9
xil atamalar bilan nomlanadi. Masalan, “
postindustrial iqtisodiyot
” (D.Bell),
“
axborotlashgan
iqtisodiyot
” (O.Toffler), “
megaiqtisodiyot
” (V.Kuvaldin),
“
axborot va aloqaga asoslangan iqtisodiyot
” (I.Niniluto), “
texnoiqtisodiyot yoki
raqamli iqtisodiyot
” (B.Geyts), “
bilimlarga asoslangan iqtisodiyot
” (D.Tapskott).
Ushbu tushunchalarni bog‘lab turadigan omil – bu iqtisodiy jarayonlarning
globallashuv jarayonida raqamli axborot texnologiyalarining birlamchi o‘rinni
egallashi bo‘lib hisoblanadi. Raqamli iqtisodiyot haqida so‘z
borar ekan,
axborotlashgan jamiyatga ta’rif berib o‘tish o‘rinlidir.Axborotlashgan jamiyat deb,
unda faoliyat yuritayotgan kishilarning ko‘p qismi axborotni, ayniqsa, uning eng
oliy shakli bo‘lgan bilimlarni ishlab chiqarish, saqlash, qayta ishlash va sotish bilan
band bo‘lgan jamiyatga aytiladi. Jamiyat va iqtisodiyot
rivojlanishining bu
bosqichiga jamiyat hayotida axborot, bilim va axborot texnologiyalari
ahamiyatining yanada oshishi xosdir.Raqamli iqtisodiyot ustivor bo’lgan
axborotlashgan jamiyatgata’rif berishdaiqtisodchilar
turli texnologik, iqtisodiy,
mehnat, fazoviy, iste’mol va kreativ mezonlardan foydalanadilar. Yuqoridagi
axborotlashgan jamiyat bilan bog’liq bo’lgan masalalarni oydinlashtirgandan so’ng,
elektron tijotat va elektron biznes olamiga sayohatimizni boshlaymiz.
Hozirgi
davrda barcha rivojlangan mamlakatlarda tezkor sur’atlar bilan rivojlanayotgan
raqamli iqtisodiyotning asosiy qo’llanilish sohalaridan biri –elektron tijorat,
elektron biznes hamdablokcheyn va kriptovalyutalar bilan amalga oshiriladigan
turli xildagi moliyaviy operatsiyalar bo’lib, ularda faol va ishning ko’zini
bilgan
xolda ishtirok etish uchun ularning ma’no-mohiyatini bilish juda muhimdir. Shuni
alohida ta`kidlash kerakki, elektron tijorat tizimlari, blokcheyn va kriptovalyutalar
bilan ishlashning boshqalaridan asosiy farqi –
ularning tuzilmasi tarqoq
(
markazlashmagan
) xoldaligidir. Bunday tizimlarda biror bir yagona markaz yoki
bank mavjud emas va barcha ishtirokchilar tarmoq
