O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI ALOQA, AXBOROTLASHTIRISH VA TELEKOMMUNIKATSIYA TEXNOLOGIYALARI DAVLAT QO'MITASI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI
“Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish”
fanidan laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha uslubiy qo'llanma
5330500 - “Kompyuter injiniringi (Kompyuter injiniringi) ” va
5350100- “Telekommunikatsiya texnologiyalari” yo'nalishi
talabalari uchun
SAMARQAND - 2021
Mualiflar: A.Abdukarimov, S.T.Kubayev, A.C.Narkulov. /ТAТU Samarqand filiali, 82 bet, Samarqand, 2021.
Ushbu uslubiy qo'llanma 5330500 - “Kompyuter injiniringi (Kompyuter injiniringi)” va 5350100 - “Telekommunikatsiya texnologiyalari” yo'nalishida tahsil oluvchi talabalarga mo'ljallangan bo'lib, uning asosiy maqsadi talabalarni “Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish” kursi bo'yicha laboratoriya ishlarini bajarishning asosiy talablari bilan tanishtirish va ularga rioya qilgan holda bajarishni o'rgatish.
ТAТU Samarqand filiali o'quv metodik Kengashi qaroriga muvofiq chop etildi
(2021 y «__» ___________№__ bayonnoma).
Тaqrizchilar: Fizika-matematika fanlari doktori, dotsent R.Sh.Indiaminov
Texnika fanlari nomzodi, dotsent Q.A.Bekmurodov
|
MUNDARIJA
|
|
|
Kirish
|
3
|
1-laboratoriya
|
Electronics Workbench amaliy dasturiy paketini
|
|
ishi
|
o'rganish
|
5
|
2-laboratoriya
|
Kombinatsion HAM, YOKI mantiqiy elementlarini
|
|
ishi
|
o'rganish va loyihalashtirish
|
12
|
3-laboratoriya
|
Kombinatsion HAM-EMAS, YOKI-EMAS mantiqiy
|
|
ishi
|
elementlarini o'rganish va loyihalashtirish
|
18
|
4-laboratoriya
|
Kombinatsion ISTISNO-YOKI mantiqiy elementini
|
|
ishi
|
o'rganish va loyihalashtirish
|
22
|
5-laboratoriya
|
Mantiqiy elementlardan foydalanib R-S triggerini
|
|
ishi
|
loyihalashtirish va tadqiqot qilish
|
24
|
6-laboratoriya
|
J-K triggerini loyihalashtirish va tadqiqot qilish
|
30
|
ishi
|
|
|
7-laboratoriya
|
D- triggerini loyihalashtirish va tadqiqot qilish
|
35
|
ishi
|
|
|
8-laboratoriya
|
Kombinatsion yarim jamlovchi qurilmani loyihalashtirish
|
|
ishi
|
va ish tartibini o'rganish
|
39
|
9-laboratoriya
|
Kombinatsion jamlovchi qurilmani loyihalashtirish va ish
|
|
ishi
|
tartibini o'rganish
|
43
|
10-laboratoriya
|
Shifrator qurilmasini loyihalashtirish va ish tartibini
|
|
ishi
|
o'rganish
|
50
|
11-laboratoriya
|
Deshifrator qurilmasini loyihalashtirish va ish tartibini
|
|
ishi
|
o'rganish
|
57
|
12-laboratoriya
|
Asinxron hisoblagichni loyihalashtirish
|
61
|
ishi
|
|
|
13-laboratoriya
|
Raqamli signal generatorini loyihalashtirish
|
65
|
ishi
|
|
|
14-laboratoriya
|
Registr sxemasini loyihalashtirish va ishlash tamoyilini
|
|
ishi
|
o'rganish
|
71
|
15-laboratoriya
|
Kod o'zgartiruvchilarni loyihalashtirish
|
76
|
ishi
|
|
|
|
Foydalanilgan adabiyoтlar
|
79
|
KIRISH
Mazkur qo'llanma 5330500 - “Kompyuter injiniringi(Kompyuter injiniringi)” va 5350100- “Telekommunikatsiya texnologiyalari” yo'nalishidagi talabalar uchun “Raqamli qurilmalarni loyihalashga kirish” fanidan rejalashtirilgan 8ta laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha uslubiy qo'llanma sifatida xizmat qiladi. Har bir laboratoriya ishi 4 soatga mo'ljallangan bo'lib, ulardan 2 soati amaliy mashg'ulotlarni bajarish va rasmiylashtirishga hamda 2 soati laboratoriya ishlarini himoya qilishga mo’ljallangan.
Har bir ish quyidagi qismlardan iborat bo'lishi kerak:
hisobot mazmuniga talablar;
Тalaba har bir ish yakuni bo'yicha hisobot tayyorlashi va nazorat savollariga javob berishi kerak.
Hisobot o'z ichiga quyidagi bo'limlarni olishi kerak:
variant mavzusining nomi;
foydalanuvchi interfeysi;
Ikkita ishni o'z vaqtida bajarmagan va himoya qilmagan talabalar keyingi laboratoriya ishlarni bajarishga ruxsat berilmaydi.
1-LABORATORIYA ISHI
Mavzu: ELECTRONICS WORKBENCH AMALIY DASTURIY PAKETINI O'RGANISH
Ishdan maqsad: Kombinatsion mantiqiy sxemalarda loyihalashtirish loyihalashtirish Electronics Workbench amaliy dasturiy paketi bilan ishlash ko’nikmasini hosil qilash.
1. Nazariy qism
Raqamli qurilmalarni loyihalashtirishda mantiqiy elementlarning o'rni juda muhim. Ular boshqaruv tizimini ma’lum ketma-ketlikdagi oddiy mantiqiy amallar (operatsiyalar) ko'rinishida ifodalash mumkin. Mantiqiy amallarni bajarish uchun mo'ljallangan elementlarga mantiqiy elementlar deyiladi.
Mantiqiy amallarni bajarishga mo'ljallangan mantiqiy elementlar turli xildagi elektr sxemalarida har xil texnik vositalar: rele-kontaktli elektrik elementlar, kontaktsiz elementlar asboblar va boshqalar ishtirokida tuziladi.
Mantiqiy elementlar boshqaruv ob’ektining holatini unga kelayotgan signallar ko'rinishiga qarab, berilgan mantiqiy shartlar asosida diskret (saqlab) o'zgartira oladigan moslamalar hisoblanadi. Sistema funksiyasini belgilab beradigan bunday shartlar mantiqiy boshqaruv algoritmi deyiladi. Mantiqiy elementlardan foydalanilgan har qanday holatda ob’ektning holati uning ijrochi organlarini ulash yoki o'chirish yo'li bilan diskret o'zgaradi. Ya’ni har qanday mantiqiy element aniq bir mantiqiy amalni bajarish barobarida faqatgina ikkita holatda bo'lishi mumkin: “nol” - agarda ob’ekt tarmoqqa ulanmagan bo'lsa (signal yo'q), “bir” - agar ob’ekt tarmoqqa ulangan bo'lsa (signal bor).
Raqamli texnikada ikkita holatga ega bo’lgan, nol va bir yoki “rost” va “yolg’on” so’zlari bilan ifodalanadigan sxemalar qo’llaniladi. Biror sonlarni qayta ishlash yoki eslab qolish talab qilinsa, ular bir va nollarning ma'lum kombinatsiyasi ko’rinishida ifodalanadi. U holda raqamli qurilmalar ishini ta'riflash uchun maxsus matematik apparat lozim bo’ladi. Bunday matematik apparat Bul algebrasi yoki Bul – mantiqi deb ataladi.
Elektroniks WorkBench ilovasi dasturi elektr va mantiqiy element zanjirlarning imitatsiyasini ifodalaydi.
Foydalanuvchining interfeysi menyu tizimi, vositalar paneli va ish hududidan iboratdir.
Menyu tizimi quyidagi komponentlaridan iborat: faylar bilan ishlash menyusi (File), tahrir menyusi (Edit), zanjirlar bilan ishlash menyusi (Circut), sxemalar analizi menyusi (Analysis), oynalar bilan ishlash menyusi (Window), ma’lumot fayli bilan ishlash menyusi ( Help).
Vositalar paneli «tez tugmachalar» dan: sxemani yoqish yoki o’chirish tugmalari, radioelektron analog va raqamli qismlarining yig’masi, indikatorlari, boshqaruv moslamalaridan iborat.
|
