|
eBay
kompaniyasi bozorning
C2C
Pdf ko'rish
|
| bet | 330/414 | | Sana | 30.05.2024 | | Hajmi | 5,77 Mb. | | #257728 |
Bog'liq Ракамли иктисодиётда инновацион технологияларeBay
kompaniyasi bozorning
C2C
segmentida ishlab turib,
keyinchalik
B2C
segmentiga o’tib ketgan va bu bilan o’z raqobatbardoshliligini
ancha oshirishga erishgan. Ko’pchilik kompaniyalar bozorga chiqishda
foydalanuvchlarni jalb etish maqsadida ma’lum vaqt davomida o’z servislarni
tekinga ishlatish imkoniyatini taklif etadilar. Masalan,
eBay
kompaniyasi (
1997
yilgacha uning nomi
AuctionWeb
bo’lgan
) o’z faoliyatining boshlang’ich davrida
tekinga ishlab berib, AQSH dagi eng ommabop elektron kim oshdi savdo tizimiga
aylangan. Keyinchalik
eBay
sotuvchi lotining 6%i darajasidagi komission to’lov
miqdorini kiritgan. Boshqalar uchun esa
eBay
da ishtirok etish tekinligicha qolgan.
Hozirgi paytda esa sotuvchi uchun mahsulotni
eBay
da joylashtirishning uch xil
imkoniyati mavjud: kim oshdi savdosi qoidalariga muvofiq, ko’rsatilgan baho
asosida va reklama ma’lumoti sifatida. Raqamli biznes tashkil qilish uchun pullarni
qaerdan olish kerak? - degan muammoni ham to’g’ri hal qilish kerak bo’ladi. Pul
topgandan so’ng esa biznesni to’g’ri boshqarish muammosi ko’ngalang bo’lib
turadi. Boshqarish uchun kadrlarni esa qaerdan topish mumkin? – bu kabi
savollarga quyida javob topishga harakat qilib ko’ramiz.
Hozirgi paytda
Startup
degan atama juda ham mashxur bo’lib ketdi. Bu
atamaning bri qancha aniqlanuvlari bo’lib, ulardan biri
startap
ni katta noaniqliklar
sharoitida tezkorlik bilan rivojlana oladigan, tashqi sharoitlarga moslasha oladigan
(
ya’ni masshtablashtirila oladigan
) biznes-model topish jarayoni deb tushuntiradi.
Tushunrli va aniq biznes model topilib, tashkil etilib va natijalar olinganidan so’ng,
uni endi
biznes
deb nomlanadi. Startapning rivojlanishi uch bosqichga bo’linadi:
453
startap haqidagi gipotezaning paydo bo’lishi, startapni testlashtirish jarayoni va
startapni ishga tushirish jarayoni. Gipoteza deb nomlangan birinchi bosqichda
ushbu startap taklif etayotgan mahsulot yoki hizmatga talabning bor yoki yo’qligi
va talabning qanday miqdordaligi aniqlanadi. Testlashtirish bosqichi esa uning
hayotiyligini va uning vositasida biznes tashkil qilish mumkinligini aniqlashni o’z
ichiga oladi (
ya’ni, mijozlarni jalb qilish uchun ketadigan harajatlar startap tufayli
keladigan daromaddan ancha kam bo’lishi lozim
). Startapni ishga tushirish
jarayoni bosqichi esa mijozlarni ko’paytirish, biznes jarayonarni optimallashtirish
va investitsiyalar jalb qilish imkoniyatlarini topishni o’z ichga qamrab oladi.
Bunda tadbirkor oldida turgan asosiy vazifa, hayotiy biznes-model topish bo’ladi.
Huddi shu uchunchi bosqichda biznesda ishlaydiganlarning mansab instruktsiylari
paydo bo’ladi, ishning taqsimlanishi amalga oshadi va biznes jarayonlar esa ancha
tushunarli bo’lib qoladi.
Endi biznesga muvaffaqiyatni ta’minlab beradigan shartlarni va innovatsion
kompaniyaning hayotiy tsiklini batafsilroq ko’rib chiqamiz. Har qanday
kompaniyaning hayotiy tsikli quyidagi bosqichlardan iborat:
Biznesning yaratilishi va ishga tushurilishi bosqichi
– bunda qanday
mahsulot ishlab chiqarilishi hal qilinadi, bozorning tahlili amalga oshiriladi, biznes
qanday tashkil qilinishi masalasi hal qilinadi, kompaniyaning nomi qanday bo’lishi
va shunda o‘xshash bir qancha masalalar hal qilinadi;
Kompaniyaning o’sish bosqichi
– bunda kompaniya bozorga chiqishni
boshlaydi va uning faoliyati to’g’risida boshlang’ich ma’lumotlar olinadi;
Biznesning voyaga yetishi bosqichi
– bunda kompaniya o’z oldiga qo’ygan
maqsadlariga erisha boshlaydi, umimg mahsuloti bozorda kerakli bo’lib qoladi va
kompaniya bozorda o’ziga mos bo’lgan joyni egallab oladi;
Kompaniya biznesining stabillik bosqichi
– kompaniya o’z oldiga qo’ygan
maqsadlariga osonlik bilan erisha boshlaydi, doimiy haridorlar yoki
foydalanuvchilar guruhiga ega bo’ladi, boshqaruv esa katta darajadagi
markazlashmaganlik bilan xarakterlanadi. Ammo agarda kompaniya o’z mahsuloti
yoki hizmatini mukamallashtirish va biznesni ilgari surish bo’yicha hech qanday
454
ishlar qilmasa, u keyingi, pasayish va biznesni yo’qotish boqichiga o’tib qolishi
ham mumkin bo‘ladi.
Quyida innovatsion kompaniyaning rivojlanish bosqichlari grafik tarzda
keltiriladi:
Foyda
Biznes-farishtalar, Bank kreditlari va bevosita investitsiya fondlari
„Ekuvchi“ investorlar,
„Ekuvchi“ fondlar,
Davlat fondlari, Boshlang’ich Kengayish yoki oraliq Bozorga
|
| |
