi yillarda Dini rusumli raqamli nivelirlar Trimble firmasi tomonidan Din
12, Dini 12 T va Dini 22 nomlanib ishlab chiqarilmoqda. Trimble Dini avtomatik
raqamli nivelirlar oddiy va unumli ishlar uchun moʻljallangan boʻlib, koʻpincha
balandlik asoslarini barpo etishda va injenerlik geodezik masalalarni yechishda
qoʻllaniladi.
Trimble Dini raqamli nivelirlarni afzalligi:
•
katta ekran;
•
asbob bilan ishlashda boshqarishni osonligi;
•
oʻlchangan maʼlumotlarni yozib, saqlash uchun RS kartalar;
•
oʻlchashlarni bajarishda vaqtni tejash;
•
shtrix-kodli reykalarni tanlash imkonligi;
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
633
Dini 12 raqamli niveliri.
Yetarli aniqlikda masofani oʻlchash qobiliyati nivelir yoʻllarda oldi va orqa
yelkalarni tez muddatda tenglash imkonini beradi. Bu esa yelkalarni maksimal
uzunligini oshmasligi, shuningdek ishonchli natijalari bilan taʼminlashga va xatolar
tarqalishini minimallashtirishiga sabab boʻladi.
Koʻpincha joyning sharoiti va boshqa toʻsiqliklar tufayli nivelir reykalarning
koʻp qismini koʻrish qiyin boʻladi, lekin Dini nivelirlar bilan oʻlchashlarni bajarish
uchun faqat reykaning 30sm uzunligini koʻrinishi kifoya qiladi.
Dini 12 va Dini 12T nivelirlari yuqori aniqlikda nisbiy balandliklar va
masofalarni esa aniq elektron oʻlchashlar orqali bajarishga moʻljallangan. Invar
reykalar bilan oʻlchashlarni bajarishda 1km ikkilangan nivelir yoʻlda oʻrta kvadratik
xatosi bor yoʻgʻi 0,3mm ni tashkil qiladi, oddiy nivelir reykalar bilan ishlashda esa -
1,0mm.
Dini 12T nivelirni qoʻshimcha elektron gorizontal doira bilan jihozlangan.
Ushbu nivelir bilan 3ta oʻlchashlar turi: nisbiy balandlik, masofa va gorizontal
burchaklarni bajarish mumkin. Burchaklar 6" aniqligi bilan oʻlchanadi.
Dini 12 va Dini 12T nivelirlar yordamida nivelir yoʻllarni oʻtkazishda bevosita
dalani oʻzida ham oʻlchash hamda tenglash ishlarini bajarish mumkin.
Dini 22 raqamli nivelir nisbiy balandliklarni oʻlchanadigan va nazorat qiladigan
injenerlar uchun moʻljallangan.Ushbu nivelir bilan 1km ikkilangan nivelir yoʻli
uchun oʻrta kvadratik xato buklanadigan reykalari bilan -1,3mm, invar reykalari bilan
esa-0,7mm ni tashkil qiladi. Dini raqamli nivelirlarni qoʻllash sohalari:
•
nishabliklarni aniqlash va profillarni tuzish uchun tezkor nivelir yoʻllarni
oʻtkazish;
•
choʻkish zonalarni sʼyomka qilish;
•
temir yoʻllar boʻylab tezkor nivelir yoʻllarni oʻtkazish;
•
avtomobil yoʻllarni nivelirlash;
•
uzanli sʼyomkalarni bajarish;
•
yuzani nivelirlash.
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
634
Trimble Dini(AQSh) va DNA (Shveysariya) raqamli nivelirlarni texnik tavsiflari
4-jadvalda keltirilgan.
4-jadval
DNA 03 raqamli niveliri
Avval joyda nivelirlanadigan trassa belgilanib, nivelirlashga tayyorlanadi.
Kuriladigan inshootning turi va darajasiga qarab, texnikaviy talablarni va joy
Texnik tavsiflari
Dini 12
Dini 22
DNA 03
DNA 10
Oʻlchash aniqligi (elektron oʻlchashlar)
1. Nivelirlash:
1 km yoʻlda oʻrta kvadratik xato xatosi
- shtrix kodli invar reykalarida
0,3 mm
0,7mm
0,3 mm
0,9mm
- buklanadigan reykalarda
1,0 mm
1,3 mm
1,0 mm
1,5mm
2. Masofa (elektron oʻlchashlar)
Nivelir rejimida (reykani 30 sm sigmenti bilan)
- shtrix-kodli invar reykalarda bilan
20 mm
25 mm
-buklanadigan reykalar bilan
25 mm
30 mm
3. Burchaklar
Tashqi belgilangan doira
- sanoqlar
1°gacha
1° gacha
- baholash
0,1° gacha 0,1° gacha
Oʻlchash diapazoni
1,5m-
100m
1,5m-100m 1,8m-
110m
1,8 - 110m
Oʻlchash vaqti
3 sek
3 sek
3 sek
3 sek
Koʻrish trubasining kattalashtirishi
32
X
26
X
24
X
24
X
Kompensator ishlash diapazoni
15
15
15
15
Diapozon oʻrnatish aniqligi
0,2"
0,5"
0,2"
0,5"
0,5"
Displey
21 simvoldan 4 qator, grafik qobiliyati
Klaviatura
22 klavish, kontekstli funksional klavishalar
Oʻlchash dasturlari standartlari
Bir necha oʻlchashlar, oraliq vizirlash bilan yoʻllarni
oʻtkazish, yuza nivelirlash. Balandliklarni joyga
koʻchirish.
Maʼlumotlarni yozish xotirasi
PCMCIA
kartasi
(SRAM)
2200 qator
maʼlumot
uchun
oʻrna-
tilgan
PCMCIA kartasi
(SRAM)
Quvvatlash mansabi
NiMH batareya kompreksi: 6V, 1.1Ach
zaryadlanadigan, zaryadlash vaqti 1 soat
Batareyaning ishlash vaqti
3 kun
1 xafta
3 kun
1 xafta
Ishlash harorati
-20° C dan +50° C dan
"Science and Education" Scientific Journal / Impact Factor 3,848 (SJIF)
February 2023 / Volume 4 Issue 2
www.openscience.uz / ISSN 2181-0842
635
sharoitini e’tiborga olgan xolda trassa oʻrni (oʻq chiziq) topografik kartalarda
belgilanadi (loyihalanadi). Keyin loyihalangan inshootni joyga koʻchirish kerak
bo’ladi. Kartada loyihalangan trassa asosiy nuktalarining oʻrnini joyda belgilashda
joy sharoitiga qarab syomka usullaridan foydalaniladi.
Trassa oʻrnini belgilashda olib boriladigan dala ishlari trassalash deyiladi.
Trassalashda quyidagi ishlar qilinadi:
a) Trassa uk chizigining yunalishi va burilishdagi burchak uchlari belgilanadi va
maxkamlanadi.
b) burilish burchaklari kiymati ulchanadi.
v) Trassa oʻq chizigʻi oʻlchanib piketlarga boʻlinadi.
g) Trassa syomka qilinadi va aniqlash uchun chiziq qaytadan oʻlchanadi. Bu
ishlardan keyin nivelirlash boshlanadi.
Tafsilot xarakterli nuqtalarining oʻrni oʻq chiziqqa nisbatan perpendikulyar usuli
bilan aniklanadi, piket va plyus nuktalar oʻrni daftarchaga masshtab boʻyicha
qoʻyiladi va qiymatlari yoziladi.
Unda PK3+30, 00 da ko’ndalang chizik (poperechnik) olingan shiypon oʻrni
perpendikulyar usuli bilan syomka qilingani koʻrsatilgan. Yoʻl oʻq chiziq PK4+29,00
da oʻngga burilgan, burilish burchagi va egri chiziq elementlari koʻrsatilgan. Joydagi
ekin turlari ham yozib qoʻyilgan.
|
